Caissonziekte of decompressieziekte bij duikers

Caissonziekte wordt ook wel decompressieziekte of duikersziekte genoemd. Deze ziekte komt voornamelijk voor bij mensen die onder verhoogde druk werken zoals duikers en caissonarbeiders. De symptomen zijn onder andere hoofdpijn en pijn aan de spieren. Soms zijn de verschijnselen erger en kan in ernstige gevallen zelfs de dood optreden. De behandeling moet snel gebeuren, een druktank is daarom van belang. Ook is het belangrijk om caissonziekte zoveel mogelijk proberen te voorkomen.

Verhoogde luchtdruk veroorzaakt duikersziekte

Caissonziekte staat vooral bekend onder de naam duikersziekte. Het is een ziekte die bij (plezier)duikers voorkomt. Ook caissonarbeiders krijgen ermee te maken. Een caisson is een fundering van staal die onder water wordt geplaatst. Ook worden caissons geplaatst ten behoeve van tunnels. Hoe dan ook, de arbeider verricht werk onder water en krijgt te maken met drukverschillen. Jaarlijks krijgen 40 tot 50 duikers met de caissonziekte te maken.

Stikstof

De lucht die we inademen bestaat grotendeels uit stikstof: 80 procent. Voor 20 procent bestaat deze uit zuurstof. Het lichaam is aangepast op de omgevingsdruk, omdat deze ook voor 80 procent uit stikstof bestaat. Boven water is de omgevingsdruk en de lichaamsdruk dus op elkaar afgestemd. Onder water heerst er een andere druk. Hoe verder je onder water komt, hoe hoger de druk is. Hierdoor worden de deeldrukken in de longen groter dan die van de opgeloste gassen. De concentratie aan opgeloste gassen neemt in het lichaam toe. Bij een te snelle drukdaling komt stikstof in de vorm van gasbellen vrij in het bloed en in de weefsels. Dit zien we wanneer de duiker te snel opstijgt. Zou de drukdaling geleidelijk aan verlopen, dan blijft de stikstof in oplossing en wordt uiteindelijk via de uitgeademde lucht vrijgegeven.

Welke diepte

Vaak wordt er gevraagd op welke diepte caissonziekte optreedt. Wanneer je met lucht in de longen naar onder zou duiken, beginnen zich op 20 meter diepte problemen voor te doen. Op 30 meter diepte zijn de omgevingsdruk en de deelgassen al viermaal zo groot als boven water. 40 meter diep duiken is ongeveer het maximum wat een mens zonder hulpmiddelen aankan. Bij meer dan 50 meter treedt er vrijwel altijd bewusteloosheid op. Het record duiken ligt echter op 162 meter. Caissonziekte komt ook wel eens voor bij mensen die vliegen. Er is dan sprake van een te snelle daling van het vliegtuig.

Caissonziekte

Zoals eerder gelezen stapelt stikstof zich tijdens het duiken op in de weefsels en het bloed. Tijdens de stijging naar het oppervlak zal de stikstof worden afgegeven aan de lucht middels het uitademen. Bij een te snelle stijging naar het oppervlak (de drukdaling zet te snel in) vormen zich stikstofbelletjes. Kleine stikstofbelletjes vormen geen probleem, grotere wel. In milde gevallen ontstaat er hoofdpijn en duizeligheid (the staggers). Jeuk en huiduitslag komen vaker voor. Er kunnen ook hoestbuien ontstaan. In ernstigere gevallen ontstaat er pijn in onder andere de gewrichten en de spieren met soms kronkelingen als gevolg. Bellen die vast komen te zitten in de bloedvaten zorgen voor afsluiting van het betreffende bloedvat. Organen en weefsel worden zo afgesloten van de bloedvoorziening. Wanneer de bellen in het ruggenmerg terecht komen kunnen ze de zenuwbanen afklemmen. Dit zorgt voor verlammingen. Ook bewustzijnsstoornissen komen voor. In ernstige gevallen treedt zelfs de dood op.

Voorkomen

Het is belangrijk om caissonziekte te voorkomen door langzaam naar het oppervlak te gaan terwijl er lichaamsbewegingen gemaakt worden. Een andere methode is het gebruik van een luchtsluis/ druktank of decompressietank. De duiker wordt in een tank gebracht waar een verhoogde luchtdruk heerst. Deze luchtdruk wordt langzaam teruggevoerd naar normale waarden. Deze methode wordt gebruikt wanneer het niet mogelijk is om langzaam naar het oppervlak te komen. Vaak wordt er tijdens het duiken gebruik gemaakt van helium: de stikstof in de inademingslucht wordt vervangen door helium.

Behandeling

De patiënt moet in principe direct in een decompressietank geplaatst worden. Hierdoor kan het teveel aan stikstof in het lichaam weer oplossen en worden uitgeademd. De luchtdruk moet langzaam weer op niveau worden gebracht. Vaak wordt er zuurstof toegediend (100%), waardoor er geen stikstof meer bijkomt. Het kwijtraken van de stikstof gaat dan sneller. Wanneer de verschijnselen al zijn opgetreden is behandeling met een druktank niet meer zinvol. Behandeling bestaat dan uit het bestrijden van de symptomen.