AIDS in ontwikkelingslanden tegengaan

AIDS is een verschrikkelijke ziekte. Wereldwijd hebben miljoenen mensen de ziekte, waarvan 96% uit arme landen komt. De meeste mensen weten niet dat ze deze ziekte hebben en wat de ziekte inhoudt, en kunnen vaak niet goed behandeld worden. Het HIV-virus plaatst zijn DNA in het DNA van de gastheercel, waarna deze cellen het DNA gaan kopiëren. De cel laat daarna het gekopieerde DNA vrij waardoor andere cellen geïnfecteerd raken. Omdat het HIV-virus muteert in het lichaam is het moeilijk om een vaccin te ontwikkelen. Daarnaast wordt het virus snel resistent tegen medicatie, daarom worden er combinatietherapieën gebruikt.

AIDS, een verschrikkelijke ziekte

• Het ontstaan van AIDS
• De geschiedenis van AIDS
• Het afweersysteem
• Het HIV-virus
• De overdracht van AIDS
• De diagnose
• De behandeling
• De problemen in ontwikkelingslanden

Het ontstaan van AIDS

De werkelijke bron van AIDS is nog altijd onbekend. Hoewel het grootste deel van de wetenschappers gelooft dat het virus is ontstaan bij de apen.

De vier eisen waaraan moet worden voldaan om wetenschappelijk te accepteren dat AIDS is verspreid via apen zijn:

Er is een grote gelijkenis tussen het DNA van het HIV- en het SIV-virus (apenvirus). Er is wetenschappelijk onderzoek geweest naar de “stamboom” van AIDS. Zo is gebleken dat er twee HIV-virussen zijn: HIV-1 en HIV-2. Bij het onderzoek werd gekeken welke ziektes op deze virussen leken. Er zijn verwanten gevonden in Afrika, onder de apen, dit virus wordt SIV (Simian immunodeficiency virus) genoemd. Dit virus heeft ook meerdere varianten: SIVcpz deze ziekte komt vooral voor bij chimpansees en SIVsmm deze komt voor bij de Zwarte Mangabey, er zijn nog meer varianten, maar deze varianten zijn waarschijnlijk op mensen overgegaan. Bij het SIVsmm krijgen apen geen ziekteverschijnselen maar geinfecteerde apen kunnen het wel overdragen aan andere apen en mensen. Een recent onderzoek heeft uitgewezen dat bij geïnfecteerde apen met het SIVcpz virus, hetzelfde ziektebeeld krijgen als mensen met HIV-1 geïnfecteerde mensen.

Uit ander onderzoek is gebleken dat het DNA van het HIV-2 virus het meeste lijkt op het SIVsmm virus. Het HIV-1 virus is waarschijnlijk ontstaan uit het SIVcpz. Hoewel de ziektes veel op elkaar lijken hoeft het niet zo te zijn dat de mensen het per sé van de apen hebben gekregen.

Als er veel apen besmet zijn met het SIV-virus dan is de kans groot dat het virus in aanraking is gekomen met mensen. Eén op de vijf apen is besmet met het SIV-virus. De kans om in aanraking te komen met een besmette aap is groot, zeker in gebieden waar veel apen zijn.

Als op de plek waar de apen in aanraking zijn gekomen met mensen de verwantschap erg groot is tussen het HIV-virus en het SIV-virus. Op de plek waar de meeste mensen met HIV-2 wonen zijn ook veel apen en daarvan is een groot deel besmet met het SIV-virus

Er is een aanvaardbare route waarlangs het SIV-virus op mensen is overgegaan. Mensen die in de buurt leven van de besmette apen jagen veel op deze dieren. Vooral de oudere apen worden gebruikt voor het vlees en de jonge dieren worden gebruikt als huisdieren. Hierdoor kon het virus makkelijk van apen op mensen overgaan.

