Het juist en veilig gebruiken van medicijnen

Als het goed is maken medicijnen je gezonder, maar dan is het wel belangrijk dat je de juiste medicijnen gebruikt op een veilige manier. Andere (alternatieve) medicijnen, vitamines, kruidenpreparaten, alcohol, roken of voedingsmiddelen kunnen de werking van het door jouw gebruikte medicijn beïnvloeden. Elk medicijn heeft bijwerkingen. Waar moet je op letten bij het slikken van medicijnen en wat kan zorgrobot Medido hierin betekenen?

Slik medicijnen op de juiste, veilige manier

Soms heeft je lichaam hulp van buitenaf nodig in de vorm van medicijnen. Als je medicijnen slikt is het belangrijk dit te doen op de juiste manier.

• Pillen overslaan
• Dosering aanpassen
• Slik medicijnen niet langer of korter dan nodig
• Medicijncheck
• Neem de medicijnen regelmatig in
• Antibioticakuur
• Bijsluiter
• Bijwerkingen
• Stoppen preventieve medicijnen
• Afbouwen
• Bestellen van medicijnen via internet (zogenaamde internetpillen)
• Meerdere medicijnen (polyfarmacie)
• De pil en medicijnen
• Alternatieve medicijnen, geneesmiddelen zonder recept, voedingssupplementen (vitamines en kruidenpreparaten) en reguliere geneesmiddelen
• Pijnstillers
• Voeding en medicijnen
• Alcohol en medicijnen
• Roken en medicijnen
• Switchen van merkgeneesmiddel naar generiek (merkloos) geneesmiddel
• Medicijnen en autorijden
• Second opinion
• Nierfunctie
• Op vakantie
• Laat medicijnen en dergelijke nooit slingeren
• Zorgrobot Medido
• Medicijngebruik en maagpijn en darmklachten
• Tweedehands medicijnen

Pillen overslaan

Sla nooit op eigen houtje medicijnen over. Bij sommige medicijnen is het geen ramp als er een keer een pil wordt overgeslagen. Bij andere kunnen de gevolgen groot zijn. Denk aan de pil voor vrouwen. Eén keer vergeten is niet erg als deze wordt gebruikt om minder last te hebben van PMS (pre-menstrueel-syndroom), maar als de pil (ook) wordt gebruikt als voorbehoedsmiddel, werkt deze niet meer en kan een zwangerschap het gevolg zijn.

Dosering aanpassen

Pas zelf nooit de dosering van de medicijnen aan. Neem niet meer of minder medicijnen dan voorgeschreven. Overleg dit altijd eerst met de huisarts.

Slik medicijnen niet langer of korter dan nodig

Ga af en toe na of het slikken van alle medicijnen nog nodig is. Het is goed om eens in het jaar met de huisarts te kijken of de dosering nog klopt (voor sommige medicijnen moet dit veel vaker) en of de medicijnen inderdaad nog geslikt moeten worden. Het is heel goed mogelijk dat door meer bewegen of/en aanpassingen in het voedingspatroon de hoge bloeddruk of het hoge cholesterolgehalte gedaald is.

Medicijncheck

65-Plussers moeten elk jaar een medicijncheck krijgen als ze dagelijks minstens vijf verschillende medicijnen krijgen en een verminderde nierfunctie hebben, onlangs zijn gevallen of regelmatig vergeten hun medicijnen in te nemen. Tijdens de medicijncheck wisselen de huisarts, apotheker en de patiënt uit welke diagnose is gesteld en wat iemand precies slikt. De medicijncheck mag je ook zelf aanvragen. De directeur van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik adviseert de medicijncheck aan iedereen die meer dan vijf verschillende medicijnen slikt.

Neem de medicijnen regelmatig in

Sommige medicijnen werken minder goed als ze onregelmatig worden ingenomen. Bij bijvoorbeeld bloeddrukverlagers kan het niet regelmatig innemen leiden tot (gevaarlijke) schommelingen in de bloeddruk en in het hartritme.

