Zelfmoord bij jongeren

Het aantal zelfdodingen bij jongeren stijgt. De laatste weken is België weer geschrokken door een aantal jongeren die plots beslisten uit het leven te stappen. Hoe komt dit? Wat kan je doen als ouder of opvoeder?

Zelfdoding

Zelfmoord is een laatste poging om te ontsnappen uit een ongezonde situtie. De persoon in kwestie ziet geen oplossing meer en besluit een punt te zetten achter zijn leven. De motieven en de omstandigheden kunnen verschillend zijn. Soms kan een zelfmoordpoging een schreeuw om hulp zijn.

Oorzaken

De oorzaken zijn verschillend. Algemeen kan je stellen dat er door omstandigheden geen hoop meer is op een beter leven. Onze huidige prestatiegerichte maatschappij speelt zeker een belangrijke rol, zowel bij volwassenen als bij jongeren.

Sinds de jaren 80 is er een sterke stijging van het aantal zelfdodingen bij jongeren. Dit komt vooral doordat onze maatschappij sterk geëvolueerd is en de druk op de jongeren groter is. De vele technologische ontwikkelingen maken ons leven makkelijker en verhogen ons levenskwaliteit, maar tegelijkertijd raken we steeds meer verwijderd van ons natuur. We vervreemden en ontaarden als het ware. Steeds meer mensen hebben geen voeling meer met hun eigen lichaam en de wereld om zich heen.

Jongeren zijn nog in ontwikkeling en zijn bijzonder kwetsbaar. Door de verwijdering van ons natuur wordt deze kwetsbaarheid groter. Jongeren geraken sneller uit balans en hebben een stevige basis nodig om zich te ontwikkelen tot gezonde en stabiele volwassenen. Onze huidige maatschappij biedt dit steeds minder. Weinig jongeren komen nog in contact met de wereld buiten: ze zitten hele dagen op school en na schooltijd zitten ze binnen te studeren en huiswerk te maken. Om te ontspannen gaan ze achter de tv zitten of spelen ze computerspelletjes. De zeldzame momenten dat ze echt buiten komen, kunnen ze niet oprecht genieten en tot rust komen omdat er teveel druk is op hen.

Op school wordt er steeds meer verwacht van hen: naast de "oude" leerstof moeten de jongeren vandaag de actualiteit volgen. Hierdoor beheersen ze zowel de oude leerstof als de nieuwe zelden volledig. Daarnaast verwacht onze maatschappij ook steeds meer: jongeren hebben ook een stem en worden gehoord, maar daarvoor moeten ze hun mening kunnen formuleren. Dit was vroeger al moeilijk, maar tegenwoordig in onze "multi-ideologische" samenleving wordt dit nog moeilijker. En jongeren moeten zich nog altijd gedragen.

De jongeren leren ook niet "aarden" omdat ook hun ouders vervreemd zijn van hun eigen natuur. Bovendien zorgt de vervreemding van de ouders voor extra spanning binnen het gezin. Voor hen is ook de prestatiedrang zeer hoog (zeker nu met de dalende koopkracht).

Preventie

Jongeren van alle tijden hebben wel eens suïcidale gedachten gehad. Het veranderend wereld- en zelfbeeld samen met lichamelijke veranderingen zorgen voor onzekerheid. Toch moet je elke uitspraak dat over zelfmoord gaat serieus nemen. Het kan enkel voor de aandacht zijn (en ook dan is het belangrijk om even te luisteren), maar het ook echt een afscheid zijn.

Hieronder een paar tips:

• Communicatie is zeer belangrijk. Sta open voor hetgeen de jongere vertellen heeft zonder te oordelen. Zoek niet onmiddellijk naar een oplossing voor een onaangename situatie, maar help de jongere zelf een oplossing zoeken. Minimaliseer de problemen niet, maar aanvaard ze.
• Geef het goede voorbeeld door je eigen problemen aan te pakken. Zo ziet de jongere dat er altijd een oplossing is.
• Zelfmoordgedachten gaan gepaard met een negatief zelfbeeld. Help de jongere zichzelf te aanvaarden.
• Zoek professionele hulp als je merkt dat de suïcidale gedachten aanhouden of verergeren. Zorg er wel voor dat het iemand is die de jongere vertrouwt en waar de jongere zich goed bij voelt.
• Jongeren moeten op de hoogte zijn van de actualiteit, maar teveel negatief nieuws kan voor een negatief wereldbeeld zorgen (dit geldt voor iedereen). Relativeer negatief nieuws en leg de nadruk op het positieve in de wereld om ons heen.
• Las voldoende rustmomenten in in het leven (dit geldt ook voor kleinere kinderen en voor volwassenen).
• Leer de jongere serieuze bezigheden (zoals studeren voor examens) afwisselen met leuke bezigheden. Zo fixeert hij zich niet op de zware taken die bij het leven horen, maar leert hij dat het leven ook leuk is.
• Zorg dat de jongere op Internet of andere media niet in contact komt met verheerlijking van zelfmoord.

Ook de maatschappij kan jongeren helpen:

• Geef jongeren de kans om zichzelf te uiten en moedig jeugdwerking aan.
• Hangjongeren zijn een positieve evolutie: in plaats van achter de tv of computer te zitten, kiezen deze jongeren bewust voor het contact met andere leeftijdsgenoten. Door jongeren een plaats te geven om samen te komen en de probleemjongeren proactief op te vangen, kunnen veel problemen met hangjongeren voorkomen worden.
• Verminder de druk op jongeren. Het is algemeen bekend dat je slechts een klein percentage van de kennis dat je op school opdoet echt gebruikt en dat kennis snel achterhaald is. Laat de jongeren geen nutteloze feiten leren, maar reik hen een methode aan om zelf op zoek te gaan naar antwoorden dat ze ook kunnen gebruiken als volwassene. Zo hebben jongeren meer tijd om zich bewust te worden van de veranderingen in hun lichaam en denkwereld en kunnen ze hun veranderend wereld- en zelfbeeld sneller eigen maken. Bovendien leren ze ook oplossingen zoeken in plaats van zich vast te pinnen op een situatie: ze leren immers zelf feiten zoeken in plaats van feiten van buiten te leren.
• Geef jongeren een kans om hun eigen talenten te ontwikkelen en zo een positief zelfbeeld te ontwikkelen.
• Help jongeren een positief wereldbeeld te vormen door aandacht te schenken aan het positieve in het leven en door jongeren in contact te brengen met aangename gebeurtenissen.
• Bekijk jongeren niet als half-volwassenen, maar als wie ze zijn.

Tot slot

Jongeren zijn de volwassenen van morgen. Hoe we met hun omgaan, bepaald hoe de wereld er morgen uit zal zien. Als wij jongeren met empathie en respect behandelen, zullen zij ons ook zo behandelen. Respectvol communiceren is een vaardigheid. Bij gebrek aan voorbeeld zullen jongeren dit niet leren.