RS-virus (RSV) bij baby of peuter: wat wil je weten?

Het RS-virus (RSV) komt vooral in najaar en winter voor. Het is het belangrijkste verkoudheidsvirus bij jonge kinderen: bijna alle kinderen raken er in hun babytijd mee besmet. Bij de meeste kinderen gaat het vanzelf over. Soms verloopt een infectie met het RS-virus ernstiger en moet een kindje in het ziekenhuis worden opgenomen. Bij oudere kinderen en volwassenen veroorzaakt het RS-virus een gewone verkoudheid. Wat wil je weten als je baby of peuter verkouden is, en het om RS-virus kan gaan?
Bijna alle baby's worden een keer verkouden. Meestal is het RS-virus daarvan de oorzaak. Baby's en peuters kunnen hier erg ziek van worden. Wat is het RS-virus voor een virus, wat doet het? Wat wat wil je als ouder weten?

Het RS-virus

Het RS-virus (respiratoir syncytieel virus, RSV) is een verkoudheidsvirus dat een infectie van de luchtwegen veroorzaakt. Niet alleen jonge kinderen krijgen het RS-virus, maar oudere kinderen en volwassenen worden er alleen verkouden van. Bij jonge kinderen kan het RS-virus behalve verkoudheid een infectie van de lagere luchtwegen veroorzaken, zoals longontsteking. Het RS-virus komt vooral voor in herfst, winter en voorjaar, met een piek in de wintermaanden. Het is dus seizoensgebonden. Er worden wel antistoffen tegen het RS-virus gemaakt, maar die bieden niet levenslang bescherming. Mensen kunnen dus meer dan eens een infectie met het RS-virus krijgen.

De verschijnselen van een infectie met het RS-virus

Een infectie met het RS-virus is meestal niet ernstig en kan de volgende verschijnselen geven:

verstopte neus
slijm in de luchtwegen
moeilijker ademhalen, piepende ademhaling
slijm ophoesten, soms tot braken aan toe
heesheid
soms benauwdheid
soms lichte koorts

Ernstiger verloop van de infectie
Vooral bij heel jonge kinderen kan daarbij een infectie van de lagere luchtwegen (bronchiolitis, pneumonie) ontstaan. Dan verloopt de infectie ernstiger. De benauwdheid is dan heviger, het kind drinkt slecht en krijgt een grauwe gezichtskleur, kan uitdrogen. Het kan zijn dat opname in het ziekenhuis nodig is. Dit komt echter maar bij 1% van baby's die een infectie met het RS-virus doormaken voor.

Waaruit bestaat de behandeling?

Antibiotica werken niet omdat het om een virus gaat. Na een dag of tien knappen de meeste kinderen vanzelf op, al kan het hoesten nog wel een aantal weken duren. Het virus moet uitgeziekt worden, een behandeling is er niet. Een ander verhaal is het bij de ernstiger vorm, als een kindje in het ziekenhuis moet worden opgenomen. Er kunnen dan medicijnen tegen de benauwdheid worden toegediend. Meestal is dit in de vorm van een spray (verneveling), om de benauwdheid te verlichten en de ademhaling te verbeteren. Soms is extra zuurstof nodig, in zeldzame gevallen kan beademing nodig zijn. Bij baby's die slecht drinken door de infectie kan het nodig zijn voeding via een sonde toe te dienen.

Hoe wordt het RS-virus verspreid?

Iemand die de infectie heeft draagt het virus in de neus en keel. Het RS-virus is erg besmettelijk: het wordt gemakkelijk verspreid. Via aanraking (handen geven, kussen) en via de lucht (hoesten, niezen, praten) wordt het virus direct overgedragen op anderen, of indirect via besmette voorwerpen in de omgeving. Iemand die het virus bij zich heeft is al een dag voor het uitbreken van de ziekteverschijnselen besmettelijk voor anderen en blijft dat drie weken. Is iemand besmet dan duurt het gemiddeld vijf dagen voor er verschijnselen optreden (incubatieperiode), wat zich bij oudere kinderen en volwassenen uit als een gewone verkoudheid.

Hoe kan het RS-virus worden vastgesteld?

Onder andere met een sneltest kan op het laboratorium worden vastgesteld of het om het RS-virus gaat. Hiervoor wordt wat slijm uit de neus/keelholte gebruikt. De test wordt gedaan bij kinderen die in het ziekenhuis zijn opgenomen. Het is belangrijk om zeker te weten of het om het RS-virus gaat. In dat geval wordt een kind namelijk apart, of samen met andere kinderen die hetzelfde virus hebben, verpleegd. Hierdoor kan verspreiding naar andere patiënten worden voorkomen.

Wat kun je doen om infectie met het RS-virus te vookomen?

Juist omdat het virus zo besmettelijk is, is het heel moeilijk om infectie te voorkomen. Wat kan worden gedaan is de kans op verspreiding van het virus verkleinen. Maar bij een verkoudheid is het lang niet altijd bekend of het om RS-virus gaat. Het enige dat kan worden gedaan is wat bij elke verkoudheid zou moeten worden gedaan: papieren zakdoeken (één keer!) gebruiken en weggooien. Handen voor de mond bij niezen en hoesten en daarna wassen. Breng kinderen dezelfde hygiëne bij en houd hun leefomgeving schoon.

Bestaat er een vaccin tegen het RS-virus?

Hoewel er een vaccin in ontwikkeling is, is dat nog niet beschikbaar. Er bestaat wel een middel (Synagis) dat kan worden gegeven aan kinderen die een verhoogd risico lopen op een ernstig verloop bij infectie met het RS-virus. Dit middel wordt gegeven via injecties met antistoffen die niet door het lichaam zelf zijn gemaakt (passieve immunisatie). Zo'n kuur biedt echter geen volledige zekerheid op bescherming tegen infectie. Dit medicijn wordt alleen in bepaalde gevallen voorgeschreven, en altijd door een kinderarts.