Antibioticakuur

Met een antibioticakuur is het van belang deze helemaal af te maken. Soms verdwijnen voor het einde van de kuur de ziekteverschijnselen en voelen mensen zich weer helemaal beter. Toch moet je ook de laatste medicijnen slikken om er voor te zorgen dat alle bacteriën die de ziekte hebben veroorzaakt dood zijn. Dit voorkomt enkele bacteriën overleven en vervolgens resistent zijn, waardoor een volgende kuur met dezelfde medicijnen niet meer helpt.

Bijsluiter

Lees de bijsluiter. In de bijsluiter is informatie te vinden over het gebruik van het medicijn. Medicijnfabrikanten zijn wettelijk verplicht om alle bijwerkingen die ooit zijn voorgekomen te vermelden in de bijsluiter. Dit kunnen er heel veel zijn, maar het is ook heel goed mogelijk dat je van geen enkele bijwerking last krijgt.

Bijwerkingen

Houd (eventuele) bijwerkingen van medicijnen in de gaten. Lees de bijsluiter en wees alert op eventuele bijwerkingen. Aarzel niet om contact op te nemen met de huisarts, misschien is er een ander medicijn. Ook als je ineens last krijgt van andere klachten die niet in de lijst van bijwerkingen voorkomen is het belangrijk dit te melden aan de huisarts of apotheker.

Stoppen preventieve medicijnen

Sommige medicijnen werken preventief. Het medicijn lijkt dan niets te doen. Als je twijfelt aan het nut hiervan vraag dan een gesprek met de huisarts aan zodat deze kan uitleggen waarom het slikken van dit medicijn belangrijk is. Laat je ook informeren over (eventuele) bijwerkingen, zodat een goede afweging van de voor-en nadelen van het slikken van het medicijn kan worden gemaakt.

Afbouwen

Er zijn medicijnen waar je niet zomaar mee kunt stoppen, maar die langzaam moeten worden afgebouwd. Bijvoorbeeld bij langdurig gebruik van antidepressiva en slaap- en kalmeringspillen. Als je met deze medicijnen ineens stopt kan je last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Doe dit daarom altijd in overleg met je huisarts.

Bestellen van medicijnen via internet (zogenaamde internetpillen)

Wees extra kritisch met het bestellen van medicijnen via internet (zogenaamde internetpillen). Sites van nep-aanbieders zien er vaak erg professioneel uit en zijn niet van echt te onderscheiden. Zelfs als je via internet alleen bekende middelen bestelt kan dit gevaarlijk zijn. Er kan meer of minder werkzame stof in zitten. Sommige medicijnen zijn vervuild met andere medicijnen, omdat de machines niet goed waren schoongemaakt). Wees ook voorzichtig met bestellen van zogenaamde zelfzorggeneesmiddelen via internet. Bestel alleen medicijnen via internet bij een betrouwbare aanbieder. Lees meer via de Rijksoverheid.

Meerdere medicijnen (polyfarmacie)

Bespreek met de huisarts, specialist en/of apotheker combinaties van meerdere medicijnen. Als je al een medicijn of meerdere medicijnen (ook wel polyfarmacie genoemd) slikt is het belangrijk deze altijd te melden bij de huisarts, specialist en de apotheker op het moment dat je een nieuw medicijn krijgt voorgeschreven. Sommige medicijnen kunnen niet samen. Het ene medicijn kan de werking van het andere medicijn opheffen. Het is ook mogelijk dat medicijnen elkaars werking versterken of nare bijwerkingen optreden door de combinatie. Soms belanden mensen hierdoor in het ziekenhuis, soms ontstaat de gezondheidsschade heel langzaam. Neem daarom (als het mogelijk is) altijd een overzicht mee van de apotheek met je actuele medicijngebruik en vul dit aan met informatie over alternatieve geneesmiddelen en supplementen die je gebruikt.

De pil en medicijnen

De pil voor vrouwen is niet alleen een voorbehoedsmiddel maar ook een medicijn. Het is een hormoonpreparaat, dat het lichaam van de vrouw laat denken dat het zwanger is. In combinatie met (andere) medicijnen gaat de werking van de pil soms verloren en kan je als vrouw toch zwanger raken. Meld het gebruik van de pil daarom altijd aan de (huis)arts of apotheker, het kan zijn dat je (tijdelijk) gebruik moet maken van andere anticonceptie. Daarnaast kan het ook zijn dat de hormonen in de pil van invloed zijn op de werking van het voorgeschreven geneesmiddel.

