Eierstokkanker: diagnose, klachten en behandeling

Eierstokkanker treft meestal vrouwen boven de 50 jaar, maar er is een vorm van eierstokkanker, kiemceltumor, die juist vooral bij jonge meisjes voorkomt. Eierstokkanker komt vaker voor bij vrouwen die geen of maar weinig kinderen hebben gehad en vrouwen die ‘de pil’ niet gebruikt hebben. Klachten treden pas laat op, waardoor de eierstokkanker vaak al vergevorderd is voordat het ontdekt wordt.

Eierstokkanker

• Functie van de eierstokken
• Eierstokkanker
• Klachten bij eierstokkanker
• Diagnose eierstokkanker
• Behandeling eierstokkanker
• Eventuele bijkomende problemen na behandeling eierstokkanker
• Regelmatige controle door arts na eierstokkanker

Functie van de eierstokken

In de eierstokken worden eicellen gevormd en gerijpt
De eierstokken produceren vrouwelijke geslachtshormonen die o.a. van belang zijn bij de menstruatie en vruchtbaarheid van de vrouw en voor de vorming van botweefsel.

Eierstokkanker

Eierstokkanker kan op alle leeftijden voorkomen, maar wordt het meest gezien bij vrouwen van boven de 50 jaar oud. Er zijn verschillende vormen van kwaadaardige eierstokkanker;

• Epitheliale eierstokkanker is kanker die ontstaat uit de buitenste laag cellen van de eierstok. Deze vorm komt het meest voor.
• Gonadale stromaceltumor is een tumor die ontstaat uit de eicelbevattende laag weefsel.
• Kiemceltumor ontstaat in onrijpe eicellen die al bij vrouwen aanwezig zijn als ze geboren worden. Deze vorm van eierstokkanker komt voornamelijk voor bij jonge vrouwen.

Klachten bij eierstokkanker

• Misselijkheid
• Verstopping
• Buikpijnklachten
• Opgeblazen gevoel in de buik
• Toegenomen frequentie plassen
• Toename van de buikomvang
• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies

Wie enkele van bovenstaande klachten langer dan twee weken heeft doet er goed aan om naar de huisarts te gaan. De klachten hoeven niet te wijzen op eierstokkanker, maar kunnen wel hierdoor komen. Vooral vrouwen die na de overgang snel fors in buikomvang groeien moeten naar de huisarts gaan.

Diagnose eierstokkanker

Zodra de huisarts het vermoeden heeft dat er iets aan de hand kan zijn, wordt u doorverwezen naar de gynaecoloog. De gynaecoloog zal u vragen naar de klachten en een lichamelijk onderzoek uitvoeren;

• Uitwendig buikonderzoek door voelen en kloppen op de buik. Zo kan een eventuele zwelling en/of vocht in de buik worden vastgesteld.
• Vaginaal onderzoek waarbij met een speculum de vagina en baarmoedermond goed bekeken worden. Ook wordt er door het inbrengen van twee vingers de organen in de buik bevoeld.
• Rectaal onderzoek waarbij met een vinger in de endeldarm gevoeld wordt of er afwijkingen in het onderste deel van de buikholte te voelen zijn.
• Vaginale echografie, waarbij een dun echoapparaatje wordt ingebracht in de vagina. Door middel van geluidsgolven worden de baarmoeder en de eierstokken zichtbaar gemaakt op een beeldscherm. Eventuele afwijkingen in de vorm van tumoren of uitzaaiingen kunnen zo zichtbaar worden.
• Bloedonderzoek

Indien er twijfels zijn of er vrijwel zeker sprake is van eierstokkanker zal er verder onderzoek worden gedaan met het doel vast te stellen hoever de ziekte al is gevorderd. Naar aanleiding van de gevonden resultaten kan de behandeling worden bepaald. De arts bepaald welke onderzoeken bij een patiënt noodzakelijk zijn. Mogelijke verdere onderzoeken zijn;

