Verbranden in de zon: is het echt zo gevaarlijk?

Zodra de eerste zonnestralen zich laten zien, wordt er van alle kanten gewaarschuwd: "pas op voor de zon, smeer je goed in!". Maar is verbranden echt zo gevaarlijk? En is zonnebaden veilig zolang je maar niet verbrandt, zoals velen lijken te denken?

Huidkanker: welke risicofactoren kun je zelf beïnvloeden?

Het aantal mensen met huidkanker is bezig met een forse groeispurt, er komen steeds meer mensen met huidkanker bij. Niet iedereen loopt echter een even groot risico op het ontwikkelen van huidkanker. Zo speelt de haarkleur en familiegeschiedenis een rol. Mensen met rood haar blijken bijvoorbeeld een grotere kans op huidkanker te hebben dan mensen met een andere huidkleur. Aan deze risicofactoren kun je helaas weinig veranderen, je haar zwart verven heeft bijvoorbeeld geen zin. Een risicofactor waar je wél invloed op uit kunt oefenen is de blootstelling aan uv-straling. Van drie belangrijke vormen van huidkanker is aangetoond dat er een verband bestaat met blootstelling aan zonlicht: het basaalcelcarcinoom (ook wel basalioom genoemd), het plaveiselcelcarcinoom en melanomen.

Het is lastig om goed wetenschappelijk onderzoek te doen naar de effecten van uv-straling op de huid. Je kunt immers geen experimenten doen met mensen wanneer je niet precies weet wat de gezondheidseffecten zullen zijn. Om deze reden is men voor dit soort vraagstukken afhankelijk van zogenaamd cohort-onderzoek. Tijdens cohort-onderzoek wordt een groep mensen gedurende een langere periode gevolgd. Gedurende deze periode worden er regelmatig onderzoeken gedaan en vragenlijsten ingevuld, bijvoorbeeld over de ziekte en gezondheid, leefomgeving en leefstijl. Op deze manier kan men verbanden leggen tussen het het gedrag van de groep en de gevolgen van bepaald gedrag. Tussen 1989 en 2009 is een groep van 108,916 Amerikaanse vrouwen gevolgd. Uit dit onderzoek kwamen interessante bevindingen ten aanzien van huidkanker naar voren.

Gevolgen van zonnebrand op de langere termijn

Zonlicht blijkt op twee verschillende manieren bij te kunnen dragen aan de ontwikkeling van huidkanker. Zowel de hoeveelheid uv-straling als het aantal verbrandingen telt mee. De kans op basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom stijgt naarmate men vaker aan uv-licht blootgesteld is. De hoeveelheid blootstelling aan uv-licht speelt echter geen grote rol bij de ontwikkeling van melanomen. De kans op het ontwikkelen van een melanoom is echter wel geassocieerd met het aantal keer heftig verbranden (met blaarvorming) wanneer men tussen de 15 en 20 jaar oud is.

Smeren, smeren, smeren?

De grote vraag is of het zin heeft om zonnebrandcrème te smeren. Zonnebrandcrème helpt de hoeveelheid uv-straling die de huid bereikt mogelijk verlagen, maar wat het effect hiervan is op de kans op het ontwikkelen van huidkanker is nog niet duidelijk. Desondanks raden experts aan om trouw een zonnebrandcrème te smeren. Daarnaast wordt aangeraden om op de momenten wanneer de zon het sterkst schijnt (meestal wordt tussen 12:00 en 16:00 aangehouden) blootstelling aan zonlicht te vermijden. Draag kleding die de huid bedekt wanneer je je langere tijd direct in het zonlicht bevindt.

Sommige mensen beweren dat voedingssupplementen of medicijnen de kans op huidkanker kunnen verminderen. Dit lijkt niet het geval te zijn. Desondanks wordt bèta-caroteen vaak neergezet als hét middel dat de kans op huidkanker verminderen kan. Voedingssupplementen blijken niet zonder risico: het slikken van een voedingssupplement met selenium blijkt de kans op plaveiselcelcarcinoom zelfs te kunnen vergroten!

Op dit moment zijn er diverse wetenschappelijke onderzoeken gaande naar effectieve manieren om de kans op het ontwikkelen van huidkanker te verlagen. Tot die tijd lijkt het smeren van zonnebrandcrème en verstandig omgaan met zonnebaden het devies!