Besnijdenis – verminking van vrouwen

Een reine vrouw is een besneden vrouw; dat is een eeuwenoude traditie in diverse culturen die de praktijk van de besnijdenis in stand houden. De vrouwen hebben nauwelijks keus: de druk van de gemeenschap en de macht der gewoonte bepaalt dat ze worden besneden. Deze vrouwen worden dagelijks herinnerd aan de verminking tussen hun benen en veel besneden vrouwen hebben dagelijks pijn en hinder van de verminking.

Moeders en mannen

Moeders spelen een cruciale rol in het al dan niet laten besnijden van meisjes. Een tweede cruciale rol is weggelegd voor de vader, voor de mannen in de culturen waar besnijdenis gemeengoed is. In die culturen zijn de mannen de baas en zeggen de mannen dat ze alleen reine vrouwen willen, vrouwen die zijn besneden. Voorlichting over de verderfelijkheid van vrouwenbesnijdenis moet dan ook beginnen bij mannen en doorzetten bij de moeders.

Vastbinden

De vrouwen bij wie de besnijdenis werd uitgevoerd verhalen over vastbinden, angst en pijn. Daarnaast is er ook het feest en de cadeaus. De meisjes worden vrouw en dat willen ze wel. Veel Afrikaanse vrouwen worstelen met de traditie, omdat ze zelf zijn besneden en weten wat het teweeg brengt. Sociale druk van het dorp doen de vrouwen bezwijken en hun dochters voordragen voor het ritueel. In Soedan ontkom je bijna niet aan de sociale druk. Sommige Soedanese vrouwen die in Nederland wonen staan op tegen het ritueel en laten hun dochters niet meer besnijden. Ze realiseren zich dat ze een andere keuze hadden gemaakt als ze nog in Soedan zouden hebben gewoond. Dan hadden ze gedaan wat hun moeders met hun hebben gedaan.

Introductie

In Soedan, een van de Afrikaanse landen waar vrouwenbesnijdenis dagelijkse praktijk is, wordt er steeds gevraagd wanneer je dochter wordt besneden en waarom het nog niet is gebeurd. Daar menen ze dat het goed voor het meisje is. Net als in Somalië. Ook daar is het een eeuwenoude traditie. Somalische en Soedanese vrouwen in Nederland komen tot het besef dat het kindermishandeling is. Enkele vrouwen uit die landen starten een voorlichtingscampagne. Ze reizen bijvoorbeeld langs de asielzoekerscentra, waar het onderwerp ook speelt. Uitheemse culturen introduceren door immigratie en vluchten naar Nederland het principe van de besnijdenis voor vrouwen in Nederland.

Rein

Een besneden vrouw wordt als rein gezien, een onbesneden vrouw dus als onrein. Wie er niet aan toegeeft is het zwarte schaap, een schande voor je familie. De handeling wordt vaak vanuit de religie gemotiveerd, maar in de Koran – de besnijdenis vindt veel bij Islamieten plaats – staat niets over vrouwenbesnijdenis. Er zijn ook imams die vertellen dat vrouwenbesnijdenis niets met het geloof te maken heeft. Toch is het een slecht uit te roeien ritueel. Besnijdenis wordt trouwens ook door Christenen toegepast.

Farao

Waar het ritueel precies vandaan komt is niet bekend. Het wordt al meer dan tweeduizend jaar gepraktiseerd. Sommigen noemen het een overblijfsel uit de Romeinse tijd, waar vrouwen een mantelspeld door de grote schaamlippen gedrukt kregen bij wijze van kuisheidsgordel. Andere theorieën verwijzen naar Egypte, naar de farao’s die de schaamlippen van hun slaven perforeerden om ze aan zich te binden. Via verschillende handelsroutes kwam de meisjesbesnijdenis vanuit Egypte in andere Afrikaanse landen terecht.

Leeftijd

De leeftijd waarop meisjes doorgaans worden besneden ligt tussen de vier en twaalf jaar. Meestal wordt een deel van de clitoris verwijderd en worden schaamlippen geheel of deels weggesneden. Vaak wordt het met primitieve gereedschappen gedaan, bijna nooit met chirurgisch materiaal. Steriel is de ingreep ook lang niet altijd: het gebeurt bijna altijd thuis, in een niet-steriele omgeving.
De ingreep is extreem pijnlijk en de kans op infecties is groot.

Verboden

In Nederland is genitale verminking zoals vrouwenbesnijdenis sinds 1993 verboden. Sinds 2006 mogen ouders ook niet met hun dochter naar het land van herkomst reizen om het daar te laten doen. De ouders lopen kans op een gevangenisstraf van twaalf jaar.

Infibulatie

De meest verminkende vorm van besnijdenis is de infibulatie. Niet alleen wordt de clitoris weggehaald, ook de schaamlippen worden verwijderd en de vulva wordt dichtgenaaid. Er blijft een kleine opening over waardoor het menstruatiebloed naar buiten kan en waardoor de plas naar buiten komt. Een excisie is een iets mindere vorm: het dichtnaaien van de vulva blijft bij deze vorm uit. Het resulteert in een volledig onnatuurlijk geslachtsorgaan bij de vrouw, met pijn bij het vrijen – seks is geen feest voor een besneden vrouw - en dramatische bevallingen. Vrouwen krijgen vaak last van hun blaas – hebben om de haverklap een blaasontsteking – en van hun darmen en nieren. Besneden vouwen kunnen soms wel uren op de wc zitten, omdat de plas druppelend naar buiten komt. Veel vrouwen hebben hun leven lang pijn als gevolg van de ingreep.

Genitale verminking

Miljoenen vrouwen zijn het slachtoffer van genitale verminking. De VN schat hun aantal op 140 miljoen. Nog zeker 30 miljoen meisjes staat de ingreep nog te wachten. In Soedan is de infibulatie verboden, maar de traditie is sterker dan het verbod. In Somalië is elke vorm van vrouwenbesnijdenis bij wet verboden, maar ook hier is de praktijk anders dan de theorie.

Kindermishandeling

Besnijdenis valt onder kindermishandeling. Een vermoeden of een weten kan gemeld worden bij Veilig Thuis (advies- en meldpunt kindermishandeling). Na een melding bespreken verschillende instanties de risicotaxatie. Politie, artsen en andere hulpverleners zijn hierbij betrokken. Het meldpunt krijgt eens of twee keer per jaar een melding, maar waarschijnlijk is dat het topje van de ijsberg. Voorlichting is de grote troef maar besnijdenis zit zo diep in de cultuur dat het ritueel niet gemakkelijk uit te bannen is.

Lees verder

• One Billion Rising – V-Day, verzet tegen vrouwenmishandeling
• Vagina Monologen - LULverhalen
• Vesico Vaginal Fistel – drama voor vrouwen
• Bekkenbodemdisfunctie – problemen met de bodemplaat