De geneeskracht van zwarte populier

De zwarte populier is een in de winter bladverliezende boom die tussen de 20 meter hoog en 40 meter hoog wordt. Hij groeit van oorsprong in Midden-Europa en Azië tot aan het Himalayagebergte. Je vindt de zwarte populier ook in Noord-Afrika en Siberië. Hij houdt van natte grond en je ziet hem vaak langs rivieren. De bast kan verpulverd worden tot een eetbare meelsoort. Zwarte populier is echter meer bekend om het feit dat hij medicinale krachten heeft. In de fytotherapie wordt deze boom voornamelijk ingezet als pijnstiller en urinedrijvend middel. Je vindt de zwarte populier onder andere terug in natuurmedicijnen bij rugpijn, sportblessures en zenuwpijn. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Traditioneel gebruik
• Zwarte populier in de volksgeneeskunde
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Zwarte populier bij ontstekingen
• Populierknoppen bij luchtwegen- en blaasproblemen
• Zwarte populierknoppen voor uitwendig gebruik
• Populierknoppen bij bloedvatproblemen
• Dosis en veiligheid
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Traditioneel gebruik

Wat weinig mensen weten is dat de binnenbast van de zwarte populier gegeten kan worden. De bast kan gedroogd en verpoederd worden zodat het een meel wordt. Van dit meel kan een brood worden gebakken. Het is noodvoedsel. In Nederland kennen we de zwarte populier vooral van de klompen; deze werden van het hout van de zwarte populier gemaakt omdat dit stevig hout is wat niet snel splijt.

Zwarte populier in de volksgeneeskunde

Galen of Galenos von Pergamon, een arts uit het oude Griekenland meldde reeds een medicinaal gebruik van de knoppen van de bloemen van de zwarte populier. Deze worden gebruikt ter pijnbestrijding. Ook vandaag de dag kunnen we de knoppen van de zwarte populier tegen komen in een pijnstillende balsem. Deze knoppen hebben diverse medicinale werkingen en kunnen onder andere worden ingezet bij ontstekingen van de bovenste luchtwegen, bronchitis en maag en nierproblemen. Uitwendig kunnen de knoppen worden gebruikt bij verkoudheid, sinusitis, artritis, reuma, spierpijn en droge huidaandoeningen. De knoppen worden geoogst in de lente, voordat ze geopend zijn, en gedroogd zodat ze later gebruikt kunnen worden. De bast heeft een iets andere medicinale werking. Deze wordt door kruidengeneeskundigen gebruikt bij onder andere reuma, artritis, jicht, onderrugpijn, urinewegproblemen, spijsverterings- en leveraandoeningen, zwakte, anorexia, koorts en het verlichten van pijn tijdens menstruele krampen.

Naamgeving

In het Latijn wordt zwarte populier Populus nigra genoemd. In het Nederlands heet deze boom zwarte populier. Wetenschappers hebben de Latijnse naam van zwarte populier diverse malen veranderd. Synoniemen van deze boom zijn: Populus dilatata en Populus Italica Moench. In het Engels heet de boom black poplar. In het Duits wordt deze boom Schwarz-Pappel genoemd. Populus betekent ´vol met mensen´. Dat zou kunnen duiden op het feiten dat sommige populier soorten een roezemoes geluid maken, alsof er veel mensen bijeen zijn. ´Puer´ kan ook de oorsprong van het woord populus zijn en dat betekent ´vibreren´ en dat is wat populieren doen als de wind door het gebladerte waait.

Werkzame stoffen

Van zwarte populier wordt voor fytotherapeutische doeleinden het blad, het schors en de knoppen gebruikt. In delen van de zwarte populier zit onder andere etherische olie die vooral bestaat uit de volgende stoffen: alfa- en beta-caryofylleen, cineol, bisaboleen en farnesseen. Verder bevat het fenolglycosiden in de vorm van salicyltremuloïdine, salicine, salireposide, tremulacine en populine, flavonoïden zoals chrysine, methylchrisine, galangine, quercetine en rhamnetine, tanninen en lignanen.

