Kinderen met ADD

Een kind dat nooit kan stil zitten en hierdoor zich niet kan concentreren of zijn aandacht er bij houden. Bij een flinke groep van deze kinderen wordt de diagnose ADHD gesteld. Bij ADHD staan echter de gedragsproblemen op de voorgrond en bij ADD vooral de problemen met de concentratie en het aanleren van vaardigheden. ADD kinderen vertonen in tegenstelling tot ADHD kinderen juist eerder passief gedrag.

Wat is Attention Deficit Disorder (ADD)

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat ADD een biologisch gebaseerde stoornis is. ADD is voor 80% genetisch bepaald aangezien erfelijkheidsfactoren een grote rol spelen en wordt veroorzaakt door de manier waarop de hersens met elkaar in verbinding staan. Alleen bij enkele ADDers kan alcohol misbruik bij de zwangerschap, een zwaar ongeluk of een te vroege geboorte hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van ADD. Een teveel aan suiker veroorzaakt geen ADD. ADD heeft te maken met kleine verschillen in de hersenen. Het lijkt er op dat het te maken heeft met twee stofjes die meewerken bij het versturen van informatie tussen verschillende cellen in de hersenen, specifiek in het gebied dat verantwoordelijk is voor aandacht / concentratie en het aanzetten tot activiteit. In 60% van de gevallen heeft een ADD-kind een specifieke lees- of rekenstoornis.

Vaak zijn personen met een ADD als baby erg rustig (te rustig) geweest en maken zij een trage indruk. Ze zitten bijvoorbeeld graag voor de tv, maar blijken bij navraag waar ze naar keken helemaal niet gevolgd te hebben. ADD lijkt vaker bij meisjes of vrouwen op te treden. Dit is mogelijk het gevolg van het feit dat meisjes van nature meer internaliserend (naar binnen toe/in zichzelf gekeerd) gedrag vertonen en jongens externaliserend (naar buiten toe gericht gedrag). Doordat er bij personen met een ADD geen of nauwelijks sprake is van hyperactiviteit worden zij niet opgemerkt of gediagnosticeerd, terwijl er wel degelijk sprake is van een stoornis.

Kinderen met ADD

Kinderen met ADD vallen niet zo snel op omdat ze geen druk gedrag vertonen. In tegenstelling tot ADHD kinderen vertonen kinderen met ADD juist eerder passief gedrag. ADD kinderen zijn wat rustiger, dromerig en worden vaak bestempeld als lui. Net als ADHD´ers kunnen ADD kinderen zich niet concentreren op een onderwerp. Deze kinderen zijn snel afgeleid, en zijn simpelweg niet in staat de vereiste motivatie op te brengen om iets te doen waar hun interesse niet naar uitgaat. De verveling slaat bij deze kinderen snel toe en het kind gaat op zoek naar iets leukers, spannenders of iets wat interessanter is.

Vooral ADD meisjes lijken wat meer op de achtergrond te blijven, ze zijn verlegen en afwezig. Kinderen met ADD zijn weinig sociaal, ze hebben vaak weinig vrienden, zijn erg gevoelig, erg chaotisch en trekken zich vaak terug op hun kamer. Ook kunnen deze kinderen er slecht tegen wanneer hen een of ander onrecht wordt aangedaan. Deze kinderen voelen zich regelmatig eenzaam en onbegrepen. Bijzonder is het doorzettingsvermogen van ADD kinderen, net als de intelligentie en het gevoel voor humor, dat de beste manier is om onzekerheid te verbergen.

Volwassenen zijn zich vaak niet van bewust van hun innerlijke onrust, zelfkritiek en de grote hoeveelheid energie die het dit kind kost om voor zijn/haar "onoplettendheid" te compenseren. Hierdoor ontsnapt deze groep ADDers vaak aan een diagnose totdat ze puber zijn, volwassen of zelf (AD(H)D) kinderen krijgen.

Kenmerken van ADD kinderen

In het internationale handboek voor psychiatrische stoornissen, de DSM, wordt ADD als volgt omschreven: in ieder geval zes van de volgende negen punten moeten voor een periode van ten minste een half jaar zijn waargenomen in een mate die niet bij het ontwikkelingsniveau van het kind past:

• niet voldoende aandacht voor details, veel achteloze slordigheidsfouten in werk
• moeite aandacht bij taken te houden
• lijkt vaak niet te luisteren als direct aangesproken wordt
• volgt aanwijzingen niet op en maakt taak vaak niet af
• moeite met het organiseren van activiteiten
• vermijden van activiteiten die om een langdurige geestelijke inspanning vragen
• raakt vaak dingen kwijt
• gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels
• vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden

Binnen de groep kinderen met ADD zien we een normale intelligentie-verdeling, wat dus inhoudt dat deze zowel gemiddeld, lager dan gemiddeld maar ook hoger dan gemiddeld kan zijn. We zien alleen dat kinderen met ADD meer moeite hebben informatie terug te vinden in hun geheugen, waardoor hun intelligentie soms lager ingeschat wordt dan dat deze is.

