Mislukking: hoe ga je ermee om?

Mislukking. In de liefde, voor een baan, voor een opleiding. Het gebeurt iedereen. Maar als het je gebeurt, zit je met twijfel aan jezelf, je kunnen, je waarde als mens. Daarom is het goed om datgene wat je op een of ander moment (even) niet lukt, te relativeren. Hoe? Zo.

Mislukking is cultuur

We staan er niet vaak bij stil dat we in een cultuur leven van vergelijken. Grotere auto, meer salaris, meer succes in werk, liefde, plezier, noem het maar op. Het gaat bij die vergelijking keihard om jouzelf als eenling. Als jouw auto niet zo groot is als die van de buren, als een ander wél een leuke (vriend)in heeft en jij net weer alleen bent komen te staan, als de ander een baan krijgt die jij niet hebt kunnen bemachtigen.. het is in zo'n cultuur maar al te gemakkelijk je mislukt voelen. Is er een andere mogelijkheid? Zeker. Er zijn tal van culturen in onder andere oosterse landen waar je die grote last niet alleen hoeft te dragen. Bijvoorbeeld in Japan, wordt presteren op het werk gemeten in wat je als groep waarmaakt. Ook niet altijd gemakkelijk, maar heel wat gemakkelijker dan wat een individualistische vergelijk-cultuur ons oplegt. Want als we iedereen vergelijken met anderen, komt mislukking al snel in beeld. Je bent altijd wel minder succesvol dan een ander, minder mooi, rijk, wat dan ook. Als alles alleen maar aan jou als eenling ligt, is mislukking bovendien een persoonlijke boodschap: deug jij misschien niet?

Mislukking is economie

Als een plan of idee mislukt, is dat vaak ook een kwestie van cijfers, van nuchtere economie. Hoe verder we in recessie raken, des te meer krijgen mensen niet meer wat ze proberen te krijgen of bereiken. Banen, opdrachten, loonsverhoging.. . Als je gewend bent als ondernemer te wedijveren om opdrachten, kan het heel moeilijk zijn om met een groeiend aantal afwijzingen om te gaan. Dat leidt snel tot het gevoel niet alleen een mislukking te hebben ervaren, maar er ook een te zijn! Dit beeld is echter vertekend. We kijken namelijk niet zo gemakkelijk naar mislukkingen van onszelf en anderen. Dat komt niet in ons ideaalbeeld voor. En toch is het een realiteit in het leven. Maar, let er maar eens op. In onze maatschappij komen vooral mensen in beeld die succesvol zijn. De grondgedachte daarachter is verleidelijk maar niet realistisch. 'Als je maar wil, kan het'. Of 'als zij of hij het kan, kun jij het toch ook?' Aan de ene kant is het motiverend dat we in bladen en op de tv steeds weer dat beeld krijgen van mensen die succesvol zijn in alles van liefde tot werk. Anderzijds is het een verkeerd beeld. Terwijl we op tv of in een blad allerlei montere voorbeelden bekijken van mensen die het beter lijken te doen dan wijzelf, is hier gewoon selectie gepleegd. Afgewezen voor een baan? Een klus? In de liefde? Je mag altijd uitgaan van twee dingen: er zijn er heel wat anderen zoals jij, wanneer je een mislukking moet incasseren op welk gebied dan ook. En: vaker is het een kwestie van omstandigheden dan van jouw eigen slagen of falen. (Wat je natuurlijk niet mag weerhouden van het zoeken van verbeterpunten om een andere keer weer optimaal voorbereid te zijn bij een nieuwe kans!)

Mislukking is toeval

We kennen de voorbeelden allemaal. De nu steenrijke en wereldberoemde schrijver van de Harry Potterboeken, J.K. Rowling, die talloze afwijzingen moest doormaken voor eindeiljk het succes kwam. En wat voor succes! Of neem Sonja Bakker in eigen land. Heel wat uitgevers wezen haar boeken af, totdat haar werk uiteindelijk bij een relatief pietepeuterig uitgeverijtje verscheen.. en Bakker het nieuwe dieeticoon werd. En dan is er nog een hele rij mensen die afgewezen werden voor opleidingen, banen en andere mogelijkheden.... en toch zo bleven geloven in zichzelf dat ze uiteindelijk wél bereikten wat ze wilden. Want of er iets lukt of mislukt, is vaak afhankelijk van één persoon die je tegenover je hebt. Vandaar dat coaches groepen weleens lukraak door elkaar laten lopen om met hun mooie bedrijfsplannen op andere deelnemers te oefenen via vragen als: 'Wil jij mijn bedrijfje financieren?' 'Wil je me helpen met x of y?' Door het incasseren van willekeurige 'ja' en 'nee' antwoorden, kun je je harden tegen het gevoel van mislukking. Wat je helpt om toch door te zetten.

Mislukking is relatief

Wat is eigenlijk mislukking? De 'grote gemene deler' van wat wij willen behalen, zit in het erkend worden van je talent met als gevolg het zogenaamde wereldse succes. Dat is nu eenmaal hoe we onszelf afmeten! Maar je had ooit de inmiddels wereldberoemde oude film 'It's a wonderful life'. De hoofdpersoon is klaar om van een brug te springen: hij is een mislukking, zonder grootse carriere, met geldproblemen... en tot overmaat van ramp heeft hij net ruzie gehad met zijn vrouw en kinderen. Dan komt een engel hem laten zien, hoe veel hij heeft betekend voor zijn woonplaats, mensen om hem heen, zijn vrouw en kinderen, zijn vrienden en collega's. Eind goed al goed, want de hoofdpersoon begrijpt: mislukking of succes zit niet in dat wat wij als erkenning zien via carriere, geld, roem enzovoorts. Als je jouw kostbare energie, moeite en tijd geeft aan de mensen en dingen die voor jou ten diepste tellen, kun je eigenlijk niet mislukken.