Hoewel er nog geen onweerlegbaar bewijs is dat het HIV-virus ontstaan is vanuit het SIV-virus, is de kans groot dat mensen het virus via apen hebben gekregen. Toch zijn er nog veel geschillen over het ontstaan van de ziekte. Zo wordt er door sommige mensen gedacht dat het virus is gemaakt door mensen. Zo is er bijvoorbeeld de OPV-hypothese: daarbij wordt gedacht dat er miljoenen vaccinaties zijn gemaakt met als kweekbodem apen nieren, hierdoor zou het SIV-virus over is gegaan op mensen. Hier is geen bewijs voor gevonden. Jacob Segal Denkt dat het virus afkomstig is van een Amerikaanse militaire basis. Er zouden twee virussen samengevoegd zijn en daarna zou het virus getest zijn op gevangenen. Er zijn nog meer theorieën zoals dat het virus een straf zou zijn van God. Verder zijn er mensen die denken dat HIV niet de oorzaak is van AIDS of dat het een onschadelijk virus is. voor de meeste theorieën is geen enkel bewijs gevonden of worden de bewijzen selectief uitgekozen.

De geschiedenis van AIDS

AIDS werd voor het eerst beschreven in Amerika in 1981. Dit breidde zich uit tot een nieuwe ziekte en iets later kwam de ziekte ook in Europa. Hoewel de ziekte ook in andere continenten bestond, werd het daar nog niet onderzocht. De kenmerken waren dat het immuunsysteem werd aangetast, een ander feit was dat van de patiënten 90% homoseksueel was en 98% man. In diezelfde groep nam ook een vorm van kanker snel toe. Omdat er zoveel homoseksuelen besmet waren werd het eerst Gay-related immuno deficiency genoemd. Toen duidelijk werd dat niet alleen mannen de ziekte konden krijgen, werd de naam veranderd naar Acquired Immune Deficiency Syndrom (AIDS).

Een jaar later werd duidelijk dat de ziekte ook in Afrika voor kwam en dat AIDS kan worden overgedragen door bloedtransfusies en van moeder op kind. Er werd ontdekt dat het virus dat AIDS veroorzaakt HTLV-111 is, dit werd later Human Immunodeficiency Virus (HIV) genoemd. Door de ontdekking van de oorzaak kon een test worden gemaakt die AIDS aantoont.

Daardoor komt er ook een medicijn beschikbaar genaamd zidovudine. Omdat zidovudine erg duur is, wordt er een ander medicijn in gebruik genomen genaamd dideoxyinosine. In 1989 waren er waarschijnlijk ruim een miljoen mensen geïnfecteerd en een jaar later al ruim 8 miljoen mensen.

Er kwam een nieuwe behandeling van een combinatie van medicijnen in 1992 werden de eerste mensen hiermee behandeld, dit werd de standaard behandeling. Er werd ontdekt dat als je een zwangere vrouw het medicijn AZT geeft de kans op een kind met AIDS erg wordt verkleind.

In 1997 zijn er ruim dertig miljoen mensen geïnfecteerd en komen er elke dag ruim 16.000 nieuwe gevallen bij. In 1999 zijn Amerikaanse onderzoekers er achter gekomen dat het virus waarschijnlijk afkomstig is van chimpansees. Er komen steeds meer medicijnen op de markt ook de testen om te kijken of iemand geïnfecteerd is worden steeds beter. Landen die lang ontkend hebben dat AIDS bestaat geven steeds vaker toe, zo ook China. Ook zijn er steeds meer beroemdheden die er voor uitkomen dat ze besmet zijn met het HIV-virus dit zorgt voor meer openheid. Tegenwoordig is het aantal geïnfecteerden redelijk gestabiliseerd. Het aantal blijft nu dus ongeveer rond de 35 miljoen.

Het afweersysteem

Dit is een korte weergave van hoe het afweersysteem werkt. Omdat het afweersysteem zo gecompliceerd is laat ik de belangrijkste feiten horen.

De eerste barrières die bacteriën, virussen en andere schadelijke stoffen moeten zien te overbruggen zijn de huid en de slijmvliezen. Stoffen die bijvoorbeeld aan voedsel vastzitten worden tegengehouden door de wand van de slokdarm en de maag. Bij deze eerste barrière worden de meeste schadelijke stoffen tegengehouden. Als de stoffen toch binnen komen dan worden ze tegengehouden door afweer cellen en afweerstoffen van het afweersysteem. Het afweersysteem wordt pas ingeschakeld als het geactiveerd wordt. Dit gebeurt als er antigenen, lichaamsvreemde stoffen, worden opgemerkt door het immuunsysteem. Als het afweersysteem wordt geactiveerd dan worden de B-lymfocyten geactiveerd, deze B-cellen maken antilichamen aan, deze binden zich aan de antigenen en maken ze onschadelijk. Andere soorten B-cellen blijven lang leven en ‘onthouden’ als het ware het antigen.