Beperkingen van ADD kinderen

De klassieke symptomen van AD/HD kinderen bestaan uit onoplettendheid, impulsiviteit, overbeweeglijkheid en rusteloos zijn. De kenmerken van ADD kinderen liggen net even anders. ADD kinderen vallen vaak niet op omdat niemand last van hen heeft. Er is ook geen sprake van overbeweeglijkheid of hyperactief gedrag. Zoals gezegd hebben kinderen met ADD ontzettend veel moeite met taakgericht werken. Het aanleren van dagelijkse routines en vooral het automatiseren kost ze veel moeite. ADD kinderen zijn kinderen die stil, teruggetrokken en dromerig zijn. Hun leertempo ligt laag, ze hebben weinig zelfcontrole, lijken vergeetachtig en weinig nieuwsgierig. Omdat deze kinderen zich moeilijk kunnen concentreren gaat het kind wegdromen, nagelbijten, staren, frunniken om zich maar niet met de taak te hoeven bezighouden zoals we ook bij andere kinderen zien die zich niet goed kunnen concentreren. Toch worden hun problemen vaak toegedicht aan niet willen, terwijl er sprake is van niet kunnen.

De gevolgen van ADD

Kinderen met ADD slagen er niet in voldoende aandacht te geven aan details. Ze maken vaak fouten in hun schoolwerk of in andere activiteiten. Ze hebben moeite om hun aandacht bij werktaken of spelletjes te houden. Ze lijken vaak niet te luisteren als ze worden aangesproken. Kinderen met ADD volgen vaak aanwijzingen niet op en vinden het moeilijk om hun taken en karweitjes af te maken of verplichtingen na te komen. ADD kinderen raken vaak dingen kwijt die ze nodig hebben voor taken en bezigheden en ze worden gemakkelijk afgeleid door diverse prikkels om zich heen. Vergeetachtigheid komt vaak voor bij deze kinderen. Alledaagse taken en routines vormen een struikelblok voor deze kinderen.

Kinderen met ADD vinden het vaak heel moeilijk om te moeten wachten, hierdoor lijken ze soms veeleisend of egocentrisch. De hersenen van het kind gaat dan sneller dan het moment en het kind denkt alvast ver vooruit aan andere zaken. Hierdoor hebben ze moeite met het beantwoorden van een onverwachte vraag. ADDers doen op het moment voordat ze denken en hebben pas daarna de tijd om te bedenken of het nu wel hadden moeten doen. Kinderen met de combinatie AD/HD kunnen soms boos en ongeduldig zijn. Het kind heeft tijd nodig om iets te verwerken en overziet het hier en nu pas enkele seconden later.

Uit onderzoeken is gebleken dat ADD kinderen in tegenstelling tot ADHD kinderen minder motorische problemen hebben. Als laatste lijken ADHD kinderen minder leerproblemen te hebben dan ADD kinderen en hebben ADD kinderen meer moeite bij planmatige taken zoals bij het rekenen dan ADHD kinderen.

Positieve kenmerken van ADD

Kinderen en volwassenen met ADD hebben een zeer goed inlevingsvermogen en zijn uiterst creatief (fantasierijk). ADDers zijn als volwassenen thrill seekers en gaan graag uitdagingen aan. Ook zijn ADDers uitgerust met een extra vermogen dat we Hyper Focus noemen. Een extra vermogen om je volledig te verliezen in iets dat de interesse heeft gewekt. Geen rust kunnen vinden tot het verhoopte eindresultaat is bereikt. Dit resulteert vaak in zeer creatieve uitbarstingen.
Adders hebben verder een goed gevoel voor humor, een enorm doorzettingsvermogen en een scherpe intuïtie.

ADDers hebben over het algemeen een boven gemiddeld IQ waardoor zij zeer goed in staat zijn hun ADD uitdagingen voor lange tijd te verbergen. Dr. Paul Elliot uit Dallas heeft meer dan 20 jaar met mensen met AD/HD gewerkt en is er inmiddels van overtuigd dat er een groot verband bestaat tussen ADD en de intelligentie. Vrijwel alle mensen met een IQ boven de 160 blijken ADD te hebben.

Hulp aan kinderen met ADD

Aan te raden is om het kind veel structuur, regelmaat en voorspelbaarheid en beloningssystemen te bieden om zo controle te krijgen over het gedrag.

• stel regels expliciet en duidelijk
• maak het ongewenste gedrag bespreekbaar met het kind
• spreek waardering uit bij gewenst gedrag
• geef extra aandacht bij moeilijke of nieuwe situaties
• besteed extra aandacht aan het opbouwen van een goede relatie, dit helpt bij het maken en handhaven van afspraken
• stel een time-out in bij oplopende spanningen (ter bezinning)
• stimuleer contact met anderen
• stel maatregelen tegen ongewenst gedrag en waardeer goed gedrag
• motiveer het kind zoveel mogelijk

Lees verder

• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: ADHD, PDD-NOS en NLD
• Kinderen met NLD
• Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen: diagnose/behandeling
• Wat is Autisme?
• Het gezin: verandering en ontwikkeling