Hoe ontstaat kanker en hoe wordt deze ziekte behandeld?

Kanker is een ernstige ziekte waar een groot deel van de mensheid mee in aanmerking komt. Er bestaan talloze soorten kanker die op verschillende plekken kunnen ontstaan. Deze kankersoorten hebben ieder hun eigen naam waarmee de ligging van de tumor meestal te identificeren is. De ziekte staat in direct verband met de celdeling die in je lichaam plaatsvindt. Wanneer dit misgaat kunnen de gevolgen ernstige vormen aannemen. Er zijn meerdere behandelingen die effectief kunnen zijn tegen kanker. Hoe wordt deze ziekte aangepakt en wat zijn de mogelijke oorzaken van kanker?

Kanker

• Wat is kanker precies?
• Soorten kanker
• Waardoor kan er kanker ontstaan?
• Hoe gaat een behandeling precies in zijn werk?

Wat is kanker precies?

Kanker is een ongeremde groei van lichaamscellen. Dit gebeurt vanwege een fout in het DNA dat zich in de getroffen cellen bevindt. Omdat deze cellen zich blijven delen kunnen zij weefsel en organen aantasten. Wanneer kankercellen zich in de bloedbaan bevinden verspreiden zij zich extra snel. Hierdoor kunnen er zich op allerlei verschillende gebieden in het lichaam kankercellen nestelen. Wanneer de cellen zich beginnen op te hopen wordt dit ook wel een tumor genoemd.

Tumoren

Er bestaan goedaardige en kwaadaardige tumoren. Een goedaardige tumor bestaat uit cellen die naburige cellen niet kapotmaken. Het groeit namelijk niet door het weefsel heen. Deze goedaardige tumoren kunnen slechts tegen het weefsel aandrukken. Hiernaast verspreiden zij zich niet zoals kwaadaardige tumoren. Ondanks dat zij goedaardig zijn is het aanbevolen om het te laten verwijderen. Kwaadaardige tumoren zijn echter zeer riskant. Zij kunnen soms overal in het lichaam schade gaan aanrichten wanneer er sprake is van uitzaaiing. Dit is deels afhankelijk van de soort kanker waar de patiënt mee te maken heeft.

Soorten kanker

Er bestaan verschillende soorten kanker. De benaming is gerelateerd aan het getroffen gebied. De verschillende soorten zijn onder andere:

• Baarmoederkanker
• Baarmoederhalskanker
• Blaaskanker
• Bloedkanker (leukemie)
• Borstkanker
• Botkanker
• Darmkanker
• Huidkanker
• Keelkanker
• Leukemie (verschillende beenmergkankers)
• Leverkanker
• Longkanker
• Lymfeklierkanker
• Prostaatkanker
• Slokdarmkanker

Waardoor kan er kanker ontstaan?

Het verband tussen leeftijd en kanker

Op latere leeftijd hebben mensen een grotere kans op het krijgen van kanker. Dit heeft te maken met de zogenaamde 'telomeren' die zich in elke cel bevinden. Dit zijn de uiteindes van DNA-ketens die zich in je cellen bevinden. Hun functie is onder andere het beschermen van de rest van het DNA tijdens de zogenaamde celdeling. Hierdoor kunnen cruciale genen beschermd worden. Op een latere leeftijd zijn de telomeren echter korter geworden. Hierdoor kan uiteindelijk belangrijke erfelijk materiaal verloren gaan. Dit zorgt ervoor dat de cellen steeds minder naar behoren functioneren.

Erfelijke aanleg

Zo'n 5% van de kankerpatiënten heeft te maken met een erfelijke aanleg. Dit betekent dat bij één of meer familieleden (ouders of grootouders) dezelfde kankersoort is geconstateerd. Deze aanleg speelt echter een minimale rol ten opzichte van iemands levenswijze.

Gewoonten

Een ongezonde levensstijl kan de kans op sommige kankersoorten vergroten. Bij het bereiden van voedsel dien je op meerdere zaken te letten om gezond te kunnen eten. Hiermee wordt de kans op darmkanker verkleind. Gefrituurd voedsel en aangebrand vlees zorgen namelijk voor een verhoogde kans op het krijgen van deze ziekte. Roken vergroot hiernaast de kans op longkanker. Tevens is de luchtkwaliteit in je directe leefomgeving een factor die bepalend kan zijn. De kans op huidkanker is over het algemeen eenvoudiger te voorkomen.

Te lang zonnebaden
Wanneer je te lang in de zon ligt heb je een vergrote kans op het krijgen van huidkanker. Zonnebrandmiddel kan de kans hierop verminderen. Ondanks deze bescherming is het afgeraden om te lang te zonnen. Het is tevens afgeraden om op zeer hete dagen te zwemmen. Zwemmen kan namelijk het verbrandingsproces versnellen. Personen met een donkere huidskleur hebben een kleinere kans op het krijgen van deze ziekte.

Hoe gaat een behandeling precies in zijn werk?

De revalidatie gaat meestal moeizaam en er is nog geen goede methode uitgevonden om kanker daadwerkelijk te genezen. Dit komt omdat de getroffen cellen zich tussen de gezonde cellen bevinden en moeilijk te herkennen zijn. Hierdoor proberen wetenschappers behandelingen tegen deze ziekte steeds verder te ontwikkelen zodat de technieken effectiever worden. Dit kan met behulp van een 'curatieve' of 'palliatieve' behandeling.

Wat is een curatieve en palliatieve opzet?

Er bestaan twee verschillende behandelingen, namelijk een curatieve opzet en een palliatieve opzet. Wanneer de tumor gevoelig is en hierdoor volledig genezen kan worden past men een curatieve opzet toe. In overige (meer ernstige) gevallen past men een palliatieve behandeling toe. Dit is vooral om de pijn te verzachten. Om een patiënt hulp te bieden wordt er onder andere chemotherapie toegepast.

