SQ, spirituele intelligentie

SQ Spirituele Intelligentie is een begrip dat in opmars is, naast het IQ (Intelligentie), een begrip dat al geruime tijd bekend is en het recentere EQ (Emotionele intelligentie). Spirituele intelligentie is een vorm van intelligentie betreffende aanpak en oplossen van zingevingsvragen. Het gaat om verbindend denken: creativiteit, inzicht en intuïtief vermogen. SQ wordt gezien als de basis of essentie van onze intelligentie en een onmisbare grondslag voor het functioneren van het IQ en EQ.

Spirituele intelligentie

Alvorens over te gaan tot bespreking van de betekenis van spirituele intelligentie, wordt eerst een korte schets gegeven van het al langer bestaande IQ- en EQ-begrip.

IQ - Intelligentie (Quotiënt)

IQ is reeds lange tijd een bekend begrip. Menigeen heeft wel eens (al dan niet serieus of officieel) een IQ-test gedaan (mogelijk ook aan de nationale IQ-test op tv meegedaan). Het IQ is een maat voor de analytische en rationele intelligentie: het oplossend vermogen van logische of strategische taken. Het gaat om serieel, lineair en objectief denken. IQ staat voor Intelligentie Quotiënt en heeft betrekking op een getal (quotiënt), welke de score c.q. hoogte van het IQ (cognitieve vermogen) aangeeft. Een gemiddeld IQ ligt tussen de 90 en 110.

Lange tijd heeft men gedacht dat het IQ een goede voorspeller (predictor) was voor succes in het leven (opleiding, beroep, carrière/loopbaan etc.). Toch heeft het begrip intelligentietest en de term IQ lange tijd ter discussie gestaan, met de vraag wat het nu precies meet. Ook werd steeds vaker naar voren gebracht dat het begrip IQ/intelligentie zoals het werd gehanteerd een te beperkt gebied behelste. Dat er ook meerdere vormen van intelligentie bestaan. Iemand kan slim zijn, maar bijvoorbeeld ook heel muzikaal, creatief of inventief, hetgeen ook een grote invloed op het ontwikkelingsverloop in het leven kan hebben.

EQ - Emotionele intelligentie

Met de relatief recente introductie van de term Emotionele intelligentie of EQ, werd de monopolie positie van het IQ doorbroken. De term emotionele intelligentie is rond 1995 geïntroduceerd door Goleman. Hoewel het niet de bedoeling is geweest van Goleman om het als 'officieel begrip' te introduceren, is deze term toch door velen overgenomen en is blijven 'hangen'. Tegenwoordig is het begrip ingeburgerd geraakt. Bij emotionele intelligentie gaat het om gevoel, gevoeligheid voor, bewustzijn van en invoelend (empatisch) vermogen betreffende de eigen gevoelens en die van anderen. EQ is het vermogen tot associatief denken en heeft mede invloed op het verwerven van vaardigheden.

EQ is een subjectiever begrip dan IQ, niet alleen inhoudelijk (want wie bepaalt de mate van empathie?), maar ook omdat het niet makkelijk objectief meetbaar is. Ook kan eigenlijk niet van EQ gesproken worden, daar Q voor Quotiënt staat en er bij emotionele intelligentie geen sprake is van statistische berekening en een quotiënt, zoals bij het IQ. Het kan dus niet in een quotiënt uitgedrukt worden. Emotionele intelligentie wordt gezien als een belangrijke voorwaarde voor het effectief inzetten van het IQ.

SQ - Spirituele intelligentie

Na IQ en EQ is er steeds meer belangstelling voor een nieuwe vorm van 'intelligentie', te weten spirituele intelligentie oftewel SQ. Een term die je steeds vaker hoort; die in opmars is en een groeiende belangstelling heeft. Spirituele intelligentie - uitgewerkt door o.a. Zohar - wordt gezien als een vorm van intelligentie betreffende het aanpakken en oplossen van levensvragen en zingeving. Het gaat om verbindend denken, te weten: bezieling, creativiteit, inzicht en intuïtief vermogen. De Amerikaanse psycholoog Maslow beschreef dit (lang geleden in zijn behoeftehiërarchie) als een spirituele gemoedstoestand waarin een mens creatief, speels, vrolijk en tolerant is en graag anderen helpt om hetzelfde te bereiken.

SQ - Motor persoonlijke groei

SQ wordt gezien als de motor, de kracht die onze persoonlijke groei aandrijft. De ontwikkeling van het SQ heeft niet alleen effect op het individu zelf, maar beïnvloedt ook de manier waarop men bezig is met hobby’s, werk en met de mensen en de wereld om zich heen. Spirituele intelligentie wordt gezien als het vermogen om ons handelen en onze aanwezigheid op aarde in een ruimere context (bv. visievorming) te plaatsen, om zin te geven aan ons bestaan. Het is de intelligentie waarmee we bepalen wat werkelijk bij ons past. Of de ene handelswijze of levensweg zinvoller is dan de andere. SQ stelt ons in staat om een persoonlijke afweging en individuele keuzes te maken (bv. wanneer kiezen we voor een opleiding, baan, voor een partner etc.).

Spirituele intelligentie wordt gezien als de basis c.q. essentie van onze intelligentie en een onmisbare grondslag voor het functioneren van het IQ en EQ. Spirituele intelligentie is geen statisch begrip, maar is onderhavig aan ontwikkeling en groei. We ontwikkelen ons altijd, individueel in verschillende levensfases, maar ook in interactie met anderen (relaties, werk, sociale leven etc.).
Levenservaring (levenswijsheid) is een factor bij het verwerven van spirituele intelligentie. Maar levensvragen doen zich -in andere vorm- ook op jonge leeftijd voor. Een manier om SQ te ontwikkelen is het ontwikkelen van de intuïtie. Hierbij gaat het om te leren luisteren naar de eigen (innerlijke) stem. Het leren kijken naar en onderzoeken van beperkende overtuigingen, stil te staan bij de dingen en een sterker bewustzijn van de eigen kracht.

Spirituele intelligentie stelt je in staat om jezelf vragen te stellen als: Wil ik deze situatie waar ik in zit eigenlijk wel, zou ik het niet liever willen veranderen, niet liever een betere situatie creëren. Met het SQ kijk je naar de grenzen van je situatie en stuur je de situatie. Zoek je naar de zin van je leven. Facetten als dromen, aspiraties en visies worden gestuurd door je spirituele intelligentie.

Het gaat om een dynamisch geheel dat er van tijd tot tijd anders uit zal zien. De mens is geneigd om op weg te gaan naar een doel en zodra dit bereikt is, een nieuw doel te stellen. Het is eigen aan de mens om te streven naar groei en ontwikkeling. Spirituele intelligentie is hierbij een motor die de groei aandrijft. SQ is ook op een actieve manier verder te ontwikkelen door o.a. zelfreflectie, zelfonderzoek, training en oefening.

Noot: net als bij EQ kan er bij SQ eigenlijk niet gesproken worden van Quotiënt

SQ, EQ, IQ

Ieder mens heeft alle vormen van intelligentie, alleen varieert o.a. de verhouding, de mate waarin, de manier waarop etc. Iemand met een hoog IQ kan een laag EQ en SQ hebben en vice versa. De spirituele intelligentie is overigens niet per se hoger bij bv. gelovige, idealistische of spiritueel georiënteerde mensen.

Lees verder

• Test je IQ - Intelligentie-test
• EQ - Emotionele intelligentie