Als dit antigen dan weer het lichaam binnendringt dan kunnen deze cellen het eerder aanvallen. Ook worden er T-lymfocyten aangemaakt, dit soort cel is er in 4 soorten. De T-helpercel, de killer T-cel, de T-remmercel en de T-geheugencel. De T-helpercel zorgt er onder andere voor dat de killer T-cellen worden geactiveerd en antigenen kapot kunnen maken. De T-remmercellen zorgen er voor dat de concentratie antilichamen niet té hoog wordt. De T-geheugencel zorgen er net als een bepaalde soort B-cel voor dat de antigenen worden onthouden en bij een volgende aanraking eerder vernietigd kunnen worden. De T-cellen zorgen ervoor dat de antilichamen als het ware opgegeten worden terwijl de B-cellen antilichamen maken.

Het HIV-virus

AIDS is de ziekte die wordt veroorzaakt door het HIV-virus. Het virus muteert zich snel en het slaat zijn informatie op in RNA. Doordat het virus zich muteert kan het erg moeilijk worden bestreden door het afweersysteem. Dit is dan ook de grootste oorzaak dat er nog geen medicijn is tegen AIDS. Als het virus in een gastheercel terecht komt kan het zijn RNA samen met het enzym reverse-transcriptase plaatsen in de gastheercel. Hierdoor wordt her RNA van het virus omgezet in DNA, dit wordt dan in het DNA van de gastheercel geplaatst. De cellen gaan dan het menselijke DNA kopiëren waarbij het virus-DNA zit ingebouwd. Als dit gebeurt, is ontploft de cel als het ware, waardoor het gekopieerde virus vrijkomt en de cel zelf vernietigd is. Het vrijgekomen virus plant zich dan weer in andere cellen. Bij AIDS zijn de cellen die worden aangevallen vooral CD4+ cellen ook wel T-helpercellen genoemd.

Deze cellen zorgen voor de coördinatie van het immuunsysteem. Door deze cellen aan te vallen zorgt het HIV-virus ervoor dat het zich kan vermenigvuldigen maar ook dat het immuunsysteem niet goed meer werkt. Doordat het immuunsysteem wordt aangetast krijgen ook andere ziekteverwekkers de kans om zich te vermenigvuldigen. Zo krijgen AIDS-patiënten ziektes die je alleen kan krijgen met een verzwakte afweer. Vaak overlijden AIDS-patiënten dan ook niet aan de ziekte zelf maar aan infecties die ontstaan doordat het immuunsysteem zo is verzwakt.

Als je HIV-positief ook wel seropositief bent betekent dat nog niet dat je AIDS hebt. Er wordt pas gezegd dat je AIDS hebt als je een infectie hebt opgelopen doordat je afweer verzwakt is. Het merendeel van de geïnfecteerden heeft geen symptomen kort na de infectie. Hoewel sommigen last kunnen hebben van onder andere koorts, huiduitslag en moeheid, dit houdt enkele weken aan en de symptomen verdwijnen weer spontaan. Na negen tot tien jaar worden de verschijnselen duidelijk zichtbaar.

De symptomen van AIDS kunnen sterk verschillen. Dit komt omdat de ziekte AIDS voor een verzwakte afweer zorgt. Hierdoor worden vooral symptomen van andere infecties duidelijk. Het HIV-virus zelf kan de hersenen infecteren hierdoor kunnen geheugen verlies, loopproblemen, of concentratieproblemen optreden. Andere symptomen van een HIV-besmetting kunnen zijn: een sterk gewichtsverlies, nierfalen of zelfs een vorm van kanker genaamd Kaposi-sarcoom. Vooral dat laatste komt erg vaak voor bij AIDS-geïnfecteerden.
Uiteindelijk kan dit alles lijden tot overlijden, hoewel dit meestal wordt veroorzaakt door een opeenstapeling van symptomen.