Alternatieve medicijnen, geneesmiddelen zonder recept, voedingssupplementen (vitamines en kruidenpreparaten) en reguliere geneesmiddelen

Bespreek de combinatie van alternatieve medicijnen, geneesmiddelen zonder recept, voedingssupplementen (vitamines en kruidenpreparaten) en reguliere geneesmiddelen. Vaak sta je er niet bij stil dat alternatieve medicijnen zoals bijvoorbeeld een homeopathisch middel of het gebruik van voedingssupplementen ook van invloed kunnen zijn op de werking van reguliere medicijnen. Een crème tegen voetschimmel kan bijvoorbeeld de afbraak van bepaalde medicijnen vertragen, waardoor je meer kans hebt op bijwerkingen. Sint-Janskruid (plantenextract) dat bekend is als stemmingsverbeteraar kan gevaarlijk zijn in combinatie met antidepressiva van het type SSRI.
Het kruid kurkuma (ook wel geelwortel of koenjit genoemd) bevat curcumine. Deze stof kan de werking van geneesmiddelen beïnvloeden. Het kruid wordt niet alleen veel gebruikt in de Aziatische keuken, maar ook in sommige homeopathische geneesmiddelen.
Neem daarom naast een actueel medicijnoverzicht van de apotheker ook een overzicht mee van de overige geneesmiddelen en voedingssupplementen die je gebruikt.

Pijnstillers

Let op de combinatie van pijnstillers en medicijnen. Pijnstillers die gewoon bij de drogist of supermarkt te koop zijn kunnen de werking van reguliere medicijnen beïnvloeden. Zo versterken ze bijvoorbeeld de werking van bloed verdunnende medicijnen, waardoor inwendige bloedingen kunnen optreden.

Voeding en medicijnen

Het gebruik van sommige voedingsmiddelen kan ook van invloed zijn op de werking van sommige medicijnen. Dit kan ook het geval zijn als het voedingsmiddel en het medicijn apart van elkaar op een ander tijdstip worden ingenomen. Grapefruit stimuleert de opname van medicijnen en daarmee ook de werking, waardoor het risico bestaat dat je teveel van de werkzame stof binnenkrijgt.
Sint-janskruid heeft soms een remmende werking op de opname van een medicijn, waardoor het risico bestaat dat je te weinig werkzame stof binnenkrijgt. Bij bepaalde soorten antibiotica en medicijnen tegen osteoporose is het belangrijk dat er minimaal twee uur zit tussen de inname van zuivelproducten en het medicijn. De calcium in het melkproduct kan zich in de darmen binden aan deze medicijnen waardoor de werkzame stoffen minder goed worden opgenomen.

Alcohol en medicijnen

Let op de combinatie alcohol en medicijnen. Veel medicijnen gaan slecht samen met alcohol. Check altijd de bijsluiter.

Roken en medicijnen

Roken kan de werking van medicijnen beïnvloeden. In sigarettenrook zitten stoffen (PAK's, polycyclische aromatische koolwaterstoffen) die in je bloed terecht kunnen komen en de werking van medicijnen kunnen beïnvloeden. Eenmaal in je bloed hebben deze stoffen invloed op hoe je lichaam reageert op medicijnen. Er kunnen (meer) bijwerkingen ontstaan en/of de medicijnen kunnen slechter werken. Overleg daarom altijd met de arts als er gerookt wordt en ook als er meer of juist minder gerookt gaat worden.

