Wat is een burn-out en wat kun je er aan doen

Als constante stress je het gevoel geeft gedesillusioneerd, hulpeloos en uitgeput te zijn, dan kan het zijn dat je lijdt aan een burn-out. Wanneer je opgebrand bent, lijken problemen onoverkomelijk, alles ziet er somber uit en je hebt niet de energie om er iets aan te doen. De ellende en het isolement die een burn-out veroorzaakt, kan een bedreiging vormen voor je werk, relaties en je gezondheid. Maar een burn-out is te genezen. Als je de signalen en symptomen ervan in een vroeg stadium herkent, kunnen eenvoudige anti-stress therapieën je helpen het probleem op te lossen. In een later stadium kan genezing meer tijd en inspanning kosten, maar ook dan is genezing mogelijk door prioriteiten te stellen, meer tijd voor jezelf te nemen en hulp te zoeken.

Burn-out

• Wat is een burn-out?
• Het verschil tussen stress en burn-out
• Oorzaken van een burn-out
• Signalen en symptomen van een burn-out
• Voorkomen van een burn-out
• Herstellen van een burn-out
• Omgaan met een werk burn-out

Wat is een burn-out?

Burn-out is een toestand van emotionele, mentale en fysieke uitputting, veroorzaakt door overmatige en langdurige stress. Het lijkt of je overspoeld wordt door vragen en niet in staat bent te voldoen aan die constante vraag. Als de stress blijft aanhouden begin je de interesse of motivatie te verliezen die je nodig hebt om je in de maatschappij te kunnen handhaven.

Burn-out vermindert je productiviteit en slurpt je energie op, waardoor je het gevoel krijgt steeds hulpelozer, hopelozer, cynischer en haatdragender te worden. Uiteindelijk krijgt je het gevoel dat je niets meer te bieden hebt.

We hebben allemaal wel eens dagen dat we ons moe, overbelast of niet gewaardeerd voelen, dat het niemand opvalt wat je allemaal gedaan hebt, laat staan dat je er waardering voor krijgt. En dan te weten hoeveel moeite het je heeft gekost om ‘s morgens weer vastberaden uit bed te stappen. Als je dit bekend in de oren klinkt, dan zou dit wel eens op een burn-out kunnen duiden.

Je staat misschien op het punt een burn-out te krijgen als:

• Elke dag een slechte dag is
• Zorgen over je werk of gezin totale verspilling van energie lijkt
• Je altijd uitgeput bent
• Je het gevoel hebt dat je constant bezig bent met zinloze saaie dingen of geestelijk zwaar belastende dingen
• Het niet uitmaakt wat je doet, niets lijkt te worden gewaardeerd

De negatieve gevolgen van een burn-out beheersen je leven, inclusief je gezin en je sociale leven. Een burn-out kan je op de lange termijn kwetsbaar maken voor ziektes zoals verkoudheid en griep. Vanwege dit alles is het van belang meteen te leren om te gaan met een burn-out.

Het verschil tussen stress en burn-out

Een burn-out kan het gevolg zijn van constante stress, maar het is niet hetzelfde als stress. Stress wordt veroorzaakt door te veel druk die veel van je fysieke en psychologische gesteldheid vergt. Mensen die in een stresssituatie verkeren gaan er van uit dat ze zich beter zullen voelen wanneer ze maar zorgen dat ze alles onder controle hebben.

Een burn-out geeft een gevoel van leegte, geen motivatie en men maakt zich over weinig dingen zorgen. Mensen met een burn-out hebben vaak geen hoop op een positieve verandering in hun situatie. Als overmatige stress voelt alsof je overspoeld wordt door verantwoordelijkheden, bij een burn-out is er een leegte. Een ander verschil tussen stress en burn-out: bij stress is men zich ervan bewust dat men onder hoge druk staat, bij een burn-out is men zich hier niet altijd van bewust.

Stress versus Burn-out

Stress:

• Wordt gekenmerkt door intensieve betrokkenheid
• Felle emoties
• Urgentie en hyperactiviteit
• Verlies van energie
• Leidt tot angststoornissen
• Primaire fysieke schade
• Kan levensduur verkorten

Burn-out:

• Kenmerk: terugtrekking
• Emoties zijn afgevlakt
• Hulpeloosheid en hopeloosheid
• Gebrek aan motivatie, idealen en hoop
• Leidt tot onthechting en depressie
• Primaire emotionele schade
• Het leven lijkt zinloos

Oorzaken van een burn-out

Een burn-out heeft vele oorzaken. Meestal vloeit een burn-out voort uit je baan. Iedereen die overwerkt is en zich ondergewaardeerd voelt loopt het risico een burn-out te krijgen, zoals bijvoorbeeld de hardwerkende kantoorbediende die twee jaar lang geen vakantie of salarisverhoging heeft gehad en een thuiszittende, uitgeputte echtgenote heeft, die worstelt met de zware verantwoordelijkheid voor de zorg van drie kinderen, het huishouden en haar bejaarde vader.

