Ayurvedische kruiden voor de lever

Ayurveda is de eeuwenoude Indische gezondheidsleer, die zeer veel gebruik maakt van inheemse planten. Meestal zijn deze middelen uit verschillende planten samengesteld. Een van de meest bekende Ayurvedische preparaten is de leverformule Liv. 52. Het is een remedie bij aandoeningen van de lever en ter algemene ondersteuning van de lever. Liv. 52 is een middel waarnaar ook buiten India wetenschappelijk onderzoek is gedaan, met over het algemeen zeer positieve uitkomsten. Over de verschillende kruiden in deze formule.

Kutki / Picrorrhiza kurroa

Picrorihhza is een van de bekendste leverremedies uit de ayurvedische farmacopeia. Een van de meest in het oog springende eigenschappen van Picrorrhiza kurroa is 'lekhana', d.w.z. het vermogen om vet en andere substanties (o.a. gifstoffen) uit de leverweefsels te 'schrapen'. De verkoelende werking en de bittere smaak doen pitta verminderen, en de eigenschappen licht en droog (gunas: laghu en ruksha) doen bovendien Ama afnemen. Picrorrhiza kurroa stimuleert Agni, ofwel de enzymen (deepan, hier in het bijzonder de leverenzymen - Bhuta Agni) en verbrandt afvalstoffen van de spijsvertering (amapachan). Bovendien heeft het een antioxidant werking alsmede een immuun-modulerende werking. Het remt ontstekingen, hetgeen bij hepatitis van bijzonder belang is, en stimuleert de galproductie. Picrorrhiza kurroa heeft een antikanker werking, wat bij de behandeling van chronische hepatitis B & C belangrijk is (beiden kunnen immers leiden tot kanker in de lever).

Kalmegh ofwel Andrographis panniculata

Kalmegh heeft een licht verwarmende werking (ushna virya), maar is desalniettemin pittahara, d.w.z. het doet pitta verminderen. Net als Picrorrhiza kurroa doet het ook kapha verminderen. Bij de meeste leveraandoeningen is er sprake van ophoping en stagnatie van vet of andere substanties; de meeste leverremedies dienen daarom beiden terug te brengen, alhoewel bij hepatitis het verminderen van pitta extra belangrijk is. Andrographis panniculata is net als Picrorrhiza kurroa een remedie die bij uitstek een effect heeft op de lever. Het stimuleert Agni, reinigt het bloed en vermindert eventuele koorts (hepatitis kan - een meest milde - koorts teweeg brengen). Het bestrijdt microorganismen en mogelijkerwijze dus ook virussen. De plant lijkt met name het metabolische proces - ofwel Bhuta Agni - in de lever te stimuleren en te versnellen.

Eclipta alba ofwel Bhringaraj

Deze plant is bekend als remedie bij hepatitis.. In Ayurveda wordt Eclipta alba voornamelijk gebruikt als een alteratief, d.w.z. een remedie die het bloed reinigt door middel van het verbeteren van de werking van nieren en lever. Eclipta alba heeft een verkoelende werking op de solar plexus (pitta gebied in het lichaam) en op de rakta dhatu, beiden geassocieerd met de lever Eclipta alba verschaft cellen een beschermende laag waardoor toxinen geen kans krijgen de cellen binnen te dringen en werkt derhalve ook preventief. Eclipta alba stimuleert Bhuta Agni, hetgeen helpt bij het versnellen van een detoxificerende werking.
Eclipta alba heeft een sattvische werking op de geest en dit wordt toegeschreven aan het vermogen van de plant hitte uit de solar plexus gebied te verdrijven en zodoende de geest te zuiveren van de 'irriterende' invloeden van pitta. Eclipta alba werkt bovendien als een tonicum, hetgeen bij een herstel van hepatitis zowel voor de weefsels in de lever zelf, als voor de overige lichaamsweefsels van groot belang is.

Phyllanthus niruri ofwel Bhumiamalaki

Phyllanthus heeft vooral een positieve werking op de lever. De plant werkt vooral op een teveel aan Pitta en / of Kapha in de lever en in het bloed, hetgeen een zuiverende werking op het bloed heeft. Phyllantus niruri kan behalve als onderdeel van een leverformule ook als enkelvoudig kruid als 'virechana' - mild laxeermiddel - worden ingezet; in plaats van Trifala (voor het slapen gaan). Dit is in het bijzonder aan te bevelen voor mensen met een (chronische) leveraandoening of een leverbeschadiging tengevolge van een lever-gerelateerde aandoening in het verleden. De zoete smaak (rasa madhura) en het zoete effect (madhura vipaka) van Phyllantus niruri maakt het tevens geschikt als een anabole rasayana.