Chemotherapie

Chemotherapie is een therapie waarbij er diverse medicijnen gebruikt worden om deze ernstige ziekte te behandelen. Deze medicijnen hebben ieder hun specifieke eigenschappen waardoor zij op verschillende manieren de kankercellen kunnen tegenhouden. Omdat de medicijnen hun eigen werking hebben is er een betere kans dat de behandeling effectief is dan wanneer er slechts één type gebruikt wordt. Chemotherapie is daardoor een intensieve behandeling. Als gevolg van deze behandeling kan er haaruitval en vermoeidheid ontstaan. Een chemokuur is grotendeels gericht op cellen die zich in een razendsnel tempo vermenigvuldigen. Dit is namelijk een typische eigenschap van kankercellen. Om deze celdeling af te remmen wordt er gebruik gemaakt van 'cytostatica'. Hierbij wordt onder andere DNA- en RNA-replicatie tegengehouden. Een chemokuur wordt pas opnieuw toegepast wanneer het gezonde weefsel hersteld is. Dit is effectief omdat gezond weefsel zich sneller kan herstellen. Naast chemotherapie kunnen patiënten bestraald worden.

Bestraling

Door middel van een gerichte bestraling kunnen zoveel mogelijk kankercellen gedood worden. Hierbij wordt het DNA beschadigd dat zich in de cellen bevindt. Wanneer de cellen genoeg bestraald zijn kunnen ze zichzelf niet meer delen. Deze behandeling wordt ook wel 'radiotherapie' genoemd. De arts die hierin gespecialiseerd is wordt een 'bestralingsarts' of 'radiotherapeut-oncoloog' genoemd. Om de patiënt zo goed mogelijk te behandelen worden er zoveel mogelijk gezonde cellen ontweken. Tevens wordt er zorgvuldig gezocht naar de juiste plek om de tumor te bestralen. Er bestaan twee manieren om een patiënt te bestralen, namelijk met een inwendige en uitwendige bestraling.

Uitwendige bestraling
Met deze methode wordt er met behulp van medische apparaten straling geproduceerd. Ze worden ook wel lineaire versnellers of bestralingstoestellen genoemd. De patiënt wordt hiermee meerdere keren behandeld om langzaam de ongezonde cellen te vernietigen. Hiermee wordt er voor de gezonde cellen genoeg tijd gegund om te kunnen herstellen. Een bestralingsbehandeling neemt meestal drie tot zeven weken in beslag. Hierbij kan de patiënt soms op elke werkdag één tot twee keer bestraald worden. Er bestaan meerdere bestralingstechnieken, zoals 'IMRT' en 'RTRT'. Met de bestralingstechniek IMRT heeft de arts de mogelijkheid om de bestralingsbundel aan te passen door de dosis straling binnen de bundel te wijzigen. Met behulp van RTRT kan de arts de bestralingsbundel de ritme van de ademhaling laten volgen. Dit is effectief tegen tumoren die met de ademhaling meebewegen.

Inwendige bestraling
Inwendige bestraling komt een stuk minder vaak voor dan uitwendige bestraling. Het staat ook wel bekend als 'brachytherapie'. Brachytherapie wordt toegepast bij tumoren die gemakkelijk te bereiken zijn, zoals bij baarmoederkanker en prostaatkanker. Hierbij wordt er radioactief materiaal in (of nabij) de tumor geplaatst. Het voordeel ten opzichte van uitwendige bestraling is dat er hiermee een klein gebied goed bestraald wordt. De gebieden rondom de tumor worden hierbij zoveel mogelijk met rust gelaten. Met een zogenaamde "afterloading apparaat" wordt er tijdelijk een radioactieve bron geplaatst. De bestraling kan 10 minuten tot een paar dagen toegepast worden. Een permanente implantatie is eveneens mogelijk, waarbij de hoeveelheid straling steeds meer afneemt. Soms wordt inwendige bestraling gecombineerd met uitwendige bestraling.

Hormoontherapie

Hormoontherapie wordt vaak toegepast als behandelmethode. Door middel van hormoontherapie kan ervoor gezorgd worden dat kankercellen langzaam afsterven. Hierbij wordt de productie van specifieke hormonen geblokkeerd die gunstig kunnen zijn voor de ontwikkeling van kankercellen. Een andere methode is om de werking van deze hormonen te blokkeren. Dit wordt gedaan door de zogenaamde "receptoren" van een cel te beïnvloeden zodat het hormoon zijn functie verliest.

Chirurgie

Door middel van een operatie kunnen zowel de tumor als het aangetast weefsel verwijderd worden. Deze behandeling kan naast andere behandelingen toegepast worden, zoals chemotherapie en radiotherapie. Soms is het bijvoorbeeld mogelijk om de tumor hiermee van tevoren kleiner te maken zodat de kans op een succesvolle operatie groter is. Wanneer de tumor op tijd ontdekt is en hierdoor nog klein is, bestaat er met deze behandeling een kans op een volledige genezing. Deze behandeling is echter niet geschikt wanneer er sprake is van uitzaaiing of als de tumor zich in een orgaan bevindt.

Immunotherapie

Immunotherapie richt zich geheel op het afweersysteem van de patiënt. Wetenschappers hebben namelijk ontdekt dat het immuunsysteem uit zichzelf het vermogen heeft om op kankercellen te reageren. Dit gebeurt echter te laat of onvoldoende waardoor de kankercellen zich alsnog kunnen profileren. Doktoren proberen met behulp van immuuntherapie witte bloedlichaampjes te beïnvloeden zodat zij kankercellen op een efficiënter manier kunnen herkennen.