Het spiraaltje: koperspiraaltje en hormoonspiraaltje

Het spiraaltje is een anticonceptiemiddel dat door een arts in de baarmoeder geplaatst wordt. Het spiraaltje bestaat in de vorm van een koperspiraaltje (een niet-hormonaal anticonceptiemiddel) en het hormoonspiraaltje. Het spiraaltje is een zeer betrouwbare vorm van anticonceptie waar men vijf tot tien jaar niet aan hoeft te denken.

Het spiraaltje

Het intra-uterine device, in de volksmond beter bekend als het spiraaltje, is een anticonceptiemiddel. Het spiraaltje is een kunststof voorwerp met twee draadjes welke uit de baarmoedermond hangen. Het spiraaltje is circa 24 tot 36 milimeter lang. Er bestaan twee soorten spiraaltjes, het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje. Het spiraaltje wordt door de arts ingebracht in de baarmoeder en blijft vijf (hormoonspiraaltje) of tien jaar (koperspiraaltje) werkzaam. Wanneer het spiraaltje weer verwijderd is kan men vrij snel weer zwanger worden. Het spiraaltje beschermt de vrouw enkel tegen een zwangerschap en niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen.

Het spiraaltje wordt in Nederland relatief weinig gebruikt. In 1997 gebruikte slechts 3% van de vrouwen tussen de 15 en 49 jaar het spiraaltje als voorbehoedsmiddel. Het spiraaltje is met name populair onder vrouwen die reeds kinderen gekregen hebben. Het spiraaltje kost ongeveer tussen de 30 en 120 euro, afhankelijk van het type en het merk.

Hoe werkt het spiraaltje?

Er bestaan twee soorten spiraaltjes, het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje. Het koperspiraaltje is met koperdraad omwikkeld en het hormoonspiraaltje geeft hormonen af. Merknamen van het koperspiraaltje zijn Multiload, Flexi T en Gynefix. Het hormoonhoudend spiraaltje bestaat onder de merknaam Mirena.

De werking van spiraaltjes is met name gebaseerd op de lichte ontstekingsreactie die veroorzaakt wordt door het spiraaltje. Hierbij komen cytotoxische stoffen vrij welke een zaaddodend effect hebben. Koper versterkt het zaaddodende effect. Naast het zaaddodende effect verstoort het spiraaltje de beweeglijkheid van de baarmoeder en de eileiders waardoor de zaadcel minder gemakkelijk in contact kan komen met de eicel. Het hormoonspiraaltje scheidt daarnaast hormonen welke de betrouwbaarheid van het anticonceptiemiddel vergroten.

Het koperspiraaltje

• Zeer betrouwbaar: van de 1000 vrouwen die het koperspiraaltje gebruiken worden er jaarlijk maar circa tien zwanger
• Is direct werkzaam
• Zeer geschikt voor vrouwen die hormonen niet goed verdragen (het is een niet-hormonaal anticonceptiemiddel)
• Menstruaties duren vaak iets langer en kunnen iets pijnlijker worden
• De betrouwbaarheid wordt niet (nadelig) beïnvloed door maag- en darmstoornissen
• Soms treedt er bloedverlies tussen twee menstruaties in op
• Is tien jaar werkzaam

Het hormoonspiraaltje

• Zeer betrouwbaar: van de 1000 vrouwen die het koperspiraaltje gebruiken worden er jaarlijk maar een of twee zwanger
• Direct werkzaam indien ingebracht tijdens de menstruatie
• De betrouwbaarheid wordt niet (nadelig) beïnvloed door maag- en darmstoornissen
• Geeft soms lichte bijwerkingen als gespannen borsten en misselijkheid
• Menstruaties duren meestal minder lang (en blijft in 75% van de gevallen zelfs helemaal weg) en zijn minder pijnlijk
• Soms treedt er bloedverlies tussen twee menstruaties in op
• Is vijf jaar werkzaam

Inbrengen van het spiraaltje

Het spiraaltje kan door de huisarts ingebracht worden. Het is verstandig dit tijdens de menstruatie te laten doen zodat je niet zwanger bent en het spiraaltje direct betrouwbaar is.

Nadat het spiraaltje ingebracht is, is er een kleine kans dat het spiraaltje niet goed op de plek blijft zitten. Daarom wordt er over het algemeen een controle-afspraak na zes weken gepland. Je kan zelf ook controleren of het spiraaltje nog op zijn plek zit. Wanneer je je vingers diep in de vagina steekt kan je met de vingertoppen de baarmoedermond voelen en de draadjes van het spiraaltje. Wanneer je een hard stukje in of aan de baarmoedermond voelt zit de spiraal niet meer goed in de baarmoeder. In dat geval dien je een afspraak te maken met de huisarts en tijdelijk een ander voorbehoedsmiddel te gebruiken.