Zwangerschap en voeding: belangrijk voor een gezonde baby

Bij zwangerschap is het meer dan ooit belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Het gaat er niet om meer te eten (‘want je eet voor 2’) want dat is helemaal niet nodig, maar wel om de juiste dingen te eten. De kwaliteit van de voeding is bij zwangerschap belangrijk, niet de kwantiteit!

Evenwichtige voeding, al voor de zwangerschap

Het is bewezen dat vrouwen die reeds voor de zwangerschap een gezonde levensstijl hadden en op de voeding letten, ook tijdens de zwangerschap minder risico lopen tot bepaalde voedingstekorten. Het is daarom belangrijk de regels van gezonde voeding, reeds voor de zwangerschap te volgen. De basis van gezonde voeding, is steeds de voedingsdriehoek.

De acht vakken van de voedingsdriehoek illustreren welke voedingsstoffen belangrijk zijn voor ons en in welke hoeveelheden. Als basis van alles is het opnemen van voldoende vocht het belangrijkste. Daarboven ligt een tweede belangrijke laag waar de graanproducten en aardappelen in zijn opgenomen. Hierboven vinden we de groenten en fruit die we wel eens uit het oog durven verliezen en daarop een verdeling tussen zuivelproducten en vlees/eieren. De vetten hierboven vormen maar een kleine hoeveelheid meer als je ze in verhouding ziet tot de basis. Helemaal in de top zitten voedingstoffen waar we maar kleine hoeveelheden van nodig hebben zoals bijvoorbeeld suikers.

Gezonde voeding tijdens de zwangerschap

De gezonde voeding zorgt enerzijds voor de gezondheid van de moeder tijdens te zwangerschap en beperkt het risico op verwikkelingen maar het helpt haar ook de recupereren na de vermoeiende bevalling.

Daarnaast gaat de gezonde voeding ook door naar het kind en is het verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het ongeboren kind en meteen ook voor de gezondheidstoestand in de eerste levensweken. In geval van ongezonde voeding, krijgt men vaker te maken met prematuriteit en met een gebrekkige weerstand tegen infecties.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden

Tijdens de zwangerschap is zowel gezonde voeding als gevarieerde voeding belangrijk. Door zich op de voedingsdriehoek te baseren, kan men er zeker van zijn dat men de juiste voedingsstoffen binnen krijgt, en kan men tevens variatie in de maaltijd brengen. Een aantal regels die we wel kunnen stellen zijn de volgende:

• Drink steeds 1.5 liter water per dag. Dit mag in de vorm van water zijn of als thee, soep, fruitsap,... let wel op met koffie
• eet ongeveer 5 sneden, bij voorkeur bruin, brood per dag
• eet een 4 tot 6 tal aardappelen per dag, en wissel eens af met rijst en pasta
• eet voldoende groenten, minstens 300g per dag.
• eet minsten 2 stukken fruit per dag en zorg voor voldoende variatie
• drink ongeveer 4 glazen melk of vervang door yoghurt of karnemelk
• eet 1 tot 2 sneedjes kaas per dag, maar kies het liefst magere kaas
• eet ongeveer 100gr vlees per dag maar let erop dat het doorbakken is indien men niet immuun is voor toxoplasmose en wissel af met minstens 1 keer per week gevogelte
• eet maximum 2 eiren per week
• wissel vlees af met vis, tot 150g per dag
• probeer ongeveer 90gr peulvruchten te eten per dag
• vetstoffen, zorg ervoor dat je vooral vetten gebruikt die rijk zijn aan onverzadigde vetzuren.

Belangijke stoffen tijdens de zwangerschap

Eiwitten

Tijdens de zwangerschap, en naarmate de zwangerschap vordert, zal er een hogere nood zijn aan eiwitten. Deze zijn namelijk verantwoordelijk voor de groei en de ontwikkeling van het kind en zorgen tegelijk voor een vergroting van de baarmoeder en de groei van de placenta. Eiwitten zijn rijk aanwezig in vlees en eieren maar ook in melk en zuivelprodukten en zelfs in peulvruchten, tofu en tempeh.(zie ook: Tempeh, waardig alternatief en smakelijk ingrediënt).

Ijzer

Vooral tijdens de laatste maanden van de zwangerschap zal men meer ijzer nodig hebben. Een tekort aan ijzer kan bij de moeder leiden tot bloedarmoede en bij een ijzertekort bij het kind want dit moet in de laatste maanden van de zwangerschap zelf instaan voor de opbouw van ijzerreserves.