De overdracht van AIDS

AIDS is een seksueel overdraagbare aandoening (S.O.A.). Het virus bevindt zich in: bloed, sperma, vaginaal vocht, voorvocht en moedermelk. Vooral in het bloed en sperma bevindt zich een hoge concentratie. Behalve als een S.O.A. kan AIDS worden overgedragen via gebruikte naalden, hier kunnen namelijk resten bloed op zitten of een ander lichaamsvocht. Sinds 1985 is het in Nederland bijna onmogelijk om AIDS via bloedtransfusies op te lopen, maar daarvoor werd bloed bij bloedtransfusies niet onderzocht. In het bloed bevindt zich zoals al vermeld een hoog percentage besmette cellen en door een bloedtransfusie zouden deze terecht komen in het bloed van iemand die toch al verzwakt is. Sinds 1985 wordt het bloed onderzocht op antistoffen tegen het HIV-virus en als deze aanwezig zijn dan wordt het bloed niet gebruikt.

Tenslotte is er nog een groot probleem: De ziekte kan namelijk ook overgedragen worden van moeder op kind, tijdens de bevalling of tijdens de zwangerschap. Door behandeling met medicijnen kan de kans op overdracht tijdens de zwangerschap erg verkleinen. Door maatregelen zoals een keizersnede en geen borstvoeding geven kan de kans om AIDS over te dragen op een kind verkleind worden tot minder dan 2%.

Er zijn een hoop misverstanden over het overdragen van het HIV-virus. Zo zijn er mensen die denken dat het kan worden overgedragen door: huidcontact, kleine wondjes, (tong)zoenen, toilet en gebruiksvoorwerpen, adem, hoesten, niezen, eerste hulp verlenen, insecten, etenswaren of zwemwater. In al het bovengenoemde loopt u geen risico omdat de concentratie virus hierin té klein is. Ook kan het virus niet in de buitenlucht overleven. Bij het eerste hulp verlenen is er geen risico wanneer de hygiëne in acht wordt genomen.

De diagnose

Er zijn twee soorten testen: de zelftest en de gewone HIV-test. Onder de gewone HIV-test versta ik de test die door de huisarts, de soa-poli of de GGD wordt afgenomen. Voordat de test bij de GGD of huisarts wordt afgenomen is er eerst een voorgesprek, in dit gesprek worden de voor- en nadelen besproken, deze worden later besproken. Hierna kun je zelf kiezen of je je laat testen. Want om je te laten testen moet je uitdrukkelijk toestemming geven. De testen zijn altijd geheim. De test is een simpele en exacte test. De test heet de ELISA (Enzyme-Linked Immuno Sorbent Assay) test. Hierbij wordt gekeken of er antistoffen in het lichaam zijn voor het HIV-virus. Als de test positief uitslaat, wordt er een andere test gebruikt, dit is meestal de Western Blot methode. Hiermee kan een eiwit worden opgespoord door middel van antilichamen.

Meestal zijn beide testen in de eerste paar maanden toch negatief. Dit komt omdat er in die tijd nog erg weinig tijd is geweest voor het lichaam om antistoffen aan te maken. Het duurt ongeveer 10 dagen voordat de uitslag van beide test bekend zijn. Deze uitslag wordt altijd persoonlijk medegedeeld dus niet via de telefoon. Nadat is vastgesteld dat iemand geïnfecteerd is met HIV wordt het bloed regelmatig onderzocht op het aantal CD4+- lymfocyten. Aan dit aantal valt namelijk af te meten hoever het afweersysteem is afgenomen. Ook wordt de viral load gemeten, dit is de hoeveelheid virus dat buiten de cellen leeft. Het HIV-virus kan maar kort buiten de cellen leven. Deze zullen dus snel een cel opzoeken en anders zullen ze sterven. Deze onderzoeken zijn ook belangrijk om te kijken of de medicijnen werken.