Maar een burn-out wordt niet alleen veroorzaakt door stressvol werk of te veel verantwoordelijkheden. Er zijn ook andere factoren die bijdragen tot een burn-out, zoals onder andere je levensstijl en bepaalde karaktertrekken. De manier waarop je je vrije tijd doorbrengt en hoe je in het leven staat, kunnen van even grote invloed zijn op het krijgen van een burn-out als je werk of je verplichtingen thuis.

Werk gerelateerde oorzaken:

• Gevoel van weinig of geen controle over je werk
• Gebrek aan erkenning of beloning voor goed werk
• Onduidelijke of te hoge verwachtingen van je werk
• Werk dat monotoon is of geen uitdaging biedt
• Werken onder hoge druk of in een chaotische omgeving

Levensstijl gerelateerde oorzaken:

• Te veel werken, waardoor te weinig tijd overblijft voor sociale contacten of ontspanning
• Te veel mensen verwachten te veel dingen van je
• Te veel verantwoordelijkheden zonder voldoende hulp van anderen
• Niet voldoende nachtrust nemen
• Geen hechte en ondersteunende contacten

Karakter gerelateerde oorzaken:

• Perfectionisme; niets is goed genoeg
• Pessimistische visie op jezelf en de omgeving
• De behoefte om alles onder controle te hebben en niets aan anderen over te laten
• Prestatiedrang

Signalen en symptomen van een burn-out

Burn-out is een geleidelijk proces dat zich over een langere periode uitstrekt. Het gebeurt niet plotseling, maar sluipt in je als je geen aandacht schenkt aan de signalen. De signalen en symptomen van een burn-out zijn op het eerste gezicht subtiel, maar langzaam worden ze erger en erger.

Beschouw de vroege symptomen van een burn-out als een waarschuwing (rood licht) die aangeeft dat er iets niet in orde is, deze symptomen moet je niet negeren. Als je aandacht besteedt aan deze vroege symptomen dan kun je een ernstige depressie voorkomen. Als je er geen aandacht aan besteedt, dan kan dit eindigen in een burn-out.

Lichamelijke signalen en symptomen:

• Vermoeidheid en uitgeblust gevoel
• Verlaagde weerstand, je voelt je niet lekker
• Vaak hoofd-, rug- en spierpijn
• Veranderde eetlust of slaapgewoonten.

Emotionele signalen en symptomen:

• Gevoel van mislukking en twijfel aan jezelf
• Opgesloten, verslagen en hulpeloos gevoel
• Isolement, je voelt je alleen in deze wereld
• Gebrek aan motivatie
• Toenemende cynische en negatieve uitstraling
• Toenemende ontevredenheid en gevoel van onkunde

Gedragssignalen en symptomen:

• Verantwoordelijkheden uit de weg gaan
• Geen contact met anderen
• Dingen uitstellen
• Gebruik van drug, alcohol en veel voedsel om de dagelijkse dingen aan te kunnen
• Je frustraties op anderen botvieren
• Niet gaan werken, te laat komen of vroeg naar huis gaan

Voorkomen van een burn-out

Als je de signalen van een naderende burn-out herkent, denk er aan dat het alleen maar erger wordt als je er niets aan doet. Als je iets doet om je leven weer in evenwicht te brengen, kun je een zware burn-out voorkomen.

Tips om een burn-out te voorkomen:

• Begin de dag met een ontspannend ritueel. Sta op zo gauw je wakker bent en besteed ten minste vijftien minuten aan meditatie, schrijf wat in je dagboek en doe eenvoudige oefeningen of lees iets dat je leuk vindt.
• Zorg voor gezonde voeding, doe oefeningen en zorg voor goede slaapgewoonten. Als je goed eet, regelmatig fysieke activiteiten verricht, en genoeg rust neemt, heb je voldoende energie en veerkracht om de dagelijkse dingen aan te kunnen.
• Stel grenzen. Zorg dat je niet overbelast wordt. Leer 'nee' te zeggen. Als je dit moeilijk vindt, denk er dan aan dat 'nee' zeggen je in de gelegenheid stelt om 'ja' te zeggen tegen dingen die je echt wil doen.
• Gelast tijdens je werk een rustpauze in. Stel iedere dag een tijdstip vast van volledige afsluiting van je werkzaamheden. Zet je laptop weg, schakel je telefoon uit en lees geen e-mails.
• Maak gebruik van je creativiteit, dit is een ideaal middel tegen een burn-out. Probeer iets nieuws, begin met iets leuks of ga verder met je favoriete hobby. Kies activiteiten die niets met je werk te maken hebben.
• Leer om te gaan met stress. Als je op het punt staat opgebrand te raken kun je je hulpeloos voelen. Toch hebt je stress beter onder controle dan je denkt. Als je weet hoe je met stress moet omgaan, kan dit een bijdrage leveren om je evenwicht weer te herstellen.

