Wat is psychosomatische fysiotherapie?

Psychosomatische fysiotherapie is een vorm van therapie waarbij het idee dat de geest (psyche) en lichamelijke (somatische) klachten onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Klachten als vermoeidheid en pijn kunnen aanwezig zijn, zonder dat daar direct een medische oorzaak voor is. Deze vorm van begeleiding wordt dikwijls toegepast, wanneer er op scans en echo’s geen medische problemen te zien zijn, maar de patiënt wel degelijk klachten ondervindt. Deze klachten, waarbij de oorzaak emotioneel is, worden psychosomatische klachten genoemd.

Hoe ontstaan psychosomatische klachten?

Psychosomatische klachten ontstaan wanneer er een disbalans is tussen leefomgeving, lichaam en geest. Het lichaam geeft normaliter een signaal af wanneer het geestelijk niet goed gaat. Dit signaal wordt herkend en de persoon in kwestie reageert hierop door bijvoorbeeld zijn of haar manier van handelen en denken aan te passen. Situaties die psychosomatische klachten kunnen triggeren, zijn problemen op het werk, een trauma, een relatiebreuk of een ziekte. Wanneer een persoon gedurende langere tijd onder stress staat, dan kan het gebeuren dat het lichaam de signalen niet langer herkent. Of het lichaam geeft wel signalen af, maar deze worden genegeerd. Als iemand het alarmsysteem van het lichaam gedurende langere tijd negeert, dus doorgaat op een manier waarvan het lijf aangeeft dat het niet goed gaat, dan kunnen er verschillende nare klachten ontstaan.

Hoe kunnen psychosomatische klachten zich uiten?

De klachten kunnen zich op ontzettend veel manieren uiten. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen spannings-, pijn- en emotionele klachten. Voor alle klachten geldt dat deze geen neurologische oorzaak hebben. Dit is mede de reden dat het soms lang kan duren voordat je bij de juiste specialist terechtkomt. Er gaat doorgaans een lange weg vol medische onderzoeken aan vooraf, waarin geen ziekten of afwijkingen kunnen worden vastgesteld.

Pijnklachten

Pijnklachten die vaak voorkomen wanneer er een verstoorde balans is tussen lichaam en geest zijn:

• Hoofdpijnen
• Pijn in de schouders
• Een pijnlijke rug
• Pijnklachten aan de nek
• Pijnlijke buik en darmen

Spanningsklachten

Ook is er een breed scala aan spanningsklachten als uitingsvorm. Denk hierbij onder andere aan:

• Extreme vermoeidheid
• Moeite met de ademhaling
• Angstige gevoelens
• Lusteloos en somber zijn
• Onverklaarbare spierpijn
• Weinig of juist heel veel slapen

Emotionele klachten

Emotionele klachten ten gevolge van een verstoorde balans kunnen zich onder meer uiten in:

• Dwanghandelingen
• Depressie
• Burn-out
• Overmatig gebruik van oppeppende middelen
• Onvermogen om contact te maken met andere mensen

Psychosomatische klachten en de gevolgen op lange termijn

De gevolgen op langere termijn kunnen groot zijn en een grote impact hebben op iemands leven. Zo kun je problemen ondervinden op het werk, doordat je je niet kunt concentreren. Het kan zijn dat je leven alleen nog uit werken en slapen bestaat, als het je al lukt om te blijven werken. Ook op sociaal vlak eisen deze klachten hun tol. Als het moeilijker is om contact te maken met anderen of als je je neerslachtig voelt, dan is de kans groot dat je sociale situaties gaat vermijden. Uiteindelijk kun je dan in een sociaal isolement komen. Wanneer je lang doorloopt met psychosomatische klachten en geen hulp zoekt om weer in balans te komen, dan wordt het van kwaad tot erger. De klachten zullen niet vanzelf verdwijnen. Hiervoor is echt een aanpassing in jouw leven nodig.

Hoe kan psychosomatische fysiotherapie helpen?

In de eerste instantie zal een psychosomatisch fysiotherapeut samen met jou onderzoeken waar de klachten vandaan komen. Dit wordt gedaan middels een vraaggesprek. Welke klachten heb je? Wanneer zijn deze begonnen? Heb je de klachten eerder gehad? Ook worden de afgelopen jaren van je leven in beeld gebracht om vast te stellen of er periodes van stress of trauma’s zijn geweest. Door hier kritisch naar te kijken, proberen jullie de oorzaak van de klachten te achterhalen. Vervolgens word je lichamelijk onderzocht. De therapeut zal een beeld vormen van de spanning in je lichaam. Ook wordt er gekeken naar je spieren en je beweeglijkheid. Als er een duidelijk beeld is gevormd, dan wordt er een behandelplan opgesteld. Het doel van het traject is het lichaam en de geest terug in balans brengen. Je zult uiteindelijk de signalen weer tijdig leren herkennen en hiernaar leren handelen.

Behandeltechnieken

Er worden verschillende behandeltechnieken gebruikt om lichaam en geest weer in balans te krijgen. Gesprekstherapie is hiervan een voorbeeld. Dit zal voornamelijk worden toegepast, wanneer de patiënt met geestelijke problemen kampt. Dit neigt meer naar psychologie dan naar fysiotherapie. Bij mensen die moeite hebben om te ontspannen of dit zelfs helemaal niet meer kunnen, zal de nadruk liggen op ademhalingsoefeningen en het aanleren van ontspanningstechnieken. Een menselijk lichaam heeft regelmatig ontspanning nodig om goed te kunnen functioneren. Ook is mindfulness een onderwerp dat vaak aan bod komt bij personen die te maken hebben met psychosomatische klachten. Met mindfulness leer je je aandacht te richten op het hier en nu. Dit kan grote voordelen opleveren voor diegenen die veel last hebben van piekergedachten. Patiënten die voornamelijk in hun hoofd leven, leren hun aandacht te richten op wat er op het huidige moment afspeelt. Dit voorkomt dat zij zich onnodig zorgen maken over wat is geweest en wat er mogelijk nog gaat komen.