Herken de signalen van kanker

Veel mensen krijgen ooit in hun leven kanker. Van de Nederlandse vrouwen is dat ruim een op drie, van de Nederlandse mannen is het zelfs bijna de helft. Wanneer je in staat bent om in een vroeg stadium de signalen van kanker te herkennen, heb je meer kans op overleving.

Factoren voor stijging van het aantal zieken

Ieder jaar krijgen ongeveer 81.000 Nederlanders te horen dat ze kanker hebben. Dit getal stijgt elk jaar met 1,5 - 2 %. De belangrijkste oorzaak daarvan is het groter wordende aantal ouderen. Maar dat is niet de enige reden. Ook andere factoren spelen een rol. Omdat we bijvoorbeeld steeds vaker en steeds langer in de zon zijn is er vandaag de dag sprake van een ware 'huidkankerepidemie' en de stijging van het aantal hoofd-, hals- en darmkankergevallen wordt in verband gebracht met het rook- en drinkgedrag van Nederlanders. Van de kankergevallen in Nederland komen borstkanker, dikkedarmkanker, longkanker, prostaatkanker en huidkanker het meest voor. Hier staat echter tegenover dat (dankzij vroege opsporing en betere behandelmogelijkheden) het aantal mensen dat aan kanker overlijdt de laatste jaren steeds verder afneemt.

Overlevingskans

De overlevingskans hangt zowel af van het soort kanker als van het stadium waarin de ziekte is vastgesteld. Ruwweg gezegd geneest de helft van alle kankerpatienten, terwijl het aantal patienten dat als gevolg van kanker overlijdt, sinds het eind van de jaren 80 van de vorige eeuw gestaag daalt. Dit heeft (zoals reeds vermeld) vooral te maken met vroege opsporing en betere behandelmogelijkheden. Desondanks is kanker in Nederland sedert 2008 doodsoorzaak nummer 1.

Ontstaan van kanker

Kanker ontstaat door een samenloop van omstandigheden. Zo spelen leefstijl, erfelijke aanleg en toeval een rol. Ook wanneer je gezond leeft, kun je dus kanker krijgen. Vandaar dat het zo belangrijk is, dat je de mogelijke waarschuwingstekens kent en herkent. Immers voor de meeste soorten kanker geldt: hoe eerder je erbij bent, des te beter de vooruitzichten zijn. De behandeling is dan bijvoorbeeld minder ingrijpend. Bovendien is de kans op overleving bij vroegtijdige ontdekking groter.

Methoden om vroegtijdig kanker op te sporen

De methoden om vroegtijdig kanker op te sporen zijn:

• 1. Het in de gaten houden van de signalen die je lichaam geeft;
• 2. zelfonderzoek;
• 3. Deelname aan een screening in de vorm van een bevolkingsonderzoek en thuistesten.

Belangrijkste signalen

De belangrijkste signalen die op kanker kunnen wijzen zijn:

1. Blijvende heesheid of hoest (eventueel met bloed in het opgehoeste slijm);
2. Slikklachten: als het slikken pijn doet, het eten slecht zakt of blijft steken;
3. Nieuwe of veranderende moedervlekken;
4. Een schilferend plekje of bobbeltje op de huid;
5. Een verdikking of bobbeltje ergens in het lichaam, bijvoorbeeld in de borst, zaadbal, oksel, hals of lies;
6. Bij vrouwen: ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding (buiten de menstruatie om); Bij mannen: zaadbalklachten;
7. Een veranderd patroon in de stoelgang (zonder echte aanleiding) of bloedverlies en/of slijm bij de ontlasting;
8. Veranderingen bij het plassen (vaker, moeilijker, pijnlijk of bloed in de urine);
9. Gewichtsverlies zonder aanleiding.

Opmerking
Heb je last van een of meerdere van deze klachten, ga dan zo snel mogelijk naar de huisarts. Al was het alleen maar omdat de huisarts je ongerustheid kan wegnemen. Het hoeft ten slotte niets ernstigs te zijn. Is er toch iets aan de hand, dan geldt (zoals al eerder aangegeven): hoe eerder je erbij bent, des te beter.

Het belang van zelfonderzoek

Regelmatig onderzoeken van je lichaam op eventuele veranderingen heet zelfonderzoek. Tot op heden is wetenschappelijk niet bewezen dat zelfonderzoek (bijvoorbeeld van de borsten, de zaadballen of de huid) bijdraagt aan de vroege opsporing of minder sterfte door kanker. Wel maakt het je vertrouwd met je eigen lichaam. Zo weet je wat bij jou normaal is en kun je eventuele veranderingen gemakkelijker opmerken en beter aan je huisarts uitleggen.

Bevolkingsonderzoek en huistesten

Algemeen

Wanneer een bepaalde soort kanker met een test in een vroeg stadium kan worden opgespoord en de kans op genezende behandeling daarmee wordt vergroot, kan de overheid besluiten een bevolkingsonderzoek te laten uitvoeren. Dit gebeurt tegenwoordig in Nederland voor twee soorten kanker, namelijk: baarmoederhalskanker (sedert 1976) en borstkanker (sedert 1988). Alle vrouwen tussen 30 en 60 jaar worden eens in de vijf jaar opgeroepen om een uitstrijkje te laten maken, waarmee baarmoederhalskanker in een vroeg stadium kan worden opgespoord. Omdat de ziekte zich zo langzaam ontwikkeld, is vaker niet nodig.

Het bevolkingsonderzoek

In totaal valt jaarlijks bij 800.000 vrouwen een uitnodiging in de bus. 66% van hen doet daadwerkelijk mee. Zonder bevolkingsonderzoek zouden er 400 vrouwen per jaar overlijden aan baarmoederhalskanker. Met het bevolkingsonderzoek is dat de helft. Eens in de twee jaar krijgen vrouwen tussen de 50 en 75 jaar een uitnodiging voor een mammografie (een rontgenfoto waarmee borstkanker vroegtijdig kan worden opgespoord). Bij vrouwen jonger dan 50 jaar zit vaak veel klierweefsel in de borsten, waardoor de foto's moeilijk te beoordelen zijn. Bij vrouwen ouder dan 75 groeit een tumor heel langzaam; zij hebben dan maar een kleine kans om aan deze ziekte te overlijden. Per jaar worden er een miljoen vrouwen voor een mammografie opgeroepen. 80% van hen geeft daaraan gehoor. Daardoor sterven er elk jaar 700 vrouwen minder aan borstkanker.

Opmerking
Een uitstrijkje of een borstfoto is een momentopname. Een goede uitslag is geen garantie dat alles in orde blijft tot de volgende oproep. Ga daarom naar de huisarts als je tussendoor klachten krijgt of veranderingen opmerkt.

De huistesten

Op internet worden diverse testen aangeboden, waarmee je zelf kunt nagaan of je aan een bepaalde vorm van kanker lijdt. Bestel je zo'n test via internet, dan is daarop geen betrouwbaarheidscontrole uitgevoerd. KWF Kankerbestrijding raadt ten sterkste af om een zelftest voor kanker te doen. Hetzelfde geldt voor erfelijkheids- of DNA-testen via internet alsmede voor de commercieel aangeboden 'bodyscans', waarbij je hele lichaam op ( onder andere) kanker wordt onderzocht. De uitkomsten van dergelijke vormen van screening zijn voor een leek moeilijk te interpreteren. Bovendien kunnen ze je een vals gevoel van veiligheid geven.