Zwarte populier bij ontstekingen

Hydrolyse is het toevoegen van water aan een stof. Wanneer uit de bladknoppen van de populier in de darm de fenolglycosiden gehydrolyseerd worden ontstaat er saligenine. In de lever vindt een oxidatieproces plaats op saligenine waardoor er salicylzuur ontstaat. Deze stof is het hoofdbestanddeel van aspirine, waar een gesynthetiseerde acetylsalicylzuur in zit omdat synthetische salicylzuur vele bijwerkingen heeft. Je doet de waarheid geen geweld aan door te stellen dat bladknoppen van de zwarte populier een natuurlijke aspirine opleveren. Salicylzuur is een bewezen ontstekingsremmer en door de antioxidantwerking van quercetine en tremulacine wordt salicylzuur extra geholpen om ontstekingen te remmen. Daarnaast hebben de bladknoppen urinezuurdrijvende en urinedrijvende eigenschappen. Door deze reeks aan medicinale eigenschappen worden knoppen in de fytotherapie ingezet bij de volgende indicaties:

• Artrose of gewrichtsslijtage,
• Artritis of gewrichtsontsteking,
• Hyperuricemie of verhoogd urinezuurgehalte,
• Artritis urica of jicht,
• Lumbago of lage rugpijn,
• Sportblessures,
• Ischias,
• Neuralgie.

Populierknoppen bij luchtwegen- en blaasproblemen

De etherische olie in populierknoppen heeft een expectorerende of slijmoplossende werking. Daarnaast is het een antisepticum en een antibacterieel middel. Samen met zweetdrijvende, koortsdrijvende en urinedrijvende werking kan het een geschikt toepasbaar middel zijn bij luchtwegenontstekingen. Sommige fytotherapeuten en natuurartsen schrijven het voor bij:

• Bronchitis,
• Chronische verkoudheid,
• Tracheïtis of luchtpijpontsteking,
• Cystitis of blaasontsteking.

Zwarte populierknoppen voor uitwendig gebruik

Populierknoppen hebben een jeukstillende, samentrekkende, ontzwellende en kalmerende werking. Deze wordt toegepast in zalven of zetpillen tegen aambeien. Het zijn de tanninen die voor genoemde medicinale werkingen zorgen. Het is ook een goede zalf tegen sommige huidproblemen. Fytotherapeuten schrijven het voor bij:

• Aambeien,
• Brandwonden,
• Zonnebrand,
• Reumatische pijnen.

Populierknoppen bij bloedvatproblemen

De gemmotherpie is een onderdeel van de fytotherapie. Gemma betekent ´knop´. In de knop van een plant zitten relatief veel genezende stoffen. Meestal worden de stoffen uit een knop onttrokken door gebruikmaking van alcohol, water of glycerine. Men krijgt vervolgens een tonicum of versterkend middel en een spasmolyticum of krampwerend middel voor de slagaders. Daarnaast is het een natuurlijke bloedverdunner. In de fytotherapie wordt het voorgeschreven bij:

• Arteritis of slagaderontsteking,
• Atherosclerose of aderverkalking,
• Trombose of de vorming van bloedstolsels,
• Claudicatio intermittens of etalgebeen,
• Perifere bloedcirculatiestoornissen.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• Moedertinctuur: driemaal 40 druppels per dag,
• Glycerinemaceraat van de knoppen: driemaal 5 druppels per dag,
• Homeopathisch middel: driemaal 50 druppels per dag van een D1 verdunning.
• Bij therapeutische doses zijn geen bijwerkingen bekend. Populierknoppen veroorzaken veel minder bijwerkingen dan aspirine. Er zijn echter mensen overgevoelig voor aspirine. Zij moeten ook het gebruik van zwarte populier mijden.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel beschreven geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.