Vibrio, bacterie van cholera en voedselvergiftiging

Vibrio is een geslacht van kommavormige bacteriën. Ze worden ingedeeld bij de gramnegatieve bacteriën. Dit houdt in dat ze bij gramkleuring rood kleuren. De meeste bacteriën zijn onschadelijk en hebben zelfs een nuttige functie. Dit geldt ook voor de meeste bacteriën van het Vibrio-geslacht. Toch zijn er een aantal die ziekte bij de mens veroorzaken. Dit zijn voornamelijk cholera en voedselvergiftiging. Symptomen als ernstige of waterige diarree en overgeven wordt het meest gezien. Behandeling bestaat in eerste instantie uit het voorkomen van uitdroging.

Wat zijn bacteriën?

Een bacterie is een eencellig organisme. Ze bevatten geen celkern en zijn 0,001 tot 0,005 mm lang. Ze bewegen zich voort middels zweepstaartjes of een soort haartjes. Bacteriën hebben geen kop of poten. De meeste bacteriën leven in de aarde. Bij de mens veroorzaken ze soms een ziekte. Bekende ziekten zijn oorontsteking, keelontsteking, hersenvliesontsteking en zelfs sommige vormen van kanker zoals maagkanker en darmkanker.

Oerbacterieën vormden het eerste leven op aarde. Ruim 3.000 miljoen jaar geleden werden de eerste oerbacteriën gevormd. Ze ontstonden uit organische moleculen zoals eiwitten. Deze eiwitten werden gevormd onder invloed van bliksem en vulkaanuitbarstingen. Een aantal nucleïnezuurketens en eiwitten werden omhuld door een membraan. Hierdoor was uitwisseling mogelijk. De eerste oerbacterie was ontstaan. Oerbacteriën konden nog geen ziekten overbrengen. Dit ontstond later pas, toen ook andere organismen de aarde gingen bevolken.

Het geslacht Vibrio

Bacteriën van het geslacht Vibrio zijn kommavormige bacteriën. We noemen ze ook wel gramnegatieve bacteriën. Bacteriën worden soms gekleurd met kristalviolet-jodium complex en nagekleurd met fuchsine zodat ze onder een lichtmicroscoop zichtbaar worden. Tussendoor worden ze gespoeld met alcohol. Dit noemen we gramkleuring. Grampositieve bacteriën laten het kristalviolet-jodium complex niet wegspoelen en kleuren daardoor blauwpaars. Bij de gramnegatieve bacteriën spoelt het wel weg en worden ze door de nakleuring rood. Vibrio-bacteriën zijn gramnegatieve bacteriën (rood).

Gramnegatieve bacteriën zijn eerder ongevoelig voor penicilline dan grampositieve. Bovendien zorgen gramnegatieve bacteriën ook voor een sterker reagerend immuunsysteem. Het lichaam kan zelfs van de dode bacteriën nog ziek worden.

Bacteriën uit het geslacht Vibrio kunnen verschillende ziekten bij de mens veroorzaken. Ze worden vooral in verband gebracht met voedselvergiftiging en cholera. Onder vissen veroorzaakt de bacterie een hoog sterftecijfer.

Vibrio parahaemolyticus: voedselvergiftiging

De bacterie Vibrio parahaemolyticus veroorzaakt vooral in Azië en Amerika voedselvergiftiging. Besmetting vindt plaats door het eten van besmette vis. Wanneer de vis onvoldoende verhit is, blijft de bacterie aanwezig en zorgt zo voor infectie bij de mens. In Nederland treedt besmetting met de bacterie op door het eten van import vis en schaal-en schelpdieren. Soms komt de bacterie op andere voedingsmiddelen terecht, bijvoorbeeld via een vieze snijplank.

Symptomen

De bacterie vermenigvuldigt zich vrij snel in het menselijk lichaam. Binnen 24 uur kunnen dan ook de eerste symptomen verwacht worden. De symptomen bestaan uit misselijkheid met vaak overgeven, buikpijn en diarree. Ook griepachtige verschijnselen als koorts en koude rillingen treden op. In enkele gevallen treedt er een huidinfectie op. Dit ontstaat wanneer de bacterie via een open wond binnendringt. Zwemmen in besmet water met een open wond is daarom altijd een risico.

Behandeling

Over het algemeen verdwijnen de klachten weer na twee tot drie dagen. Ouderen en baby's hebben een vergrote kans op uitdrogen. Bij hun is het toedienen van extra vocht maar vooral ORS aan te raden.

Vibrio cholerae: cholera

De bacterie Vibrio Cholerae komt veel voor in water. De mens raakt besmet door het drinken van besmet water, maar ook door het eten van besmette vis. Veel vissen raken besmet met de bacterie. Contact met braaksel of ontlasting van besmette patiënten kan anderen weer besnetten. Ook voedsel dat in besmet water is gewassen kan voor infectie zorgen. De bacterie is in staat om zich zeer snel te delen wanneer deze zich in het menselijk lichaam bevindt. Meestal heeft de bacterie slechts 30 minuten nodig voor deling. De eerste ziekteverschijnselen treden dan ook al na zes uur op.

Symptomen

Wanneer er symptomen optreden bestaan deze uit misselijkheid met braken, buikpijn en diarree die zeer waterig kan zijn. Er bestaat gevaar voor uitdroging, vooral bij baby's en ouderen. Ook zieke mensen raken eerder uitgedroogd. Bij deze risicogroepen is de kans op sterfte dan ook vergroot aanwezig. In de meeste gevallen verloopt een besmetting met deze bacterie zonder symptomen of zeer lichte symptomen.

Behandeling

De meest voor de hand liggende behandeling is voorkomen dat de patiënt uitdroogt, vooral bij de risicogroepen. Het toedienen van vocht maar met name ORS is van belang. Daarnaast kan er gekozen worden om antibiotica toe te dienen. Een antibioticumkuur dient geheel afgemaakt te worden om resistentie van de bacterie tegen te gaan.

Vibrio el-tor: ander biotype

Vibrio el-tor (eltor) is een bepaalde stam van de Vibrio cholerae. Het werd voor het eerst ontdekt op het eiland El-tor (Egypte). Dragers van deze bacterie vertonen over het algemeen minder symptomen dan bij de klassieke cholera. De bacterie blijft langer leven dan cholerae en is daardoor in staat zich verder te verspreiden. Soms wordt tot acht jaar na infectie de bacterie nog in het lichaam terug gevonden. Besmetting vindt plaats via dezelfde weg als de klassieke vorm.