Tradities bij een huwelijk, van stadhuis tot huwelijksnacht

Welke tradities zijn er verbonden aan een verloving, huwelijk en bruidsboeket. Wat is de betekenis van het gooien met rijst bij het verlaten van de kerk of het stadhuis? Moet een taart nou echt en wie betaalde de bruiloft. En ‘Something old, something new, something borrowed, something blue’, is dat nodig voor een lang en gelukkig huwelijk? De informatie bestaat uit twee delen, waarbij dit artikel als deel 2 gezien kan worden: de ‘grote’ dag, de wittebroodsweken en alle bruiloftsfeesten erna.

Inhoud

• Van bruidloop naar bruiloft
• Tijdens de huwelijksvoltrekking
• De KUS
• Rijst gooien
• De witte duiven en gekleurde vlinders
• Het feest
• Potten en pannen
• Over de drempel dragen
• De huwelijksnacht en wittebroodsweken
• Huwelijksjubilea

Van bruidloop naar bruiloft

Het woord bruiloft stamt af van het woord bruidloop. Tijdens de bruidloop werd de bruid bij het ouderlijk huis opgehaald door de bruidegom op een soms niet zachtzinnige wijze. Het wordt ook wel de bruidroof genoemd. De bruidegom haalde samen met zijn bruidsjonkers op versierde wagens de bruid naar zijn huis. De bruid werd op één van de versierde wagen gezet en zo naar haar toekomstige huis gereden. Onderweg hadden dorpsgenoten diverse wegversperringen aangebracht die tegen betaling weer werden weggehaald. Deze hindernisbaan eindigde tenslotte bij de woning van de bruidegom.

De bruid werd door de bruidegom over de drempel gedragen. Daarna kreeg ze een uitgebreide rondleiding door het huis. Stel je iets voor in de geest van: ‘dit is de keuken, dit is de haard, dit is het bed’. Daarna verliet het paar de woning door de voordeur. Stap altijd met je rechtervoet eerst, links brengt ongeluk!

In de stad werd de traditie een beetje aangepast. De afstanden waren korter dan op het platteland dus de bruidegom kwam te voet. Daarna ging het hele gezelschap naar de kerk. De bruid voorop met haar vader, daarna de bruidegom met zijn moeder en daarna de rest van de genodigden. Het spreekt voor zich dat de zeer welgestelden niet liepen die huurden prachtige rijtuigen.

Tijdens de huwelijksvoltrekking

Of het nu in de kerk is of in het stadhuis, de gasten van de bruid en die van de bruidegom zaten niet bij elkaar. Wanneer de families nog niet zo goed met elkaar konden opschieten was dat beter. De familie van de bruidegom rechts, de familie van de bruid links, zo staat iedereen achter de favoriet. De bruidegom staat dus ook rechts en de bruid links. Vaak werd er ook nog een kind uitgewisseld, de traditie van het bruidsmeisje komt volgens sommigen ook daar vandaan. De vader brengt zijn dochter tot bij de bruidegom. Vroeger moest je dat ‘weggeven’ letterlijk nemen. Nu zou je het kunnen zien als de vaderlijke goedkeuring van het huwelijk.

De KUS

Tegenwoordig een rudimentair overblijfsel van oud christelijk huwelijksrecht. In de rooms-katholieke kerk kon een niet geconsummeerd (2 maal m) huwelijk nietig worden verklaard. Een huwelijk consummeren betekende dat een huwelijk ook seksueel was voltrokken. Vroeger toonde men dat consummeren door een soort openlijke geslachtsdaad maar tegenwoordig zou dat toch niet echt worden gewaardeerd. (of misschien wel, maar niet ten overstaan van je familie, vrienden, collega’s en buren) De huwelijkskus zou een overblijfsel zijn van dat gebruik. Het uitwisselen van de ringen zou ook deze voorgeschiedenis hebben. Het vergt enig inlevingsvermogen, van het uitwisselen van ringen naar ontmaagding maar het is een mogelijkheid.

Rijst gooien

Het gooien van rijst is een oosterse traditie maar het gooien van iets, was ook hier al lang bekend. Waarschijnlijk begon het met gooien van tarwe. Net als rijst met maar één symbolische betekenis: vruchtbaarheid. Eigenlijk mag je met alles gooien, tarwe, confetti, vruchten, snoepjes, zolang je het bruidspaar maar niet raakt, dat brengt ongeluk. In principe mag je dus met alles gooien al mag je het niet gewoon ‘gooien’. De gasten moeten een soort zaaiende beweging maken, zoals de boer zijn land bezaait… Vruchtbaarheid daar draait het om.

De witte duiven en gekleurde vlinders

Duiven zijn het symbool voor liefde en vooral ook trouw, tenminste losgelaten bij een huwelijk. Duiven schijnen monogaam te leven en daardoor symbool voor huwelijkstrouw. Veel culturen linken de duif aan trouw, liefde en ook moederschap. De duif was soms ook een attribuut van Venus, de Romeinse godin van de liefde, haar Griekse equivalent is Aphrodite. De beide dames vertegenwoordigden de liefde maar ook de sensualiteit en seksualiteit.

Het loslaten van vlinders heeft geen basis in traditionele huwelijksgebruiken in Nederland. Vlinders symboliseren de ziel en de onsterfelijkheid ervan. Daarnaast zijn ze ook symbool voor de kortstondigheid van het leven. Vlinders loslaten bij een huwelijk is wel een oud gebruik in Japan. Vlinders zijn daar een merkteken voor geweldige momenten in het leven. Soms wisselen de bruid en bruidegom papieren vlinders uit, deze zouden de pasgehuwden op hun vleugels naar het geluk brengen.

