Een lekker warme sauna, wat doet dat met je?

Bij een saunabezoek doorloop je verschillende fasen. Opwarmen, afkoelen en uitrusten. Bij het opwarmen wordt de temperatuur flink opgevoerd. De warmte van de sauna heeft een heerlijke, ontspannende werking op je. Hoe warm is de sauna eigenlijk? En de grote vraag is natuurlijk: is die warmte niet gevaarlijk voor je?

Huid

Het lichaam heeft een temperatuur van gemiddeld zo'n 37 graden Celsius. Tenminste, dat is de temperatuur die ín het lichaam gemeten kan worden. Aan de buitenkant, de huid, is dat enkele graden lager, tussen de 30 en 34 graden Celsius. Via de huid wordt altijd warmte afgegeven aan de 'buitenwereld', die doorgaans een lagere temperatuur heeft.

Luchttemperatuur in de sauna

In de saunacabine wordt de lucht flink verwarmd. De luchttemperatuur kan daardoor oplopen tot waardes tussen de 75 en 95 graden Celsius. Gelukkig is lucht geen goede warmtegeleider en wordt daardoor de warmte door de lucht minder snel overgebracht.

Te warm?

De temperatuur van de warme lucht wordt dus niet zo snel op het lichaam overgebracht. Daarnaast reageert het lichaam zelf op de hitte door een isolatielaagje te vormen, opgewekt door de warmtestraling van het lichaam zelf. Hierdoor dringt de warmte van de lucht langzamer tot je lijf door. Toch loopt de lichaamstemperatuur langzaam op.

Lichaamsthermostaat

Het lichaam reageert op de warmte. Onze hersenen registeren dat de temperatuur hoger wordt en moeten reageren. De lichaamstemperatuur moet zo constant mogelijk rond de zo belangrijke 37 graden Celsius houden, dus er moet worden ingegrepen. Dat gebeurt in eerste instantie door het bloed zoveel mogelijk naar de buitenkant van ons lijf te sturen: naar het gezicht, de armen, handen, vingers, benen, voeten, tenen en dus ook naar de huid. De huid wordt hierdoor warmer. Omdat meestal de buitenlucht kouder is, is dit een goede manier om zoveel mogelijk lichaamswarmte af te geven. Omgekeerd werkt het ook zo: bij te lage temperaturen reageert het lichaam door het bloed zoveel mogelijk terug te trekken. Hierdoor blijft het in het lichaam warmer, blijven de belangrijke organen beter beschermd tegen warmteverlies en ze aldus hun goede werking blijven behouden (dat verklaart ook waarom mensen bij kou bleker zijn dan bij warmte en bij extreme vorst en kou eventuele bevriezingsverschijnselen zich het eerst voordoen op de 'veraf' gelegen delen van het lijf: tenen, neus, oren.). Ons lijf doet in de hitte van de saunacabine heel wat moeite om de overtollige warmte af te geven, door het bloed zoveel mogelijk naar de uiterste delen te sturen.

Extra maatregelen

Omdat de temperaturen in de sauna-cabines zo hoog zijn, heeft het herverdelen van bloed in het lichaam onvoldoende effect. Het lichaam kan zijn warmte op deze manier onvoldoende kwijt. De lichaamstemperatuur daalt niet, ze loopt zelfs wat op, tot iets meer dan 38 graden Celsius. Als het lichaam nu geen maatregelen neemt, zou de temperatuur nog verder kunnen oplopen. Dat is niet de bedoeling, uiteindelijk zou dit zelfs gevaarlijk zijn, dus er wordt ingegrepen: het lichaam zet het laatste hulpmiddel in: het begint te zweten. Door de afgifte van zweet wordt de huid vochtig. Vervolgens treedt er op de huid verdamping op van dit vocht. Door dit proces waarbij een vloeistof overgaat in een gasvormige toestand wordt warmte onttrokken aan de huid, waardoor het bloed afkoelt. Omdat bloed rondgepompt wordt, blijft dit proces zich herhalen. Op deze wijze wordt warmte aan het lichaam onttrokken. Hierdoor koelt het af, de temperatuur zakt terug naar de goede waarde: zo'n 37 graden Celsius en het gevaar is geweken.

Luchtvochtigheid

De lucht in een sauna-cabine is erg droog en dat is erg belangrijk. Zoals we al zagen, moet lichaam overtollige warmte kwijt door te zweten. Hiervoor moet het zweetvocht wel kunnen verdampen. Als de lucht niet droog genoeg is, maar te vochtig, dan wordt het verdampen van het transpiratievocht bemoeilijkt. Het lichaam zou in dat geval zijn warmte onvoldoende kwijt kunnen en dat heeft nadelige consequenties voor de gezondheid – het kan zelfs gevaarlijk zijn.

Naakt

Om je lijf volop de kans te geven de warmte goed te reguleren en transpiratievocht goed af te voeren is het beter om ongekleed in de saunaruimte te gaan. In feite zijn de sauna's, maar ook de voorbereidende en de afsluitende baden, een soort 'in bad gaan'. Je gaat thuis ook niet gekleed onder de douche staan. Voel je je daar niet gemakkelijk bij, dan kun je altijd een handdoek omslaan.

Afkoelen

Na een periode in een sauna-cabine, zo'n vijftien minuten, is het belangrijk om het lichaam ook te koelen, zodat de warmtehuishouding weer normaliseert. Buitenlucht is prima, maar we zagen al dat lucht warmte (of kou) niet zo heel goed geleid. Water, daarentegen, geleidt de warmte erg goed, Koelen met koud water, koude douche of dompelbad, is dan ook heel belangrijk.