Vooruitgang bij behandeling kanker

De komende jaren zal het aantal kankerpatiënten in Nederland verder toenemen. Van de huidige 44.000 nieuwe kankerdiagnoses zal het de komende jaren groeien naar circa 50.000 in 2020, 27.000 mannen en 23.000 vrouwen. Toch verwachten artsen steeds minder vaak slechtnieuwsgesprekken te voeren met patiënten. Dat heeft alles te maken met de voortgang van de behandelmethoden. Kanker wordt meer en meer te genezen of een chronische ziekte waarmee je goed tot redelijk kunt leven. Behandelingen en medicijnen zullen vaker maatwerk zijn voor de individuele patiënt. Geneesmiddelen werken in de toekomst steeds gerichter waardoor ze effectiever zijn. Daarnaast gebruiken artsen verfijndere methoden om een diagnose te stellen waardoor ze de behandeling beter kunnen laten aansluiten bij de patiënt. Volgens onderzoekers worden anno 2013 spectaculaire resultaten geboekt. In dit artikel een paar van die belangrijke resultaten.

Combinatie van medicijnen

Zo onderzochten onderzoekers van het kankerziekenhuis Anthony van Leeuwenhoek de behandeling van een bepaalde vorm van dikkedarmkanker. Zij kwamen tot het inzicht dat deze kanker goed te behandelen is met een krachtige combinatie van medicijnen vemurafenib en cetuximab, beide specifieke eiwitremmers. Tot deze ontdekking was er geen effectief geneesmiddel tegen deze kanker. Nu wel. Ook patiënten met schildklierkanker en een melanoom (huidkanker) kunnen naar verwachting bij deze methode baat hebben.

Spectaculaire resultaten

Het resultaat van de combinatie van medicijnen vemurafenib en cetuximab was bij de patiënt waarbij men de behandelmethode uitprobeerde ronduit spectaculair te noemen. De man was er bij aanvang van de behandeling ernstig aan toe, hij had geen maanden maar nog maar enkele weken te leven. De kanker was helemaal uitgezaaid. Na de behandeling met de combi van de twee medicijnen stopten de tumoren vrijwel direct. De tumormarkers in het bloed, dat zijn stofjes in het bloed die duiden op activiteit van kanker, vielen 'als bakstenen', aldus een betrokken onderzoeker. Inmiddels zijn ook andere patiënten met deze vorm van uitgezaaide dikkedarmkanker behandeld met deze combinatie van medicijnen. In alle gevallen sloeg de behandeling goed aan.

Diagnose patiëntvriendelijker

De methode van diagnostiseren zal de komende jaren patiëntvriendelijker worden. Om een goede diagnose te stellen moeten artsen een stukje van de tumor verwijderen. Er wordt nu in het gezwel geprikt of weefsel weggesneden om de kankercellen nader te kunnen bestuderen. Dat is uiteraard allesbehalve prettig voor de patiënt. Het is tijdrovend, belastend en vaak pijnlijk. In de toekomst zal zo'n biopt (een stukje weefsel) steeds minder vaak nodig zijn. In het bloed kan men immers de kanker 'lezen'. Het dna van de kankercellen bevindt zich in het bloed en dat biedt alle informatie die een biopt ook geeft. In de toekomst is een afname van bloed voldoende om een diagnose te stellen van de kanker. Situaties waarin op zeer lastige plaatsen tumorweefsel moet worden verwijderd behoren steeds vaker tot het verleden.

Aanpassingen en ontsnappingen

Kankercellen willen, net als elk levend mechanisme, overleven. Om die reden kunnen kankercellen zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Soms veranderen ze zelfs van gedaante of weten ze te 'ontsnappen' door een onverwachte route in het lichaam te nemen. Inmiddels weten onderzoekers steeds beter hoe aanpassingen en ontsnappingen van kankercellen werken. Wanneer je kankercellen wilt doden is het van belang te weten via welke routes een kanker zich in het lichaam beweegt. Onderzoekers in het Anthony van Leeuwenhoekziekenhuis hebben alle routes die een kankercel aflegt in kaart gebracht. Inmiddels zijn ze zo ver dat ze alle 518 routes kunnen 'afsluiten', blokkeren. Ook dit is een grote stap vooruit in de strijd tegen de ziekte.

Chemotherapie met tabletten

De chemotherapie zal blijven bestaan, maar niet in de huidige vorm. Onderzoekers en artsen verwachten dat in Nederland eind 2017 de tabletchemo standaard is. In plaats van een chemotherapie via een infuus wordt de behandeling toegepast met tabletten en capsules. Patiënten met sommige vormen van kanker zoals borstkanker, prostaatkanker, longkanker en eierstokkanker kunnen nu al steeds vaker thuis hun chemo ondergaan. Door de spreiding van de behandeling (de patient neemt dagelijks zijn tablet in plaats van een enorme dosis elke twee a drie weken) en daardoor voortdurende aanwezigheid van de chemo met tabletten wordt de kanker geen moment rust gegund. Doordat de therapie thuis kan worden toegediend worden de bijverschijnselen waarschijnlijk ook minder heftig. De patiënt hoeft immers niet meer eens per twee of drie weken naar het ziekenhuis, waar hij bij elk bezoek een grote dosis tegelijk toegediend krijgt, met de heftige, nare bijverschijnselen als gevolg.

De ziekte blijft hardnekkig en de verwachting dat kanker binnen een paar jaar is verdwenen, past in het sprookjesboek. Toch lukt het artsen en onderzoekers de kankercellen steeds beter te 'begrijpen'. Dit inzicht brengt ons dichter bij de dag dat kanker niet meer dodelijk is. Een dag om naar uit te kijken.