Herstellen van een burn-out

Soms is het te laat om een burn-out te voorkomen – je bent dan al over het breaking point heen. Als dat het geval is, dan is het belangrijk dat je de burn-out zeer serieus neemt. Doen alsof er niets aan de hand is, zal alleen maar leiden tot meer emotionele en fysieke schade. Hoewel de tips ter voorkoming van een burn-out altijd nuttig zijn, zal je in dit geval hulp moeten zoeken.

Tips die kunnen bijdragen tot genezing van een burn-out:

• Doe rustig aan. Om van een burn-out goed te kunnen genezen zal een verandering van je gedrag of letten op je gezondheid niet voldoende zijn. Je zult jezelf ertoe moeten dwingen gas terug te nemen of voldoende rust te nemen. Breng je verplichtingen terug tot een niveau dat je aankunt. Gun jezelf voldoende tijd om te ontspannen (rust), te relativeren en te herstellen.
• Zorg voor ondersteuning. Wanneer je opgebrand bent, ben je geneigd om dat beetje energie dat je nog hebt te behouden door je af te zonderen. Maar in moeilijke tijden is de steun van familie en vrienden heel belangrijk. Zoek bij hen steun. Gewoon je gevoelens te kunnen delen met iemand anders kan een enorme opluchting zijn.
• Zet je doelen en prioriteiten op een rijtje. Een burn-out is zonder meer een teken dat er iets belangrijks in je leven niet in orde is. Neem de tijd om over je verwachtingen, doelen en dromen na te denken, misschien heb je wel iets verwaarloosd dat erg belangrijk voor je is? Een burn-out kan een mogelijkheid bieden om weer te ontdekken wat je echt gelukkig maakt en zo een andere koers te gaan varen.
• Wees je bewust van de dingen die je verliezen kunt. Het hebben van een burn-out gaat gepaard met veel dingen die je verliest. Dit is iets wat je vaak niet herkent. Het vereist veel emotionele controle om de pijn van deze verliezen niet te voelen. Als je deze verliezen herkent en openstaat om met je verdriet om te gaan, dan komt de vastgehouden energie vrij en kun je openstaan voor genezing.

Enkele voorbeelden van dingen die je kunt verliezen:

• verlies van het idealisme of de droom waarmee je je loopbaan begon
• verlies van de rol of de identiteit die oorspronkelijk bij je werk behoorde
• verlies van fysieke en emotionele energie
• verlies van vrienden, plezier, en het gevoel erbij te horen
• verlies van zelfrespect, zelfvertrouwen en het gevoel controle en beheersing over dagelijkse zaken te verliezen
• verlies van alle vreugde, zin en doel hetgeen het werk - en het leven - de moeite waard maakt

Omgaan met een werk burn-out

De meest effectieve manier om een werk burn-out te bestrijden, is te stoppen met de huidige werkzaamheden en iets anders te gaan doen. Dit betekent zoeken naar een nieuwe baan of een nieuwe uitdaging. Als dit geen optie is, dan zijn er nog altijd dingen die je kunt doen om je situatie te verbeteren of op zijn minst je geestelijke toestand te verbeteren.

Om een werk burn-out te voorkomen, is het belangrijk om stress op het werk te verminderen en te leren ermee om te gaan. Begin met te kijken welke factoren stress veroorzaken. Dan kun je kijken hoe je het beste met een probleemsituatie kunt omgaan, hetzij door een andere werkomgeving te zoeken of te leren hoe je op een andere manier met de veroorzaker van stress kunt omgaan.

Actief aanpakken van de problemen:

Gebruik een actieve aanpak in plaats van een passieve bij het nemen van beslissingen op je werkplek. Je zult je minder hopeloos voelen als je voor jezelf opkomt en kenbaar maakt wat je wilt. Als je niet de kracht of de middelen hebt om het probleem op te lossen, ga dan met je leidinggevende praten.

Zorg voor een duidelijke functieomschrijving:

Vraag je baas om een nieuwe functiebeschrijving waarin staat wat je taken, plichten en verantwoordelijkheden zijn. Doe geen werkzaamheden die niet in je functiebeschrijving benoemd zijn.
Door anderen te laten weten dat je teveel of boven je kunnen hebt gewerkt krijg je weer kracht en energie.

Vraag tijdig voor nieuwe werkzaamheden:

Als je al een lange tijd hetzelfde werk doet, vraag dan of je ander werk mag proberen, bijvoorbeeld werk op een ander niveau, op een ander gebied of bijvoorbeeld aan een andere machine.

Neem vrije tijd:

Als je voelt dat je op het punt staat een burn-out te krijgen, ga dan niet naar je werk. Ga op vakantie, meld je ziek of vraag om tijdelijk verlof, kortom doe iets om je van de situatie te distantiëren. Gebruik deze tijd om weer perspectief te krijgen en om je accu weer op te laden.