De geneeskracht van lelietje-van-dalen

Lelietje-van-dalen is een vaste plant die ongeveer 30 cm hoog wordt en hij groeit in alle noordelijke delen van de hemisfeer waar het koel is. Het is een giftige plant; geen één onderdeel is eetbaar. Ook de bloem krijgt giftige bessen. Zoals bij vele gifplanten is de inhoudsstof van de bessen basis voor een natuurmedicijn. Van oudsher wordt de inhoudsstoffen in minimale hoeveelheden aangewend bij hartziekten, het orgaan dat bij uitstek wordt geassocieerd met de liefde. De farmaceutische industrie maakt nog steeds gebruik van de geneeskrachtige werking voor het hart van het meiklokje, zoals de plant ook wordt genoemd.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening lelietje-van-dalen / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)

Ontstaan lelietje-van-dalen

Het lelietje-van-dalen zou volgens een kerkelijke mythe ontstaan zijn uit de tranen die Maria weende onder het kruis van Jezus. De bloem werd echter al lang voor Jezus´ kruisiging aan de Germaanse lentegodin Ostara gewijd. Volgens de oude Germanen zou deze bloem geluk brengen in de liefde. De bloem symboliseert liefde en zuiverheid.

Naamgeving convallaria majalis

Besjes lelietje-van-dalen / Bron: H. Zell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

In het Nederlands wordt de Convallaria majalis het meest lelietje-van-dalen genoemd. Andere namen in het Nederlands zijn Meiklokje, Zegeltjes, Meibloem, Dalkruid en boslelie. De plant bloeit in mei en juni, vandaar dat het meiklokje wordt genoemd. In het Engels wordt de plant Maria´s tears genoemd.

De gedroogde bloempjes van het lelietje-van-dalen is het hoofdbestanddeel van niespoeder.

Werkzame stoffen

Van het lelietje-van-dalen wordt het hele bovengronds groeiende kruid gebruikt. In het lelietje-van-dalen zitten allerlei cardioglycosiden of hartglycosiden zoals de cardenoliden convalloside, convallatoxine convallatoxol, lokundjoside, convallarone, convallamarine, convallotoxoloside, glucoconvalloside, neoconvalloside, majaloside, corglycon en vele andere cardioglycosiden. In totaal bevat het 38 cardenoliden. Verder bevat het saponinen en het zeldzaam voorkomende aminozuur azetidine-2-carboxylzuur.

Samen met gestampte paardenkastanjes werd er vroeger van lelietje-van-dalen een snuiftabak met de naam ´Schneeberger´ gemaakt, genoemd naar de herkomst; het dorpje Schneeberg in Saksen.

Lelietje-van-dalen voor het hart

Lelietje-van-dalen is een mild natuurgeneesmiddel voor het hart. Toch moet het alleen onder toezicht van een arts worden gebruikt; de cardenoliden in deze plant zijn potentieel toxisch. De plant is een positief inotroop. Dat wilt zeggen dat het de contractie van de hartspier bevordert. Verder vertraagt het de prikkelgeleiding en hartslag. In medische termen wordt deze geneesplant daarom een negatief dromatoop en chromotoop genoemd. Convallatoxine is de meest werkzame stof voor het hart. Het werkt echter met name bij milde hartklachten. Bij zwaardere hartklachten kan beter digitalis worden gebruikt.

Close-up besje meiklokje / Bron: Bff, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Middelmatige hartinsufficiëntie,
Hartzwakte in stadia I en II,
Bradycardie of te trage hartslag,
Ouderdomshart,
Atherosclerose of slagaderverkalking,
Oedeem of waterzucht door verminderde hartfunctie.

Dosis collinsonia

Driemaal daags 10 druppels moedertinctuur.
Driemaal daags 12 a 15 druppels tinctuur.
Drie a vier kopje van een infuus wat 10 minuten heeft gekookt van 1 of twee koffielepels of 3 a 5 gram van het gedroogde kruid.

Veiligheid collinsonia

De samenstelling van cardenoliden varieert als gevolg van een veranderd groei- of droogproces. De samenstelling van de grond is ook van belang. Daarom kan het aantal cardenoliden verschillen. Het is om deze reden een goed idee om niet de thee te gebruiken maar een gestandaardiseerd preparaat. Verder is het gebruik behoorlijk veilig, vooral omdat het niet erg lang werkt. Bij driemaal daags gebruik zal er nauwelijks gevaar zijn op opeenhoping van cardenoliden. Desondanks zijn gevallen waarin deze plant beter niet kan worden gebruikt.

Tijdens de zwangerschap,
Tijdens het zogen,
Tijdens het medicijngebruik van hartmedicijnen, alleen op artsvoorschrift.

Een teveel aan lelietje-van-dalen kan leiden tot misselijkheid, braken, diarree en nierprikkeling. In veel te hoge dosis leidt deze plant mogelijkerwijs tot de dood.