5 inzichten in de liefde: psychologie en filosofie

Liefde is moeilijk. Relaties zijn lastig. Het ene moment wil je dat jullie samenzijn eeuwig voortduurt, het andere moment wil je niets liever dan alleen zijn. Soms voelt het alsof je partner volledig blind is voor jouw behoeften. Vanwege deze complexiteit is het niet gek dat honderden relatietherapeuten, psychologen en filosofen klaar staan met advies. Dat leidt tot de volgende vraag: is er een geheime tip voor succes?

Liefde 2.0: Micro-momenten

Onvoorwaardelijke liefde is een leugen. Althans, dat stelt psychologe Barbara Frederickson in haar boek Liefde 2.0. Het is een leugen in zoverre je niet één keer een belofte kunt doen en dat het daarna voor altijd goed zit. Liefde vereist werk. Het vereist aandacht voor de micro-momenten. Frederickson stelt dat liefde niet in de eerste plaats iets is dat zich af speelt op de lange duur; het zit in heel veel kleine momenten, die ze micro-momenten noemt. Liefde is een emotie en emoties komen en gaan. Het ene moment zijn ze er en het andere moment niet meer.

Een liefdevolle relatie betekent een relatie waarin veel momenten met gedeelde positieve emoties voorkomen. Liefde moet je voor elkaar voelen. Aan die vluchtige gevoelens moet je actief tijd besteden. Frederickson stelt bovendien dat liefde niet exclusief is. Het is elk moment van positieve connectie dat je met iemand voelt, zelfs als dat een vreemdeling is. Als je een relatie hebt, kies je ervoor dat vooral maar niet exclusief met één persoon te hebben. Liefde komt daarmee in de buurt van compassie.

5 Liefdestalen

Hoe uit jij je liefde? Past dat eigenlijk wel bij je partner? Psycholoog Gary Chapman stelt dat er vijf liefdestalen zijn. Dit zijn manieren waarop we onze liefde uitdrukken. We hebben niet allemaal dezelfde taal en daarom begrijpen we elkaars uitingen soms ook niet. Chapman stelt dat partners met verschillende stijlen wel rekening kunnen houden met de behoeften van de ander. Welke stijlen kun je precies verwachten?

• Positieve woorden: Sommige mensen drukken hun liefde vooral uit in complimenten en lieve woorden. Ze voelen zich gewaardeerd als ze veel positieve feedback krijgen.
• Behulpzaamheid: Andere mensen brengen hun gevoelens over door klusjes te doen voor anderen of ergens bij te ondersteunen.
• Cadeautjes: Deze mensen verpakken hun vlam in giften, groot of klein. Ze voelen zich geliefd als ze iets krijgen.
• Tijd en aandacht: Quality time is het sleutelwoord hier. Liefde is met aandacht bij elkaar zijn.
• Aanrakingen: Fysiek contact is de laatste liefdestaal. Dat kan zich uiten in bed, maar ook in knuffels. Veel mannen hebben deze liefdestaal.

Chapman is erg populair en heeft een psychologische opleiding gevolgd. Toen hij zijn theorie formuleerde deed hij echter geen onderzoek, maar vervulde hij de rol van predikant. Zijn theorie is dus niet wetenschappelijk aangetoond. Chapman richt zich echter wel op een bekend probleem in de psychologie en relaties: communicatie is ingewikkeld.

Hechtingsstijlen

Je hechtingsstijl ontwikkel je tijdens je kindertijd. Of je krijgt hem van nature mee. Je hechtingsstijl bepaalt op welke manier je je aan jouw geliefden verbindt. Je hechtingsstijl ontwikkelt zich vanaf je vroegste jaren. Het kan resulteren in een zekere, angstige of vermijdende stijl. Ongeveer de helft van de mensen heeft een zekere hechtingsstijl, een kwart is angstig en een kwart vermijdend.

Zekere hechting

Een zeker gehechte baby raakt overstuur als een verzorger weggaat, maar herstelt snel als die weer terugkomt. De baby onderzoekt de wereld graag in het bijzijn van haar verzorger. De ouders verzorgen de baby op een betrouwbare manier en vervullen haar behoeften. Volwassenen met een zekere hechtingsstijl hebben weinig moeite warme verbindingen aan te gaan met anderen. Ze bouwen relaties op basis van vertrouwen, waarin gevoelens veilig kunnen worden uitgedrukt.

