Giardiasis, symptomen en behandeling

Giardiasis is een ziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Giardia intestinalis. Deze parasiet wordt wereldwijd gezien maar zorgt vooral in de subtropen voor veel besmettingen. In Europa wordt deze parasiet vooral door honden en andere zoogdieren overgebracht. ook mens-op-mens besmettingen komen voor. Ongeveer 5 tot 8 procent van de Nederlandse en Belgische bevolking is besmet. Bij slechts een aantal mensen komen symptomen voor. Dit is mede afhankelijk van het eigen immuunsysteem. Hevige diarree en buikkrampen worden vaak gezien. Behandeling is dan noodzakelijk.

Giardia intestinalis, parasiet

De parasiet Giardia intestinalis wordt ook wel Giardia lamblia of Lamblia intestinalis genoemd. Deze parasiet is eencellig. Dit wil zeggen dat hij uit slechts één cel bestaat en geen kop of poten bevat. Bacteriën en algen zijn een voorbeeld van eencelligen. Het was Antoni van Leeuwenhoek die de parasiet voor het eerst ontdekte. Antoni maakte zelf een microscoop en ontdekte daar de eencellige parasiet onder. Dit was in het jaar 1681. Jaren daarvoor ontdekte hij al andere eencelligen onder zijn microscoop.

Waar vinden we deze parasiet?

Bij de mens komt de parasiet hoofdzakelijk in de dunne darm voor, en soms in de galblaas. Het is vooral het subtropisch gebied waar besmetting plaats vindt. Het zijn cysten die het lichaam binnen dringen. Dit is het leefstadium van de parasiet zoals die buiten de gastheer plaatsvindt. Vaak bevinden cysten zich in het water die daar via de ontlasting van een besmet dier of mens terecht zijn gekomen. Een cyste kan erg lang overleven. In de maag zullen de cysten het twaalfvingerige darmen bereiken. Ondertussen komen uit de cysten parasieten die zichzelf van voedsel voorzien.

In de dunne darm zullen ze zich middels een soort zuignap in het slijmvlies van de darmwand hechten. De voortplanting vindt ongeslachtelijk plaats. De parasiet deelt zich simpelweg in tweeën. Buiten het lichaam van de gastheer kan de parasiet niet lang overleven. Gedeeltes van de parasieten zullen veranderen in cysten. Deze verlaten het lichaam van de gastheer via de ontlasting en komen vaak in het water terecht. Op deze manier kan er weer een nieuwe besmetting plaatsvinden.

Mens en hond

De parasiet wordt bij veel zoogdieren aangetroffen, maar in mindere mate bij de mens. Het ligt ook aan het gebied waar de mens woont, omdat in subtropische ziekte de parasiet vaker voorkomt. Bij de hond komt de parasiet ook binnen West-Europa veel voor. Gemiddeld is 15 procent van alle honden besmet. In kennels zijn vaak veel meer honden besmet, omdat daar de kans op onderlinge besmetting groter is. Honden die vanuit het buitenland geïmporteerd worden zijn vaak drager van deze parasiet. De parasiet is ook besmettelijk voor de mens.

Symptomen

De cysten die met de ontlasting naar buiten komen zijn in grote getale aanwezig. Gemiddeld zijn er 1 miljoen cysten per 10 gram ontlasting aanwezig. Ruim 5 cysten zijn al voldoende om de mens te besmetten. De parasiet zorgt voor de ziekte giardiasis. Gezonde personen zullen over het algemeen minder snel ziek worden dan jonge kinderen, ouderen en mensen met een onderliggende ziekte of waarvan het immuunsysteem niet goed werkt. Vaak houden de symptomen ongeveer twee weken aan, verdwijnen dan en kunnen later weer terugkeren.

Bij honden is giardiasis te herkennen aan langdurige diarree. Het zijn vooral de pups die dit ziekteverschijnsel vertonen. Gezonden en sterke honden zullen minder snel last krijgen van diarree, of met periodes.

Bij de mens zijn de symptomen niet bij iedereen even duidelijk aanwezig. Dit hangt af van de mate van besmetting en de duur. Veel mensen klagen over een lichtgekleurde ontlasting die vet is (blijft drijven in de wc-pot), plakt en vaak ook stinkt. Vaak zijn er ook buikkrampen aanwezig. Ook winderigheid wordt veel gezien. Het is lastig om giardiasis te herkennen, omdat er vaak gedacht wordt aan overgevoelige darmen of een andere infectie. Bij ongeveer 10 procent van de mensen met langdurige diarree blijkt het om giardiasis te gaan. Vaak komt later misselijkheid met braken voor, of last hebben van brandend maagzuur. Als gevolg hiervan wordt er weinig gegeten of blijft er weinig voedsel binnen.

Ook zal er weinig voedsel door de darmen worden opgenomen als gevolg van de aanwezigheid van de parasieten. Zo zal de opname van vitamine A en D vanuit voedsel bemoeilijkt worden. Ook de opname van ijzer en vet zal moeilijker worden. Hierdoor ontstaat er een vooral vette brijachtige ontlasting. In alle eerder genoemde gevallen zal er meestal vermagering en ondervoeding optreden. Voor jonge of zwakke personen kan dit snel gevolgen hebben. Ongeveer 5 tot 8 procent van de Nederlandse bevolking blijkt besmet te zijn, terwijl dit in andere landen veel hoger ligt.

Behandeling en herstel

Een besmetting met de parasiet Giardia intestinalis wordt niet altijd opgemerkt omdat gezonde en sterke personen geen klachten vertonen. Ze zorgen wel voor besmetting bij anderen. Het zijn vooral de zieke en zwakkeren die behandeling nodig hebben, omdat bij hun de gezondheidstoestand snel achteruit kan gaan. Besmetting is aan te tonen door middel van microscopisch onderzoek in combinatie met Enzyme-Linked Immuno Sorbent Assay.

Behandeling vindt plaats door middel van antibiotica. Dit is vaak voldoende om de parasiet te doden. Er moet wel vaak naar de omgeving gekeken worden. Omdat de kans op besmetting hoog is, kunnen ook de partner of (andere) kinderen besmet zijn geraakt. Vooral op scholen en kinderdagverblijven wordt vaak een onderlinge besmetting gezien. Hierdoor kan het voorkomen dat meerdere kinderen tegelijkertijd ziek worden en behandeld moeten worden.