Switchen van merkgeneesmiddel naar generiek (merkloos) geneesmiddel

Let op bij het switchen van een merkgeneesmiddel naar een generiek (merkloos) geneesmiddel. Over het algemeen is het switchen van een merkgeneesmiddel naar een generiek (merkloos) geneesmiddel veilig. Generieke geneesmiddelen zijn (veel) goedkoper. Een generiek geneesmiddel moet dezelfde hoeveelheden werkzame stoffen bevatten als het oorspronkelijke middel. De hulpstoffen mogen wel afwijken. Hierdoor kan het absorptieniveau en de mate van werkzaamheid bij sommige generieke geneesmiddelen anders zijn dan bij sommige merkgeneesmiddelen. Ieder geneesmiddel kan bijwerkingen hebben. Wees dus alert bij een eventuele overstap van een merkgeneesmiddel naar een generiek geneesmiddel.

Medicijnen en autorijden

Op sommige medicijnen staat een gele sticker die aangeeft dat de medicijnen de rijvaardigheid beïnvloeden. Het lastige is dat je hier zelf vaak niets van merkt, waardoor lang niet iedereen deze waarschuwing serieus neemt. Niet iedereen voelt zich suf of slaperig bij de inname van het desbetreffende medicijn, maar je reactievermogen vermindert wel zonder dat je dit in de gaten hebt of je hebt minder controle over je spieren. Hierdoor reageer je misschien net een seconde te laat als een spelend kind onverwacht oversteekt. Op www.rijveiligmetmedicijnen.nl is te controleren of een medicijn de rijvaardigheid beïnvloedt. Overleg met je huisarts of er alternatieven zijn of dat het mogelijk is dat je het medicijn op een ander tijdstip inneemt.

Second opinion

Vraag eventueel een second opinion aan. Bij twijfel over het nut van een bepaald medicijn, bijwerkingen et cetera is het mogelijk een second opinion aan te vragen bij een andere huisarts of apotheker.

Nierfunctie

Bij mensen met een slechte nierfunctie met een waarde lager dan 60 werken de nieren zo slecht dat de restanten en afbraakproducten van sommige medicijnen langer in het lichaam blijven. Dit geeft meer kans op bijwerkingen en nog meer nierschade. Geef daarom als je diabetes, een hart- en vaatziekte hebt of ouder bent dan 65 jaar de apotheker toestemming om je nierfunctie op te vragen bij je huisarts. Er kan dan gekeken worden of je wel de juiste medicijnen krijgt en of de hoeveelheid passend is.

Op vakantie

Neem de geneesmiddelen die je echt nodig hebt mee op vakantie. Je weet nooit of de apotheker in het buitenland hetzelfde merk verkoopt en of de hoeveelheid werkzame stof hetzelfde is.

Laat medicijnen en dergelijke nooit slingeren

Wat goed is voor de één kan schadelijk (en soms zelfs dodelijk) zijn voor de ander. Laat medicijnen, vitamines en dergelijke daarom nooit slingeren. Sommige medicijnen hebben zeer aantrekkelijke kleuren en ook zonder dat, zien ze er voor kinderen uit als een snoepje. Huisdieren komen soms een pilletje tegen en eten dit zonder schroom op. Let dus goed op waar je medicijnen bewaard. Op het nachtkastje lijkt een ideale plek maar blijkt dit niet te zijn, als de (klein) kinderen overal mogen spelen. Ook (hand)tassen zijn niet altijd een veilige plek. Denk altijd goed na over waar je de medicijnen stopt als je kinderen of huisdieren op bezoek krijgt of bij hun op bezoek gaat.

Zorgrobot Medido

Zorgrobot Medido is een medicijnrobotje. Het helpt chronisch zieke ouderen om op het juiste moment de juiste pillen te slikken. De apotheker vult het robotje. Het robotje gaat piepen als er een medicijn genomen moet worden. Vergeet de patiënt een pil dan gaat er een melding naar de thuiszorg.

Medicijngebruik en maagpijn en darmklachten

Medicijngebruik kan leiden tot maagpijn en darmklachten. Sommige pijnstillers en antidepressiva kunnen leiden tot klachten en vormen een risico op schade aan de maag of darmen. Heb je klachten, raadpleeg een arts of het mogelijk is minder van deze medicijnen te slikken of vraag om een maagbeschermer.

Tweedehands medicijnen

Neem geen medicijnen van iemand over, er is dan geen controle op de kwaliteit en de dosering.