MammaPrint: test bij hormoongevoelige borstkanker

De MammaPrint-test is een genetische test die bij in een vroeg stadium ontdekte borstkanker een goede inschatting kan geven van de kans op het ontstaan van uitzaaiingen. Wordt dit risico laag ingeschat dan kan dit een reden zijn om geen chemobehandeling aan te vangen maar de kanker alleen te behandelen met een hormoonbehandeling. Bij een Hoog Risico-uitslag is de kans op uitzaaiingen juist aanzienlijk en daarom is dit een reden om wel met chemokuren te behandelen. Zorginstituut Nederland is niet overtuigd van het nut van de test waardoor vergoeding door de zorgverzekering in de toekomst mogelijk in gevaar komt.

MammaPrint

• Over hormoongevoelige borstkanker
• MammaPrint: genetische test geeft indicatie van kans op terugkeer borstkanker
• Wel of geen chemokuur?
• Zorginstituut Nederland niet overtuigd van nut MammaPrint
• Kosten en vergoeding zorgverzekering voor MammaPrint-test

Over hormoongevoelige borstkanker

Anno 2020 krijgen in Nederland jaarlijks circa 15.000 vrouwen de diagnose borstkanker. In circa de helft van de gevallen gaat het om een hormoongevoelige vorm van borstkanker. Hormonen hebben receptoren in de cellen zitten. Je zou het zo kunnen zien dat de receptoren sleutelgaten zijn waar hormonen op passen als sleutels. Wordt deze connectie gemaakt dan verstuurt de receptor het signaal dat de cel zich moet gaan delen. Normaliter past op één receptor maar één hormoon. Is er sprake van een hormoongevoelige vorm van borstkanker dan hebben kankercellen ook een hormoonreceptor. Een tumor groeit dan dus onder invloed van hormonen, doorgaans oestrogenen. Kan voorkomen worden dat de receptor een signaal doorgeeft dan wordt de celdeling en daarmee de groei van tumoren voorkomen of afgeremd.

Bij de behandeling van hormoongevoelige borstkanker wordt naast chemotherapie en bestraling dan ook vaak gekozen voor hormoontherapie. Deze is erop gericht te voorkomen dat oestrogenen bij de kankercellen komen. Bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn worden tevens medicijnen voorgeschreven die de werking van de eierstokken stillegt, om zo te voorkomen dat deze nog oestrogeen afgeven. Ook kan gekozen worden voor een operatie waarbij de eierstokken verwijderd worden. Omdat dit laatste permanent is gebeurt dit alleen bij vrouwen die geen kinderen meer willen of kunnen krijgen. Vrouwen die al in de overgang zijn worden doorgaans behandeld met een hormoonblokker in combinatie met een aromatase-remmer.

MammaPrint: genetische test geeft indicatie van kans op terugkeer borstkanker

De MammaPrint is een genetische test die bij een specifieke groep van patiënten inzicht kan geven in de kans dat tumoren uitzaaien of terugkeren. Het gaat in dit geval om vrouwen die te maken hebben met een hormoongevoelige vorm van borstkanker die in een vroeg stadium is vastgesteld. Dit zijn er jaarlijks circa 2.000. Het is de enige gen-expressietest die in staat is een langdurig laag risico op uitzaaiingen van borstkanker kan aanwijzen.

Geen twee tumoren zijn hetzelfde. Is er sprake van een vroeg stadium van borstkanker dan kan de MammaPrint-test ingezet worden om een profiel te schetsen van de tumor en de kans op uitzaaiingen in te schatten. De test onderzoekt met behulp van DNA-microarray 70 verschillende genen in de tumor en bepaalt op basis daarvan de agressiviteit ervan. De uitslag wordt weergeven als een laag of hoog risico op uitzaaiingen. Wordt deze test uitgevoerd dan kan de uitslag bijdragen aan het opstellen van een persoonlijk behandelplan, samen met onder meer de hormoon-receptorstatus en informatie over grootte van de tumor en de aantasting van lymfeklieren. Veel oncologen zien de uitslag van een MammaPrint-test dan ook als een waardevol extra stukje informatie.

De test is ontwikkeld door het Nederlands Kanker Instituut (NKI) en wordt ook onder meer in de Verenigde Staten en Canada gebruikt. De afgenomen weefsels worden in Amsterdam onderzocht.

Wel of geen chemokuur?

Een behandeling met chemokuren is een zware aanslag op het lichaam. Het zorgt voor een zware tijd en heeft vaak ook gevolgen op de lange termijn. Het kunnen voorkomen van onnodige kuren is daarom een groot goed. De uitslag van de MammaPrint-test wordt vooral gebruikt bij het nemen van de beslissing om iemand al dan niet te behandelen met een chemokuur. Geeft de MammaPrint weer dat er een laag risico is op uitzaaiingen dan kan dit eraan bijdragen dat ervoor gekozen wordt een chemobehandeling achterwege te laten en alleen te behandelen met een hormoonbehandeling. Wijst de MammaPrint op een hoog risico op uitzaaiingen dan wordt dit juist gebruikt als sterk argument om wel een chemobehandeling aan te vangen. Een Laag Risico-uitslag betekent dat de kans op uitzaaiingen binnen vijf jaar bij alleen hormoontherapie slechts 2,2% is. Bij een Hoog Risico-uitslag is de kans op het krijgen van uitzaaiingen binnen vijf jaar zonder chemobehandeling juist 94.6%.

Zorginstituut Nederland niet overtuigd van nut MammaPrint

In 2018 is onenigheid ontstaan tussen Zorginstituut Nederland en een grote groep oncologen. Zorginstituut Nederland is een zelfstandig bestuursorgaan dat onder meer advies uitbrengt aan met Ministerie van Volksgezondheid over het al dan niet vergoeden van zorg. Brengt Zorginstituut Nederland een negatief advies uit over een bepaalde soort behandeling dan is de kans groot dat dit ertoe leidt dat de behandeling niet langer vergoed wordt.

Zorginstituut Nederland heeft in 2018 haar zorgen uitgesproken over de MammaPrint-test en geadviseerd de test uit het basispakket van de zorgverzekering te houden. Het instituut vreest dat als gevolg van de test grote groepen vrouwen ten onrechte niet met chemokuren behandeld worden en daardoor overlijden. Oncologen onderstrepen echter juist dat in veel gevallen chemokuren achterwege gelaten kunnen worden en dat het schrappen van de test ertoe zal leiden dat velen onnodig chemobehandelingen moeten ondergaan.

Kosten en vergoeding zorgverzekering voor MammaPrint-test

Een MammaPrint-test kost circa € 2.600 en wordt anno 2020 vergoed door de meeste zorgverzekeraars. De test is niet opgenomen in de basisverzekering maar wordt soms uit coulance toch vergoed. Ook is het mogelijk dat de vergoeding onderdeel kan uitmaken van een aanvullende verzekering. Het uitvoeren van de test is uiteraard in het voordeel van zorgverzekeraars omdat het eraan bijdraagt dat minder mensen onnodig een kostbare chemobehandeling ondergaan.

Wil je een MammaPrint-test uit laten voeren dan is het verstandig om eerst bij je zorgverzekering navraag te doen naar de vergoeding. Juist omdat de test niet is opgenomen in het basispakket wordt er door zorgverzekeraars verschillend mee omgegaan. Zo is het anno 2020 bijvoorbeeld zo dat bijvoorbeeld CZ en Menzis de test gedurende de eerste helft van 2020 vergoeden vanuit de aanvullende verzekering. Zorgverzekeraars als VGZ, Achmea en DWS bieden daarentegen geen vergoeding.