De gevaren van een sedentair (inactief) leven

Een sedentair leven wil zeggen een inactief leven. Een leven met weinig beweging, vaak vanwege zittend werk en een verder weinig lichamelijk actief leven. Men kan een sedentair leven leiden en wel voldoen aan de fitnorm (minimaal 3 keer per week 20 minuten zwaar intensieve activiteit). Je denkt dan goed bezig te zijn, maar toch loop je een gezondheidsrisico. Het is verstandig om af en toe eens bij te houden hoeveel je beweegt. Veel mensen overschatten hun mate van beweging enorm.

Wanneer spreekt men van een inactief leven

Inactief wil zeggen dat het lichaam zodanig beweegt dat het energieverbruik niet of nauwelijks boven het metabolisme in rust uitkomt. Het gaat hierbij dan ook om passief vermaak zoals televisiekijken en werk of vermaak dat te maken heeft met een computer of iPad. Eigenlijk om vrijwel alles wat je zittend doet. Zittende activiteiten hebben een laag energieverbruik van minder dan 1,5 MET. MET staat hier voor metabolisme en dit is de grondstofwisseling, dus de stofwisseling in rust.

De beweegnorm is de meeste mensen wel bekend. Dit is vijf dagen per week minstens dertig minuten matig intensief bewegen. Hieraan zou iedereen minimaal moeten voldoen. De beweegnorm is iets anders dan de fitnorm. Bewegen moet iedereen, maar niet iedereen is lichamelijk in staat om aan de fitnorm te voldoen. Maar daarnaast is het ook belangrijk wat men de rest van de tijd doet. Uit onderzoek van Van der Ploeg (2012) komt naar voren dan langer dan elf uur per dag zitten ongezond is. De kans op vroegtijdig overlijden neemt bij mensen die langer dan elf uur per dag zitten met 40 procent toe (1).

Wanneer we dit in stappen vertalen, dan leidt iemand die per dag minder dan 5000 stappen zet een sedentair leven. Wanneer je in de buurt van de 10.000 of meer stappen komt, is er sprake van een gezonde levensstijl.

Hoeveel mensen zijn inactief?

Slechts dertig procent van de mensen komt aan de 10.000 stappen per dag en heeft dus een gezonde levensstijl. Waarschijnlijk bevindt ongeveer dertig procent van de mensen zich in de laagste categorie en deze mensen hebben dus een sedentair leven. Er is ooit eens een onderzoek geweest onder vijftig plussers met een verstandelijke beperking en van deze groep was 39 procent inactief. Het onderzoek werd in 2012 verricht door T.I. Hilgenkamp, R. van Wijck en H.M. Evenhuis (2). Deze groep was niet representatief voor de doorsnee Nederlandse bevolking, maar het lijkt reëel om aan te nemen dat het percentage inactieve mensen bij de gemiddelde Nederlander iets lager ligt.

De gevaren

Negatieve invloed op het geestelijk welbevinden

Wanneer je lichamelijk inactief bent, heeft dit gevolgen voor je humeur en je slaappatroon. Wie weinig in beweging komt, heeft vaker moeite met in slaap komen en/of een hele nacht door te slapen. Dit verstoord slaappatroon helpt niet om je lichamelijk fit te voelen. Maar ook depressieve gevoelens worden aantoonbaar erger bij onvoldoende beweging. Dit is één van de redenen dat mensen met flink veel overgewicht (obese), die alleen al door hun gewicht minder in beweging komen, vaker depressief zijn.

Genoeg beweging en gebruik maken van je lichamelijk uithoudingsvermogen door af en toe flink te sporten, vergroot je ook je geestelijk uithoudingsvermogen. Dit wil dus zeggen dat mensen die geregeld sporten en hierbij hun grenzen opzoeken, beter kunnen omgaan met geestelijke spanningen (stress).

Hoge bloeddruk

Wanneer je geregeld beweegt, is dit goed voor de bloedsomloop en dus voor de kwaliteit van je aderen en slagaders. Hierdoor is de kans kleiner op plaque in de (slag)aderen en de extra weerstand die hierdoor ontstaat. De kans op een hoge bloeddruk neemt bij voldoende beweging dan ook af.

Diabetes

Teveel eten en te weinig bewegen kan de regulatie van de stofwisseling in de hersenen verstoren (3). Dit wordt het metabool syndroom genoemd. Hierbij laat de efficiëntie van de stofwisseling te wensen over. Vetten en suiker worden minder goed afgevoerd en het vet slaat zich op rondom de organen. Dit metabool syndroom is één van de belangrijkste oorzaken van Diabetes type 2.

Beroerte

Ongeveer 20 procent van de patiënten die getroffen worden door een beroerte, heeft deze beroerte te danken aan een sedentair leven (4). Geen matig intensieve beweging wil zeggen dat het bloed niet vaak genoeg even flink doorstroomt, waarbij ophopingen in de bloedvaten worden opgeruimd. Dit kan de oorzaak zijn van een scheurtje in een bloedvat in de hersenen of van een stolsel of plaque, waardoor een bloedvat in de hersenen wordt afgesloten en een beroerte wordt veroorzaakt.

Alzheimer en dementie

Weinig bewegen zorgt voor een snellere veroudering van het lichaam, zowel lichamelijk als geestelijk. Dit kan er voor zorgen dat Alzheimer en dementie jaren eerder optreedt, dan bij een gezonde levensstijl het geval zou zijn. Het blijkt zelfs zo te zijn dat meer beweging in de periode waarin de eerste ziekteverschijnselen zich openbaren, kan zorgen voor vertraging van het ziekteproces.

Gewrichtsproblemen

Door beweging blijven spieren en gewrichten soepel, afvalstoffen worden tijdig afgevoerd en voedingsstoffen en zuurstof worden aangevoerd. Te weinig beweging kan leiden tot ophopingen van afvalstoffen in de spieren en gewrichten. Hierdoor ontstaan ontstekingen die pijn en stijfheid tot gevolg hebben. Door de ontstekingen ontstaat een versnelde kraakbeenafbraak in het gewricht. Niet voor niets wordt bij veel gewrichtsklachten (artrose, artritis, reuma) geadviseerd om niet stil te gaan zitten, maar juist zoveel mogelijk te bewegen.