Gelukkig neemt men ook meer ijzer op tijdens de zwangerschap en kan men zodoende deze noden dienen met het ijzer dat in onze voeding te vinden is. Ijzer komt veel voor in vlees en vis, in eieren, in veel groenten en in volkorenproducten. Het is ook rijk aanwezig in lever maar de consumptie van lever wordt afgeraden omdat deze ook teveel vitamine A bevatten die schadelijk kunnen zijn voor de foetus.

Vitamine A en D

Vitamines zijn over het algemeen gezond en zelfs onontbeerlijk voor het lichaam. Het is echter niet nodig extra vitamines in te nemen tijdens of voor de zwangerschap omdat we deze vitamines voldoende binnen krijgen via onze voeding of, in het geval van vitamine D, door de zon. Een extra inname van vitamine A, zelfs vlak voor de zwangerschap, kan schadelijk zijn voor de foetus. Het wordt daarom afgeraden lever en leverproducten te eten daar deze een zeer hoge dosis vitamine A bevatten. Vitamine D is daarentegen wel een zeer belangrijke bouwsteen tijdens de zwangerschap. Ook in onze voeding zijn deze aanwezig in visolie, vette vis, eieren en volle melkproducten. Vitamine D wordt vooral aangemaakt in de huid door de reactie met zonlicht. Het is daarom niet nodig uitgebreid te gaan zonnen maar voldoende wandelen in de buitenlucht is wel een goed idee.

Foliumzuur

Veel gynaecologen schrijven een supplement foliumzuur voor als men zwanger wil worden. Dat komt omdat bewezen is dat de inname van foliumzuur voor en tijdens de bevruchting een risicoverminderend effect heeft op NBD of een open ruggetje. Het is nodig een supplement te nemen omdat foliumzuur een stof is die afgebroken wordt door het koken. Het is aanwezig in bladgroenten en koolsoorten, kaas en eieren en in citrusvruchten.

Jodium

Ook jodium wordt vaak extra voorgeschreven tijdens de zwangerschap omdat we niet genoeg jodium uit onze voeding halen. Het is echter aangeraden, om het jodiumgehalte op te krikken, tot 3 maal per week vis te eten en gebruik te maken van gejodeerd zout.

Schadelijke stoffen tijdens de zwangerschap

Omdat de placenta instaat voor het transport van voedingsstoffen van moeder naar kind, gaan alle stoffen door, ook de schadelijke stoffen. Het is daarom belangrijk te weten welke stoffen men mag innemen en vooral, welke niet, tijdens de zwangerschap.

Alcohol

Als men alcohol drinkt, gaan ook deze schadelijke stoffen door naar het kind. De foetus die op dat moment de alcohol nog niet kan afbreken, kan hierdoor een groeivertraging ondervinden of een mentale achterstand door oplopen. In de eerste 3 maand zorgt alcoholgebruik zelfs voor een verdubbelde kans op een miskraam. Voor meer belangijke informatie rond alcoholgebruik bij zwangerschap, lees: 'Zwangerschap en alcoholgebruik: een slechte combinatie'

Medicatie

Het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap wordt sterk afgeraden omdat ook deze stoffen doorgaan naar de foetus en hier een ongewenst effect op kunnen hebben. Het is daarom ten stelligste af te raden geneesmiddelen te blijven gebruiken, zelfs al gaat het om een ontschuldig lijkende pijnstillen. Medicatie moet steeds met de arts overlegd worden.

Roken

Het is aangetoont dat moeders die veel roken tijdens de zwangerschap de kans op een kind met lager geboortegewicht vergroten. Ook werd reeds aangetoont dat roken zorgt voor een groeiachterstand en dat het de kans op wiegedood verhoogt. Ook meeroken met de partner, vb de partner die in dezelfde kamer rookt of in de wagen, is schadelijk voor de gezondheid van de foetus. Er bestaan dan ook verschillende programma's die men kan volgen om als moeder en als partner van de rookverslaving af te komen, en deze worden in veel gevallen terugbetaald.

Toxoplasmose

Toxoplasmose, of in de volksmond ook wel eens kattenziekte genoemd, is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet die te vinden is in besmet rauw vlees en in de uitwerpselen van katten. Bij zwangerschap zal men de moeder testen op toxoplasmose en zo bepalen of zij hier immuun voor is of niet. Indien dat niet het geval is, moet men opletten dat men het vlees steeds voldoende verhit en dat het altijd doorbakken is. Invriezen van vlees zorgt ervoor dat een aantal parasieten gedood worden maar het is niet afdoende als maatregel. Eet geen gerechten op basis van rauwe eieren, zoals bavarois, chocolademousse,... Was steeds goed de handen als men in contact is gekomen met katten en laat zo mogelijk de kattenbak door iemand anders uitkuisen of draag minstens huishoudhandschoenen. Eet bij voorkeur gekookte groenten of zorg ervoor dat rauwe groenten voldoende gewassen zijn.