Wat is de betekenis van zen-zijn?

De mens is altijd goed geweest in het ge- of zelfs misbruiken van termen, maar op een zodanige manier dat men het grote plaatje wel snapt. Op zich is dat nog niet zo erg, tot het moment dat je de oorsprong in het belachelijke trekt of de context verloren gaat. “Zen zijn” is zo’n voorbeeld wat dreigt door te slaan.

Historie

Op het moment dat je de aandacht voor iets dreigt te verliezen, roepen we massaal “zen” en plaatsen we onze handen zoals je dit tijdens een meditatief moment doet. De bedoeling van deze uiting is dat je je even moet focussen, je stuitert bijvoorbeeld (om wat voor reden dan ook). Je overziet het bijvoorbeeld even niet meer en moet terug naar de concentratie. Hoewel menigeen niet weet wat zen is, klopt de context wel.
Het is via het Japans (chan) van oorsprong Chinees woord wat we kunnen vertalen naar zoiets als “concentratie” “aandacht” naar jezelf gericht. Waarbij de “ik” geen vaststaande entiteit is, wat we wel vaak zo plegen te zien, maar dat je in feite “leeg” bent (wat voor menigeen pas na een proces van volledig loslaten komt). Dit alles gaat in de richting van “verlichting”, maar waarbij verlichting geen doel op zich is, maar het bereikt wordt na al deze stappen in het leven.

Het zijn met name de Japanners geweest die het naar het westen hebben gebracht. Met name de zenmeesters brachten het in het westen en opende de deuren van het zenklooster voor serieuze studenten uit het westen.

Hoewel het in woorden uit te leggen is, is het met name een gevoel waar het over gaat. Je intuïtie speelt een rol en Bodhidharma (528 v.c.) zei er dit over:

Niet afhankelijk van het geschreven woord,
Overdracht die los staat van het heilige boek;
direct verwijzend naar iemands hart,
Ziet iemands natuur en word zo Buddha.

Wat is het?

Zen is niet een geloof, maar is een houding naar het leven. Het leven wat uit meer bestaat dan we kunnen zien en we accepteren c.q. sluiten vrede met dit alles. Je gaat op in het allesomvattende én je bent je er bewust van, nu op dit moment. Je bent slechts een radertje in het geheel en je stroomt mee in de flow van het universum (“go with the flow”). Leef in het moment, datgene wat zich nu afspeelt. Je directe materiële omgeving is niet meer belangrijk, je laat je niet meer afleiden door aardse dingen als luxe auto’s, blinkende sieraden en enorme huizen. Als dit je allemaal niets doet, kan je pas “zen” zijn.

Materialisme

Maar laat hem bij dit laatste voor menigeen nu net de crux zitten. De westerse wereld is als materialistischer geworden en we vergaren graag. Enerzijds omdat we vinden dat we het verdienen, want we werken er zo hard voor en vinden het zo leuk, en anderzijds om de buitenwereld te laten zien dat we het zo goed gedaan hebben. Tel bij dat harde werken op dat we moeten vergaren en later wel gaan “genieten” en zie daar de mislukking van leven in het nu. Genieten van de momenten die je nu in je leven (met je volle bewustzijn) aan je voorbij laat gaan.

Routinematig of intuïtief?

De meeste mensen zijn routinematig ingesteld en geeft hen een soort basis voor presteren. Op zich is daar niets mis mee, je mist alleen je intuïtieve kant en dat is nu net wat bij zen zo belangrijk is. Toegeven aan wat je lichaam en geest je ingeven, kan zoveel moois opleveren, nieuwe inzichten geven of je creatieve kant naar boven halen.
Als je doet waar je goed in bent, is de kans veel groter dat je ook in je werk meer zen kunt zijn, kost het je minder energie (je hoeft immers niet tegen de stroom in te zwemmen) en ben je in balans.

Niet voor iedereen weggelegd

Echt zen-zijn is voor iedereen weggelegd, maar niet iedereen is er al aan toe. Dit is prima, je kunt iets dergelijks niet afdwingen. Als je dit alles als onzin ervaart, is de tijd nog niet rijp om de spirituele ladder verder te beklimmen. Mensen zitten in verschillende levensfases en is de cyclus van het leven en pas op het moment dat dit alles je iets zegt, mogelijk iets met je van binnen doet en/of je je realiseert dat er aspecten bij zitten waar je al mee bezig bent, is de kans aanwezig dat je de volgende spirituele stap kunt zetten.

Onbewust proces

Wat menigeen zich niet realiseert is dat er meer in de richting op je afkomt, dan je je kunt bedenken. Denk maar eens aan de westerse wellnessoorden (al dan niet met een oosterse knipoog), de oosterse massages of geneeskunstcentra, maar ook de oosterse restaurants. Met een beetje geluk kom je er ontspannen en in balans vandaan en natuurlijk komt dat door een stuk ontspanning, goed eten etc. … maar ze hebben bijna allemaal zen-muziek op de achtergrond. Muziek waar je rustig van wordt, je je lekker ontspannen bij voelt en waar je een meer “in balans zijn”-gevoel bij krijgt. Als je dat enkele uren achter elkaar aanhoort, ook al ben je er niet bewust mee bezig, wordt je er rustiger van. Zeker als contrast met de drukke westerse maatschappij waar we “stilte” nauwelijks nog ervaren.

Actief aan de slag

Of je er actief iets mee gaat doen is aan jezelf. Maar het staat over valt met zo nu en dan “stilte en aandacht”. Ga met een rechte rug zitten en ga in kleermakerszit zitten of op een stoel met de benen naast elkaar. Haal diep adem, bij voorkeur via een buikademhaling, en focus je op deze ademhaling. Concentreer je en laat alle gedachten langzaam wegglijden, je let alleen op je ademhaling. Voel wat je lichaam je meegeeft en het maakt niet uit wat. Een beetje onrust, volledige rust, ben je moe etc. Alles is goed en niets is fout, maar voel het. Doe dit iedere dag een moment, een moment voor jezelf.

Tot slot

Het is geen geloof maar een levenshouding en iedereen heeft zijn mening over zaken en dus ook over “zen-zijn” en de zin of onzin van dit alles. Dat is prima, niemand die zegt dat je iets MOET, dat is het prettige van mens zijn. Je kunt je eigen beeld vormen en het als onzin of zinvol ervaren … om er vervolgens iets mee te doen of niet. Zolang als je het gebruikt, je het ook maar zuiver gebruikt.