Angstige of ambivalente hechting

Een angstig of ambivalent gehechte baby gaat ook huilen als een verzorger weggaat, maar leeft niet op als die terugkomt. Soms laten ze boosheid blijken op passief of actief agressieve manieren. Angstige gehechtheid is verbonden aan beperkte of onregelmatige beschikbaarheid van een verzorger. Volwassenen met een angstige hechtingsstijl maken zich vaak zorgen of hun partner wel echt van hen houdt. Ze kunnen anderen moeilijk in vertrouwen nemen. Daardoor aarzelen ze over het aangaan van een hechte relatie. Of ze gedragen zich juist erg aanhankelijk, waardoor hun partner steeds meer afstand neemt.

Vermijdende hechting

Een vermijdende baby heeft geen voorkeur voor zijn ouders of vreemden als verzorger. Zulke baby's geven geen blijk van positieve gevoelens als een verzorger dichterbij komt. Vermijdende hechting is mogelijk gerelateerd aan misbruik of verwaarlozing. Volwassenen met deze hechtingsstijl hebben moeite met hechte relaties opbouwen en affectie tonen. Ze voelen zich geremd in het uitdrukken van emotie. Als gevolg stoppen ze vaak weinig tijd in het onderhouden van relaties.

Verdoemd tot een hechtingsstijl?

Volwassenen met een angstige of vermijdende stijl hoeven niet te wanhopen. Stijlen kunnen veranderen. De makkelijkste manier om een zekere hechtingsstijl te ontwikkelen is door iemand te daten die al een zekere stijl heeft. Helaas beginnen angstig gehechte en vermijdend gehechte mensen juist vaak een relatie. Maar ook die relaties hoeven niet per definitie te falen. Het is wel belangrijk om erachter te komen wat jouw hechtingsstijl is; hoe je aan de tekortkomingen van jouw stijl kunt werken; en hoe je de behoeften van jezelf en je partner tegemoet kan komen. Bevestiging en vrijheid kennen een precaire balans.

Kwetsbaarheid in relaties

Vind jij het fijn om je zwaktes te tonen? En vind je het prettig mensen om hulp te vragen voor iets waarvan je denkt dat je het zelf zou moeten kunnen? Waarschijnlijk niet. Toch is juist dit de sleutel tot sterke relaties en succes, stelt psychologe Brené Brown, expert op het gebied van schaamte-onderzoek.

Brown beweert dat kwetsbaarheid noodzakelijk is voor verbondenheid. Je moet jezelf kunnen zijn, niet wie je zou moeten zijn. Dat betekent dat je al je schaamtevolle behoeften en verlangens blootlegt. Het betekent zeggen hoe je je voelt, zelfs als het knullig is. Je kunt alleen volledig omarmd worden als je jezelf helemaal blootgeeft. Maar dat vereist dat je gelooft dat je de liefde van je partner verdient.

Als je jezelf trouw bent kun je praten over je jaloersheid of als eerste zeggen dat je van iemand houdt. Je riskeert afwijzing en pijn, maar je maakt diepe verbondenheid mogelijk. Het stelt je in staat je vrij te voelen in een relatie en moeilijke dingen bespreekbaar te maken. Het stelt je in staat op een volwassen manier om te gaan met pijn en frustratie.

Liefde is werk

Een echt groot geheim voor een succesvol liefdesleven is er niet. Er is wel een inzicht dat we steeds weer lijken te vergeten. Liefde vereist moeite. Of het nu gaat om micro-momenten, liefdestalen of kwetsbaarheid — er is altijd werk aan de winkel. Dat betekent dat je jezelf en je partner moet onderzoeken, zodat je gericht aan de slag kan. De opbrengst is warmte, verbondenheid en geborgenheid. Het zijn niet alleen fundamentele menselijke behoeften; het is een groot deel van wat het leven zo mooi maakt.

Partners in falende relaties breken soms en jammeren dat de verbinding alles voor ze betekent. En dat ze er alles voor over hebben. Maar nadat ze zichzelf bijeen geraapt hebben, zetten ze hun oude gewoonten voort. Het geklaag mist doortastendheid. Alles geven voor een relatie is niet hetzelfde als je eraan vastklampen. Het is elke dag investeren in positieve verbinding en emotie. Ook als je daardoor moeilijke emoties het hoofd moet bieden.

De filosofie van de Botton: Iedereen is vervelend

Maar omdat de liefde werk vraagt, moeten we ook empathie tonen voor onszelf en onze partner. Mensen zijn experts op het gebied van falen. En aangezien elke stap in de liefde gecompliceerd is, zijn we voorbestemd te falen. Alain de Botton is een veelgelezen filosoof die zich veel over dit soort thema's buigt, in het bijzonder in Weg van Liefde. Zijn filosofie suggereert dat in het achterhoofd te houden wanneer onze partner ons teleurstelt. Iedereen is vervelend om mee te leven. Wees dus geduldig en barmhartig.