Jicht: oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

Jicht (ook wel bekend als artritis urica) is een reumatische ziekte die vooral voorkomt bij mannen die ouder zijn dan 35 jaar. De aandoening ontstaat wanneer urinezuurkristallen zich afzetten in de gewrichten. Wanneer de concentratie urinezuur in het lijf te hoog is vormen zich microscopisch kleine kristalletjes. Een jichtaanval komt plotseling voor en doet veel pijn. De pijnuitbarsting komt, doordat het lijf zich probeert te ontdoen van de urinezuurkristallen.

Oorzaken

Jicht kan verschillende oorzaken hebben. De belangrijkste aanleiding vormen de nieren wanneer die onvoldoende urinezuur afscheiden. Urinezuur is een afbraakcreatuur van de stofwisseling. Tevens kan overgewicht een rol spelen. Ook leukemie kan een oorzaak zijn. Bloedkanker kan er voor zorgen er te veel urinezuur wordt aangemaakt door de snelle fabricatie en ontmanteling van bloedcellen. Overigens is het in veel gevallen niet duidelijk waardoor jicht precies ontstaat. Jichtaanvallen kunnen ook worden uitgelokt door het gebruik van plaspillen. Wanneer daar (alleen in overleg met een arts) mee wordt gestopt houdt meestal ook de jicht op.

De belangrijkste symptomen

Het is belangrijk om te weten dat jicht in het begin geen klachten geeft. De ziekte wordt doorgaans pas ontdekt bij de eerste aanval van artritis urica. De typerende klachten bij een acute ‘bui’ van jicht zijn:

• Plotselinge pijn bij grote teen of ander gewricht
• Gewricht wordt rood
• Gewricht wordt warm
• Gewricht zwelt op
• Koorts
• Misselijkheid
• Neiging tot overgeven
• Krampen
• Slapeloosheid
• Drang tot plassen

Jichtknobbels

Jicht treft meestal de voet. Een kenmerkende plek voor een aanval van artritis urica is de grote teen. Een typisch gevolg van jicht zijn de zogenaamde typerende knobbels die ontstaan. Dit zijn lelijke bobbels die vastzitten aan gewrichten van tenen of vingers, ellebogen of het kraakbeen aan het oor. Niet alle patiënten met jicht krijgen deze kenmerkende jichtknobbels. De bobbels zijn niet gevaarlijk en doen doorgaans geen pijn, maar ze kunnen wel belemmerend werken. Een chirurg kan deze knobbels wegsnijden.

Diagnose

Een arts kan bepalen of u aan jicht lijdt door naar uw klachten te luisteren en het aangetaste gewricht aan een inspectie te onderwerpen. Om vast te stellen of het om artritis urica gaat kan de dokter vocht weghalen uit het gewricht voor onderzoek. Ook bekijkt de arts of er op het lichaam jichtknobbels zichtbaar zijn en hoe hoog de urinezuurspiegel is.

Behandeling

Er zijn voor jicht verschillende soorten medicatie. Pillen kunnen er op gericht zijn om ontstekingen te remmen of te voorkomen of om het urinezuurgehalte in het lichaam terug te dringen. Een veel voorgeschreven tablet is allopurinol die het urinezuurgehalte in het bloed verlaagt. Bij een acute jichtaanval schrijft de arts doorgaans eerst ontstekingsremmende pijnstillers voor, de zogenaamde NSAID’s (bijvoorbeeld diclofenac, ibuprofen en naproxen). Wanneer een patiënt niet reageert op een NSAID kan er ook gekozen worden voor een corticosteroïd. Een medicijn dat gewrichtsontstekingen kan voorkomen is colchicine. Jichtpatiënten dienen vaak levenslang urinezuurverlagende pillen te slikken om zo het urinezuurgehalte in het lijf in balans te houden. Bij de behandeling van jicht wordt in eerste instantie meestal allopurinol voorgeschreven in combinatie met colchicine. Dat is gebruikelijk, omdat bij de start van het gebruik van allopurinol de jichtaanval tijdelijk erger wordt. Bij mensen waarbij allopurinol niet of weinig werkt kan ook gekozen worden voor benzbromaron dat er voor zorgt dat er meer urinezuur wordt uitgescheiden. Benzbromaron kent net als andere medicatie bijwerkingen en mag daarom alleen worden voorgeschreven door een specialist.

Jicht en voedsel

Patiënten met jicht doen er goed aan om ook hun eetpatroon aan te passen om ervoor te zorgen dat de kans op een aanval van artritis urica zo klein mogelijk wordt. Het is verstandig om weinig alcohol te gebruiken en geen purinerijk eten te nuttigen, zoals gans, sardientjes, haring, ansjovis, forel, zalm, kabeljauw, mosselen, kreeft, oesters, orgaanvlees, spinazie en peulvruchten. Producten waar weinig purine in zit zijn bladgroenten, fruit, melk, kaas, eieren, rijst, aardappelen, brood en jam.

Mannenziekte

In de meeste gevallen komt jicht voor bij de grote teen, waardoor de ziekte in Vlaanderen ook wel ‘het pootje’ wordt genoemd. Artritis urica komt bijna alleen voor bij mannen in de leeftijd tussen 35 en 55 jaar. Bij kinderen en jonge vrouwen komt jicht bijna nooit voor.