Als je niet wil dat de huisarts, het ziekenfonds of ziekenkostenverzekering weet dat u HIV-positief bent dan kunt u voor de anonieme test kiezen. Bij deze test wordt er een buisje bloed afgenomen, hierop staat alleen een nummer of een valse naam. Alleen diegene die het bloed heeft afgenomen en u weten dan de uitslag. Bij de zelftest wordt het speeksel onderzocht op HIV-antistoffen. Deze test is erg lastig en daarom onnauwkeurig.

Bij een HIV-test zijn er de volgende voor- en nadelen

• De HIV-test maakt een einde aan de onzekerheden waar je mee rondloopt. Als de uitslag negatief is, is dat een hele geruststelling.
• Als de uitslag positief is dan kun je je laten behandelen en je kun je laten controleren. Als je HIV-positief en zwanger bent dan kun je er door behandeling voor zorgen dat de kans op een infectie op de baby sterk afneemt. Ook kan de baby vanaf het begin worden behandeld.
• Als er een positieve uitslag is, zorgt dat voor onzekerheden en vragen. Je gaat jezelf afvragen of je het moet vertellen en hoe andere mensen zullen reageren.
• Bij de meeste levensverzekeringen en hypotheken wordt gevraagd of je HIV-positief bent. Als je dit positief beantwoordt dan kan de premie omhoog gaan.
• De test werkt niet als je korter dan twee maanden geleden bent besmet.
• In sommige landen wordt je niet toegelaten met een positieve uitslag. Toch is er al een grote stap gezet, sinds januari 2010 is het in Amerika toegestaan om als aidspatiënt het land binnen te komen.

Natuurlijk kunnen er ook persoonlijke redenen zijn om de test wel of niet te doen en is het voor iedereen anders welke voor- of nadelen zwaarder wegen. Want uiteindelijk beslist iedereen voor zichzelf.

De behandeling

Er is nog geen geneesmiddel tegen AIDS. Dit komt omdat het virus, zoals al gezegd, zich snel muteert. Ook wordt het snel resistent tegen medicijnen. Dit is ook een belangrijke rede waarom er een combinatietherapie is. Als er meerdere medicijnen tegelijkertijd worden gebruikt duurt het langer voordat het virus er resistent tegen is. Ook zorgt een combinatie van medicijnen ervoor dat het aantal T-helpercellen toeneemt. Zodat je afweersysteem weer beter gaat werken, en de kans op andere infecties afneemt.

De ziekteverschijnselen zoals tuberculose en een longontsteking kunnen wel worden behandeld. Hier worden meestal antibiotica voor gebruikt. Een medicijn vinden dat mensen tegen AIDS beschermt of ervan geneest, is erg moeilijk. Er wordt dan ook vooral geprobeerd om het leven van de geïnfecteerde mensen te verlengen. Hiervoor worden verschillende medicijnen gecombineerd. Vaak hebben deze medicijnen ernstige bijwerkingen, soms zijn deze zo erg dat mensen besluiten de behandeling te stoppen.

Het HIV-virus werkt zoals al verteld in verschillende stappen. De ziekte kan niet worden gestopt maar elk medicijn vertraagt of stopt een bepaalde stap, zo kan de ‘cirkel’ moeilijker en trager worden rondgegaan en dat het virus moeilijker het lichaam aan kan tasten. Er zijn vijf verschillende soorten medicijnen die beschikbaar zijn voor de behandeling van AIDS:

• Nucleoside-reverse-transcriptaseremmers. Deze stoffen moeten in de cel komen om de ziekte te bestrijden. Ze zorgen ervoor dat het moeilijker is om het HIV-DNA aan te maken. Dit waren de eerste medicijnen tegen AIDS. Deze medicijnen tasten echter ook het DNA van de mitochondriën aan. Deze delen van de cel zorgen voor de energie. Het gebeurt niet vaak maar soms gebeurt dit.Veel bijwerkingen van dit medicijn worden waarschijnlijk veroorzaakt omdat de mitochondriën worden aangetast. Niet alle Nucleoside-reverse-transcriptaseremmers zorgen ervoor dat het DNA in de mitochondriën wordt beschadigd. En sommige doen dit alleen in bepaalde lichaamscellen zodat bijvoorbeeld alleen de levercellen worden aangetast of juist alleen de hartcellen.
• Niet-nucleoside-reverse-transriptaseremmers. Dit medicijn werkt van buiten de cel. Deze zorgt ervoor dat het enzym reverse transcriptase niet goed meer kan werken. Zo kan er geen HIV-DNA worden aangemaakt.Dit soort medicijnen werkt alleen tegen HIV-1, ook werken nucleoside-reverse-transcriptasemedicijnen vaak beter, en ze werken ook tegen HIV-2.
• Proteaseremmers. Dit soort medicijnen kwam in 1996 op de markt. Deze groep zorgt ervoor dat het virus niet in stukjes kan worden geknipt. Dit knippen zou normaal gedaan worden door het enzym protease. Dit enzym werkt door de protease enzymen niet meer. Nieuwe virussen kunnen hierdoor niet meer opnieuw worden opgebouwd.
• Fusieremmers, Entree- of CCR5-remmer. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het virus niet in de C-4 cel kan komen of dat het virus zich niet aan de cel kan hechten. Omdat het erg grote moleculen zijn moet het worden ingespoten. Als het als pil wordt ingenomen zouden de moleculen al uit elkaar zijn gevallen.
• Integraseremmer. Het Virus-enzym intergrase zorgt ervoor dat het virus RNA zich in het DNA van de gastheercel plaatst. De intergraseremmers zorgen ervoor dat dit niet kan gebeuren.

In 2009 is er een medicijn ontwikkeld dat de kans op een HIV-infectie met 31% verminderd. Dit is een erg belangrijke vooruitgang. Het vaccin bestaat uit twee eerdere vaccins die samengevoegd zijn, apart werkten ze niet maar samen wel.

De problemen in ontwikkelingslanden

96% Van de mensen die wordt getroffen door AIDS komt uit arme landen. Het grootste deel daarvan komt uit landen onder de Sahara.
Negen op de tien mensen in deze landen weten niet eens dat ze geïnfecteerd zijn. Omdat er veel oorlog en conflicten waren is de gezondheidszorg in veel van deze landen flink achteruit gegaan. Vaak zijn deze landen dan ook economisch onderontwikkeld. Er is dan ook vaak een groot tekort aan medisch personeel. En als er al personeel is gaan deze vaak in de grote steden werken. Doordat er zo weinig personeel is zijn er weinig mensen die kunnen worden behandeld met HIV-remmers. Ook wordt er veel wordt gekort op donaties aan arme landen, zeker in de economische crisis. Hierdoor kan er moeilijk nieuw personeel worden opgeleid. Maar het grootste probleem is toch wel dat AIDS-remmers erg duur zijn. Vaak worden de medicijnen niet geregistreerd en door patenten zijn medicijnen in derdewereldlanden haast onbetaalbaar. Dit patent zorgt er voor dat er geen goedkopere kopieën door andere bedrijven mogen worden gemaakt. Nu zijn er ook generieke medicijnen op de markt, medicijnen met precies dezelfde samenstelling van een ander bedrijf, alleen een stuk goedkoper doordat ze geen onderzoek hebben hoeven te doen. Ook worden medicijnen door bedrijven vaak goedkoper aangeboden aan derdewereldlanden. Zo kost een behandeling in Europa en de VS zo’n 6000 euro en is dit in arme landen teruggebracht tot nog maar 140 tot 240 euro.

Om AIDS in deze landen te bestrijden gaat het niet alleen om medicijnen en om meer dokters. Er moeten ook preventieve maatregelen worden genomen. Zo moeten de taboes rond AIDS worden doorbroken. Vaak wordt er namelijk niet over gesproken en zijn er veel vooroordelen. Hierdoor durven mensen zich niet te laten testen. Vooral vrouwen zijn hier bang voor, er is namelijk een grote kans dat ze worden verstoten. Ook wordt er vaak gedacht dat AIDS niet te bestrijden is en dat het daarom toch geen zin heeft om je te laten testen. Door voorlichting te geven kunnen deze vooroordelen bestreden. Ook kunnen seropositieve mensen anderen voorlichting geven. Zodat ze een beter beeld krijgen van wat er precies gebeurt als je geïnfecteerd bent.