Lepra: melaatsheid

Lepra is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacil genaamd Mycobacterium leprae. Lepra werd ook aangeduid met melaatsheid.

Geschiedenis

Lepra wereldwijd

Lepra komt in India al ruim 4000 jaar voor. De ziekte heeft zich kunnen verspreiden door de komst van de troepen van Alexander de Grote. Het verspreidde zich toen naar het Midden Oosten en van daaruit over Europa, Afrika en Zuid-Amerika. In onze tijd komt lepra vooral nog voor in Azië (India), Afrika en Zuid-Amerika (Brazilië). Elk jaar worden nog ongeveer 200.000 nieuwe leprapatiënten ontdekt.

Lepra in de bijbel

In de bijbel wordt een ziekte genoemd die aangeduid wordt met 'melaats', naar alle waarschijnlijkheid gaat het hier om lepra, maar men vermoedt wel dat men met melaatsheid meerdere ziekten bedoelde. In het Oude Testament gaat het waarschijnlijk niet om lepra, aangezien de ziekte pas na de 4e eeuw voor Christus zich verspreidde, maar de kans is groot dat de melaatsen in het Nieuwe Testament wel lepra hadden.

Lepra in Nederland

Door kruistochten is de ziekte in West-Europa en dus ook Nederland terechtgekomen. Om besmetting te voorkomen waren er bij bijna elke stad 'leprozenhuizen' opgericht, hier moesten mensen met lepra leven, ze werden verstoten uit de samenleving en mochten zich niet binnen de stadsmuren vertonen, behalve op Koppermaandag (de maandag na driekoningen, dit was een feestdag) en de dag daarna. Als zij op die dagen in de stad waren, moesten zij zich op een speciale manier kleden en hun komst aankondigen met behulp van een klepper. Om dingen aan te kunnen wijzen moesten zij een stok gebruiken, zichzelf onderhouden deden ze door te bedelen.

Uiteindelijk is de ziekte min of meer uit Nederland verdwenen, hoe dat precies is gekomen is onbekend. Men vermoed wel dat de komst van de pest er wat mee te maken heeft, zo werden de zwakkeren gedood en met hen de leprabacil.

Tegenwoordig zijn er in Nederland nog 5 á 10 nieuwe lepragevallen per jaar. Deze mensen hebben de ziekte nooit in Nederland opgelopen, maar bijvoorbeeld tijdens een vakantie.

Hoe wordt je besmet met lepra?

Besmetting vindt plaats door hoesten, niezen en via de ademhaling, zo worden de bacillen verspreid, die vervolgens bij andere mensen binnendringen. De bacil overleeft niet lang als hij eenmaal buiten het menselijk lichaam is, hierdoor is het vrijwel niet mogelijk om besmet te raken met lepra door het aanraken van voorwerpen die door een leprapatiënt zijn aangeraakt.

Lepra heeft een lange incubatietijd, wanneer de patiënt geen van de symptomen van lepra vertoont, kan hij er wel zeven jaar mee rondlopen, zonder dat hij het weet.

Symptomen

• Gekleurde knobbels of vlekken op de plaatsen waar veel leprabacillen in het lichaam aanwezig zijn.
• Wanneer er vervolgens niet behandeld wordt, raakt de patiënt het gevoel op die plek kwijt, waardoor wondjes niet snel opgemerkt worden en gaan zweren. Hierdoor raakt een leprapatiënt makkelijk verminkt.
• Oogleden kunnen niet meer dicht, dit heeft blindheid tot gevolg.

Is lepra te behandelen?

Sinds de jaren '80 is er een goed medicijn tegen lepra. Er zijn twee verschillende soorten lepra, en beide soorten kunnen goed behandeld worden.

• Pauci-bacillaire lepra (PB) een vorm die weinig besmettelijk is vanwege het relatief kleine aantal bacillen. Een behandeling duurt 6 maanden.
• Multi-bacillaire lepra (MB) de zeer besmettelijke vorm. Een behandeling duurt 1 à 2 jaar.

Tegenwoordig richten lepra-organisaties hun aandacht vooral op het opsporen van leprapatiënten, aangezien er nu een goed medicijn tegen is. Belangrijk is ook de nazorg, leprapatiënten worden namelijk verstoten uithun gemeenschap en hebben dus hulp nodig om terug te kunnen keren in de maatschappij.