• CT-scan, waarbij vaak met behulp van gedronken en ingespoten contrastvloeistof in een ader in de arm, een serie foto’s van dwarsdoorsneden van het lichaam worden gemaakt.
• Echografie waarbij wordt gekeken of er uitzaaiingen in de buik waarneembaar zijn.
• MRI, waarbij soms ook met contrastvloeistof in een ader, dwarsdoorsneden worden gemaakt van het lichaam. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een magneetveld, radiogolven en een computer. Het onderzoek is erg lawaaiig.
• Ascitespunctie. Als er vocht in de buik aanwezig is kan er met het doen van een punctie vocht worden afgenomen voor nader onderzoek. Met behulp van een microscoop wordt er gezocht of er in het vocht kankercellen aanwezig zijn. Als er sprake is van veel ascitesvocht, dan kan dit met een naald worden afgetapt. De hoeveelheid ascites in de buik kan tot enkele liters oplopen.
• Laparoscopie en eventueel biopsie. Met een kijker wordt onder narcose via een gemaakte kleine opening in de buik de baarmoeder, eierstokken en eileiders bekeken.
• Operatie waarbij de diagnose goed kan worden gesteld, er kan worden gekeken hoever de ziekte is gevorderd en welke behandeling het best gevolgd kan worden. Tumorweefsel dat wordt gevonden zal meteen zoveel mogelijk worden verwijderd.

Behandeling eierstokkanker

Er kan sprake zijn van curatieve behandeling, als er verwacht wordt dat de ziekte te genezen is. Is de ziekte al erg ver gevorderd, zodat genezing niet meer mogelijk is dan kan er palliative behandeling plaatsvinden om de ziekte te remmen en klachten te verminderen. Mogelijke behandelingen bij eierstokkanker zijn;

• Operatie
• Chemotherapie
• Bestraling

Wat voor een behandeling zal plaatsvinden, hangt af van veel factoren en kan dus per patiënt verschillen;

• Lichamelijke conditie van de persoon
• De grootte van de tumor
• Zijn er uitzaaiingen aanwezig of niet
• Hoe kwaadaardig is de tumor

Veelal wordt er een operatie toegepast, gevolgd door chemotherapie. Chemotherapie wordt ook wel voorafgaand aan de operatie gegeven, om de tumor zoveel mogelijk te verkleinen.

Eventuele bijkomende problemen na behandeling eierstokkanker

• Onvruchtbaarheid doordat de baarmoeder en/of eierstokken verwijderd zijn of ten gevolge van chemotherapie of radiotherapie.
• Urineverlies kan ontstaan als er tijdens de operatie kleine zenuwen van de blaas beschadigd zijn geraakt. Het is verstandig om regelmatig te gaan plassen. Vaak komt later het gevoel van te moeten plassen wel weer terug, maar het kan ook blijvend zijn.
• Vroeger in de overgang raken. Als de eierstokken verwijderd zijn kom je in de overgang. Er kunnen hormoonvervangende medicijnen worden voorgeschreven.
• Verminderde zin in seksueel contact. Dit kan zijn door vermoeidheid maar kan ook het gevolg zijn van een tekort aan geslachtshormonen. Verder kunnen de problemen ook psychisch van aard zijn.
• Langdurige vermoeidheid en gevoel van slapte. Na de grote operatie, eventueel gevolgd door chemotherapie of bestraling, kan een maandenlange vermoeidheid optreden. Het hele gebeuren vraagt zowel lichamelijk als geestelijk veel van de vrouw.

Regelmatige controle door arts na eierstokkanker

Na behandeling voor eierstokkanker zal u onder behandeling blijven van de specialist. Met regelmaat wordt er gevraagd naar eventuele klachten en wordt er bloedonderzoek gedaan en lichamelijk en inwendig onderzoek. Hoe langer de ziektevrije periode duurt, hoe kleiner de kans is dat de ziekte terugkeert.

Herstellen van eierstokkanker is een moeilijk proces, waarbij het gewenst kan zijn om met hulpverleners en/of lotgenoten te spreken. Ook voor naasten van de patiënt kan dit gelden. Via de huisarts kan u contact krijgen met een sociaal verpleegkundige, maatschappelijk werk, psycholoog of geestelijk verzorger. Wie graag contact heeft met lotgenoten kan terecht bij Stichting Olijf, een netwerk van en voor vrouwen met gynaecologische kanker.

Lees verder

• Diagnose kanker: Hoe nu verder?