Sociale verslaving: van Instagram tot aan Whatsapp

Dokter Phil heeft al verschijnende gevallen behandeld in zijn televisieshow. Mensen, en dan voornamelijk jongeren, kunnen niet meer zonder hun smartphone. Het begint een verslaving te worden die gevaarlijker is dan roken of drinken. Niet meer opstaan met je sigaretje, maar eerst kijken wat je vrienden allemaal hebben gedeeld op Facebook, Twitter, Instagram en Snapchat. Misschien ben jij wel verslaafd aan je telefoon. Dat ben je in ieder geval wel als jij jezelf herkent in onderstaande gevallen.

Pavlov

Pavlov heeft ooit een onderzoek gedaan met honden. Hij gaf iedere hond een lekker stukje biefstuk nadat hij een bel liet luiden.
Na een paar dagen hadden de honden door dat het fluitje gelijk stond aan biefstuk. Zij begonnen dus te kwijlen zodra het fluitje erbij werd gepakt. Stel je eens voor dat jij die hond bent, en het fluitje staat gelijk aan een nieuw berichtje, nieuwe tweet of een nieuwe vriendschapsuitnodiging op facebook. Begin jij dan ook zo te kwijlen? In dat geval ben je zeker weten verslaafd.

Waar ben je?

Je hebt een druk en eigen leven. Je hebt werkt, zit op school, je gaat sporten of lekker stappen met vrienden. Maar deel je dit ook altijd met iedereen? Check jij bij iedere plaats waar je komt in op Facebook? Misschien kan je het wel niet laten om je mobiel weg te laten tijdens je werk. Tijd voor professionele hulp dus.

Ververs

Nog geen vijf minuten geleden heb je gekeken op Twitter of Facebook. Je bent bang iets te missen en opent Twitter toch nog een keer. Er staan een paar nieuwe tweets bij, maar niks belangrijks. Nog eens vijf minuten later bedenk je dat er misschien weer nieuwe tweets zijn bijgekomen en je kijkt wederom op Twitter. Ditzelfde kan natuurlijk ook bij andere social media. Heb jij last van dit ‘ververssyndroom’ dan ben je verslaafd aan social media.

Ja, dat wist ik toch al?

Met vrienden heb je een supervakantie achter de rug en je kan niet wachten om thuis of op het werk al je verhalen te delen. Maar de enige antwoorden die je krijgt zijn ‘ja, dat las ik al op Facebook/Twitter/etc.' Daar gaat je verhaal denk je dan. Je hebt niks meer te vertellen en dat is niet leuk. Je schiet er niks mee op, dus bewaar je verhalen om ze in het echt te vertellen. Ben jij toch een type die zijn of haar hele vakantie deelt: verslaafd!

Hoezo ga je al slapen? Het is pas 02.00 uur!

Het is tegen twaalf uur ’s nachts en je whatsapp-buddy gaat slapen. Jij besluit echter om nog heel even op te blijven. Vier uur later heb je alle records verbroken van je favoriete spelletjes, heb je het verslag voor school afgerond en natuurlijk foto’s van iedereen op Facebook bekeken. Als dit het geval is zoek de volgende dag dan meteen hulp, want je verslaving gaat de extreme kant op.

De hierboven genoemde symptomen van een verslaving aan social media zijn er maar een paar uit de velen. Veel jongeren geven aan zichzelf te herkennen in bovenstaande gevallen. Dat gegeven zegt genoeg over de opkomende komst van een nieuwe verslaving: social media. De eerste afkickklinieks voor social media zijn al geopend. Maar wanneer ben je verslaafd en hoe ontstaat deze verslaving?

Gevaarlijk?

Voor jongeren is de komst van social media een perfecte uitkomst. Het sluit precies aan op hun interesses en het contact behouden en zoeken is nog nooit zo makkelijk geweest. Maar waar het gevaar op de loer ligt is dat de social media van waardevolle sociale tool verandert naar een verplichting. 44 procent van de 13-18 jarigen zeggen inderdaad dat vermindering van online gedrag niet te beperken is.

In mei 2012 kwamen onderzoekers met een alarmerend rapport. Zij stelden dat ‘social media met hun subtiele stimuli, zoals geluiden, pushberichten, aandacht en beloningen, jongeren in hun greep houden. Een deel van de jongeren geeft zelfs aan niet meer zelfstandig te kunnen stoppen omdat ze bang zijn buitengesloten te worden’. De uitspraak geeft de benodigde stof om over na te denken. Het zijn namelijk inderdaad de psychologische stimulatie als geluidjes die de verslaving opwekken.

Verslaving

In het figuur hiernaast staan de resultaten van een onderzoek uitgevoerd door stichting IVO. Stichting IVO is gespecialiseerd in alle vormen van verslaving. Zoals te zien is, is 6% van de 12-15 jarigen (ernstig) verslaafd aan social media. De toename van het internetgebruik kan worden gezien als een stijgende verslaving en dus meer problematisch gebruik van internet en social media.

Zo groot is de verslaving dus helemaal niet. 94% vindt social media gewoon handig en interessant en zijn ver verwijderd van een verslaving. Vaak zijn het de volwassene die zeggen dat hun kind verslaafd is als deze een uur lang of zelfs langer op hun mobiel zitten. Zodra ditzelfde kind twee uur lang een boek leest is er niks aan de hand. Dit zorg er voor dat het probleem groter wordt gemaakt dan het in werkelijkheid is. Desalniettemin geven jongeren zelf aan dat ze problemen ervaren en daar moeten we uiteraard serieus naar kijken.

Wijsheid

Social media zijn dus helemaal niet zo problematisch. Ze bieden juist enorme voordelen voor jongeren. Ook kwam uit verschillende onderzoeken naar voren dat jongeren zelf strategieën hanteren om afleidingen te beperken. Maar dat neemt niet weg dat het wel een groot probleem kan gaan vormen. Daarom is oplettendheid en goede begeleiding een vereiste. Omdat social media geen trend zijn, maar een blijvend fenomeen, moet er gekeken worden naar de optimalisatie van het gebruik. Docenten en ouders spelen hier een belangrijke rol in. Het ‘probleem’ is nog vrij nieuw. Het is daarom belangrijk om te experimenteren met oplossingen om het social mediagebruik goed te laten verlopen. Om te kijken wat je als ouder, docent of als social media gebruiker kan doen, is op de site van Stichting IVO terug te vinden.