Voorschouw - "de toekomst zien en voorspellen"
Voorschouw - ook wel precognitie - is in parapsychologische termen de gave om door bovenzintuiglijke waarneming gebeurtenissen in de toekomst te zien of te voorspellen. Het gaat kortom om voorkennis, helderziendheid, profetie en in de toekomst kijken. Er waren en zijn duizenden helderzienden werkzaam, maar het is de vraag hoe bonafide hun uitleg van horoscopen, handlijnen, kaarten en andere orakels werkelijk is. Hoe betrouwbaar is de blik in het geheim van de toekomst?
Angst voor de dood en het hiernamaals
Zolang er mensen zijn, bestaat er belangstelling voor datgene wat komt, voor de onbekende tijd die voor ons ligt, voor het
Nostradamus (1503-1566)
mogelijke gevaar dat daarin schuilt. Hoewel de toekomst ook hoop en momenten van geluk zal kennen, houden mensen zich sinds de duistere oertijd vooral bezig met de angst voor de dood en het hiernamaals. Orakels waren bijzonder begaafde personen die de toekomst konden zien. Daarom vroeg men hen naar de geheime kennis van de toekomst. Door de populariteit van de esoterisme is er sedert de middeleeuwen nog nooit zo'n belangstelling voor waarzeggers en mediums geweest als tegenwoordig. Alleen al in de Duitstalige landen zijn er meer dan 100.000 van hen. Aan trouwe klanten ontbreekt het niet, want 38% van de volwassen bevolking is ervan overtuigd dat de toekomst te voorspellen is.
Hoe duidelijk zien helderzienden echter de toekomst?
De misschien wel grootste helderziende van het vorige millennium, Nostradamus (1503-1566), deed een reeks opmerkelijke voorspellingen. Hij voorzag onder andere dat het einde van de wereld zou vallen in het jaar waarin Pasen op 25 april valt. Dit was het geval in de jaren 1666, 1743, 1886 en 1943. De volgende keer zal zijn in 2038.
Gecontroleerde voorspellingen
Er zijn nog altijd problemen met de grens tussen
voorschouw en andere paranormale verschijnselen zoals
telepathie. Toch kan men zich na meer dan 100 jaar parapsychologisch onderzoek baseren op gevallen waarbij geen twijfel mogelijk is, op duizenden laboratoriumproeven en experimentele studies naar voorschouw. Dat onderzoek heeft niet zozeer betrekking op afzonderlijke verschijnselen, maar gaat uit van de these dat iedereen in staat is een voorgevoel te hebben over de toekomst. De Amerikaanse parapsycholoog William Cox onderzocht het gedrag van mensen op dagen dat zich een groot ongeluk voordeed. Hij vergeleek de passagiersaantallen van de verongelukte treinen met het gemiddelde passagiers op deze trajecten op tien andere dagen. Op een ongeluksdag waren er steeds aanzienlijk minder passagiers dan op andere dagen. Hij trok de conclusie dat veel mensen zich hadden laten leiden door een onbewust voorgevoel.
De in Amerika wonende Duitser Helmut Schmidt ontwikkelde testapparatuur voor voorschouw, de zogeheten 'four-button-machine'. Een proefpersoon drukt op een van de vier knoppen om te voorspellen welke van de daarmee verbonden lampen gaat branden. Er wordt een toevalsproces in gang gezet, waarna een van de vier lampen gaat branden. Is het medium kundig, dan is het de lamp die hij of zij heeft aangewezen.
Het leven als reeks van vastgelegde gebeurtenissen
De pogingen om de toekomst te verkennen stuiten op veel kritiek, want als het echt mogelijk zou zijn om de toekomst te zien, zouden onze gezamenlijke kennis, onze westerse moraal en onze religie in twijfel moeten worden getrokken of geherdefinieerd. Wij gaan uit van de menselijke vrijheid en verantwoordelijkheid. Als de toekomst echter al vaststaat en 'gezien' kan worden door personen met bepaalde talenten, dan zouden die beide slechts een illusie zijn en ons leven een reeks van vastgelegde gebeurtenissen. Bovendien zouden onze ideeën over tijd en causaliteit fundamenteel moeten worden herzien en zou er een 'nieuwe natuurkunde' nodig zijn met radicaal veranderde opvattingen om voorschouw een plaats te geven in ons wereldbeeld.
De toekomst kunnen we niet zien, het verleden wel. Dat is bijzonder, want wij hebben onze ogen niet in op onze rug.
Eugéne Lonesco