Het feest

De Romeinen maar ook de Germanen gaven het liefst een groot feest ter ere van het paar. Onze voorouders hielden van een feestje en in de dorpen was vrijwel iedereen aanwezig. De drank vloeide gestaag en ook eten was er in overvloed. De 17e eeuwse Amsterdams bestuurders vonden het een beetje te ver gaan, ze probeerden met een ordonnantie de feestvreugde aan banden te leggen. De angst was, dat te veel uitbundigheid de woede van God zou opwekken. De heren zelf bleven overigens wel grote feesten geven. Het feest werd vroeger voornamelijk georganiseerd door de buren, zeker in de dorpen en meestal gaf je later voor de organisatoren nog een klein besloten ‘bedankavondje’.

De bruidstaart
Hoewel het een oeroude traditie lijkt is de bruidstaart zoals we hem nu gebruiken in de 18e eeuw in Engeland ontstaan. Deze klassieke Engelse taart in drie lagen werd geïntroduceerd door koningin Wilhelmina bij haar huwelijk in 1901. Pas een halve eeuw later gaan meer bruidsparen deze taart gebruiken bij hun feest. Meer in: Bruidstaart, traditie & cake

Het is wel zo dat de Romeinen een soort koek gebruikten die gebroken werd boven het hoofd van de bruid. Het was een vruchtbaarheidssymbool en offer tegelijk, de goden werd verzocht de bruid te zegenen met veel kinderen. In de middeleeuwen en later, werd in Nederland wel een koek/taart gebruikt, ook als vruchtbaarheidssymbool. De gasten kregen vaak een stuk mee om ze te laten delen in het geluk van het paar.

En bruidssuikers
Bruidssuikers waren een offer, de boze geesten moesten op afstand worden gehouden! Nu zijn bruidssuikers vooral een bedankcadeautje geworden maar vroeger werden ze gegeven na de ondertrouw, als een uitnodiging voor iedereen om te komen.

Potten en pannen

In een tijd waarin auto’s nog geen rol speelden gooide je gewoon met blikken en pannen. Het idee was dat het lawaai moest maken en de boze geesten zou verdrijven. Maar schoenen zijn een nog veel beter symbool. De schoen symboliseerde de overdracht van de bruid van haar vader naar haar echtgenoot. De schoen was daarnaast een symbool voor vruchtbaarheid. Soms gooide men ook met pantoffels (moederschoot?), wat veel kinderen op zou kunnen leveren.

Over de drempel dragen

De bruidegom draagt de bruid over de drempel. Het idee erachter was dat de demonen en boze geesten uit het ouderlijk huis van de bruid haar niet zouden volgen. Waarom moest je nog meer de bruid over de drempel dragen. Wanneer de bruid als eerste over de drempel zou stappen dan had ze het de rest van het huwelijk voor het zeggen. Over de drempel dragen was voor veel bruidegommen een betere optie. Er is nog een andere verklaringen. Onder de drempel zouden de zielen van overledenen zitten en deze zielen wilde je niet storen op deze blijde dag.

De huwelijksnacht en wittebroodsweken

Gebruikelijk was dat de bruidsmeisjes het bed van het paar versierden met bloemen en ook liepen ze met de bruid naar het bed. De bruidegom werd later gebracht door enkele vrienden. Maagdelijkheid was belangrijk en bijgeloof speelde een belangrijke rol daarin. Maagden konden zieken genezen, en een bevalling verlichten. Het verlies van maagdelijkheid was dan ook een ingrijpende gebeurtenis voor een bruid. De omgeving wilde ook een duidelijk bewijs van dit verlies, in sommige gebieden werden de bebloede lakens buiten gehangen.

Waarom wittebroodsweken? De wittebroodsweken zijn de eerste zes weken na de bruiloft. Het witte brood was vroeger een extra luxe. Men at gewoonlijk zwartbrood, gemaakt van rogge. Tijdens de wittebroodsweken nam men wit tarwebrood.

Huwelijksjubilea

Bij voorbaat is het belangrijk om te weten dat in verschillende landen verschillende tradities zijn. Maar ook in Nederland zijn we het niet echt eens. Het onderstaande is dus alleen een hint, zeker tussen de 15 en 45 jaar zijn er verschillen.

• 1 jaar Katoenen Bruiloft
• 2 jaar Papieren Bruiloft
• 3 jaar Tarwe Bruiloft
• 4 jaar Leren Bruiloft
• 5 jaar Houten Bruiloft
• 6 ¼ jaar Blikken Bruiloft
• 10 jaar Tinnen Bruiloft
• Bron: Kgorz, Pixabay
  12,5 jaar Koperen Bruiloft
• 15 jaar Kristallen Bruiloft
• 20 jaar Porseleinen Bruiloft
• 25 jaar Zilveren Bruiloft
• 30 jaar Parelmoeren Bruiloft
• 35 jaar Koralen Bruiloft
• 40 jaar Robijnen Bruiloft
• 45 jaar Saffieren Bruiloft
• 50 jaar Gouden Bruiloft
• 60 jaar Diamanten Bruiloft
• 65 jaar Briljanten Bruiloft
• 70 jaar Platina Bruiloft
• 75 jaar Albasten Bruiloft
• 80 jaar Eiken Bruiloft

Lees verder

• Tradities bij een huwelijk, van aanzoek tot ondertrouw