Decompressieziekte (duikersziekte): Oorzaken en behandeling

Decompressieziekte, ook bekend als caissonziekte of duikersziekte, ontstaat door een snelle afname van de omgevingsdruk, meestal tijdens duiken. Deze aandoening treft vaak duikers, maar kan ook andere personen beïnvloeden die aan drukveranderingen worden blootgesteld. Personen met bepaalde hartaandoeningen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van decompressieziekte. Gewrichtspijn, hoofdpijn en duizeligheid behoren tot de bekende symptomen. De beste behandeling is hyperbare zuurstoftherapie. Met een tijdige behandeling is de prognose meestal goed, hoewel gewrichtspijn soms enkele dagen tot weken kan aanhouden. Voorkom caissonziekte door geen alcohol te drinken voor het duiken, langzaam op te stijgen en te dalen, en andere preventieve maatregelen te nemen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren van decompressieziekte
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van duikersziekte
• Prognose
• Complicaties van decompressieziekte
• Preventie

Epidemiologie

De incidentie van decompressieziekte is relatief zeldzaam. Bij sportduikers komt het voor in ongeveer drie gevallen per 10.000 duiken. Bij commerciële duikers kan de incidentie variëren van 1,5 tot 10 gevallen per 10.000 duiken, afhankelijk van de diepte en duur van de duik. In vliegtuigen met een drukcabine is de incidentie veel lager, omdat de druk in de cabine doorgaans voldoende is om de risico's te minimaliseren.

Oorzaken

Decompressieziekte ontstaat wanneer een duiker na een diepere duik te snel naar de oppervlakte komt. Tijdens een duik wordt stikstof uit de lucht die de duiker inademt, opgelost in het bloed en weefsels. Bij een snelle verandering van druk, zoals tijdens een snelle opstijging, heeft het lichaam niet genoeg tijd om de stikstof op een gecontroleerde manier uit te scheiden. Dit leidt tot de vorming van stikstofbellen die schade aan weefsels en bloedvaten kunnen veroorzaken, vergelijkbaar met het openen van een koolzuurhoudende drank waarbij gasbellen uit de vloeistof komen.

Risicofactoren van decompressieziekte

De belangrijkste risicofactoren voor decompressieziekte zijn:

• Aangeboren afwijkingen van het hart, zoals patent foramen ovale (PFO), atriumseptumdefect en ventriculair septumdefect
• Leeftijd: Personen boven de 30 jaar lopen een hoger risico
• Duiken in koud water
• Hoge percentages lichaamsvet
• Longaandoeningen, zoals astma of chronische obstructieve longziekte (COPD)
• Slaapgebrek en vermoeidheid
• Slechte hart- en vaatgezondheid
• Geslacht: Mannen hebben een 2,5 keer hoger risico dan vrouwen
• Gebruik van alcohol en tabak
• Vermoeidheid en zeeziekte
• Verwondingen, zowel recent als oud

Patiënten met een aangeboren hartafwijking hebben een bijzonder hoog risico op ernstige symptomen van decompressieziekte. Stikstofbellen kunnen makkelijker door een opening in het hart stromen, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals een luchtembolie en beroerte. Personen met astma kunnen ook risico lopen door de aanwezigheid van dunwandige luchtzakjes (bullae) in de longen die kunnen uitzetten en scheuren tijdens een duik.

Symptomen

De symptomen van decompressieziekte kunnen variëren en komen vaak voor in de schouders, ellebogen, knieën en enkels. Veelvoorkomende symptomen zijn onder andere:

• Bevingen
• Bewusteloosheid
• Duizeligheid
• Gevoelloosheid of een doof gevoel
• Prikkeling en jeuk (gevoel van spelden en naalden)
• Huiduitslag of vlekkerige huid
• Jeukende huid
• Gewrichtspijn (de schouders zijn vaak het meest aangetast)
• Hoofdpijn
• Kortademigheid
• Misselijkheid
• Verlies van helder denken
• Oorsuizen
• Plasproblemen, zoals moeite met het volledig ledigen van de blaas
• Spierpijn
• Spierzwakte (vooral in romp, armen of benen)
• Tintelingen
• Verlamming
• Vermoeidheid
• Verwardheid, persoonlijkheidsveranderingen, en ongebruikelijk gedrag

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van decompressieziekte begint met een gedetailleerde duikgeschiedenis en evaluatie van de symptomen. Bloedonderzoeken en röntgenfoto's van gewrichten en organen kunnen nuttig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten, maar zullen meestal geen specifieke tekenen van decompressieziekte tonen. Indien nodig, kan een MRI of CT-scan worden uitgevoerd om de ernst van de schade te beoordelen.

Behandeling van duikersziekte

De behandeling van decompressieziekte richt zich op het stabiliseren van de bloeddruk en het toedienen van zuurstof onder hoge druk. Deze behandeling wordt uitgevoerd in een hyperbare zuurstofkamer, waarin de patiënt 100% zuurstof inademt. Dit helpt de stikstofbellen in het bloed op te lossen en vermindert de symptomen door de drukveranderingen te corrigeren. De behandeling kan enkele uren duren en kan meerdere sessies vereisen, afhankelijk van de ernst van de symptomen.

Prognose

De prognose van decompressieziekte is meestal goed bij een tijdige en adequate behandeling. Gewrichtspijn, een veelvoorkomend symptoom, kan echter enkele dagen tot weken aanhouden. De meeste patiënten reageren goed op een enkele sessie van hyperbare zuurstoftherapie. Indien neurologische symptomen aanhouden, kan herhaalde behandeling noodzakelijk zijn.

Complicaties van decompressieziekte

Complicaties van decompressieziekte kunnen ernstig zijn en omvatten:

• Botinfarcten
• Ruggenmerginfarcten
• Luchtembolie (luchtbellen in de bloedvaten)
• Hersenvliesontsteking (meningitis)
• Herseninfarcten
• Labyrintitis (ontsteking van het binnenoor)
• Longembolie
• Nierproblemen
• Osteonecrose (afsterving van botweefsel door verminderde bloedtoevoer)

Preventie

Om het risico op decompressieziekte te minimaliseren, volg de onderstaande adviezen:

• Geen alcohol drinken voor het duiken
• Vermijd het gebruik van hot tubs, sauna's en hete baden na het duiken
• Duik langzaam en stijg langzaam op; houd je aan de aanbevolen duik- en opstijgtijden volgens duiktabellen
• Vlieg niet binnen 24 uur na het duiken
• Blijf goed gehydrateerd voor en na het duiken
• Zorg ervoor dat je goed uitgerust en voorbereid bent voor het duiken

Patiënten die onlangs een ernstige ziekte, verwonding of operatie hebben gehad, moeten altijd hun arts raadplegen voordat ze gaan duiken. Personen met bepaalde medische aandoeningen, zoals hartafwijkingen, astma, diabetes mellitus of een onbehandelde liesbreuk, mogen mogelijk helemaal niet duiken of moeten extra voorzorgsmaatregelen nemen.

Voor gedetailleerd advies over duiken met specifieke medische aandoeningen, zoals hartproblemen of longaandoeningen, is het essentieel om advies te vragen aan een gespecialiseerde arts.

Lees verder

• Duiken en snorkelen: Ziekten en problemen met gezondheid