Cannabinoïd-hyperemesis-syndroom: braken door cannabis
Last van buikpijn, misselijkheid en braken door cannabis? Het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom kan komen door jarenlang en chronisch cannabisgebruik. Het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom (CHS) is een weinig bekende aandoening die vaak leidt tot allerlei dure diagnostische onderzoeken in het ziekenhuis en ineffectieve behandelingen in een poging om de oorzaak van de symptomen en klachten weg te nemen of te verlichten.¹ Cannabinoïde hyperemesis wordt gekenmerkt door een geschiedenis van chronisch cannabisgebruik wat wordt gevolgd door een cyclisch optreden van episoden van misselijkheid en onophoudelijk braken gedurende enkele dagen en koliekachtige buikpijn. Het bijzondere is dat het nemen van warme baden of douches tijdelijk de symptomen kunnen verhelpen, wat leidt tot dwangmatig baden en/of douchen. De meeste artsen zijn (nog) niet bekend met dit ziektebeeld. Als zij geconfronteerd worden met bovenvermeld klachtenbeeld, dan wordt er vaak geen relatie gelegd met cannabisgebruik.- 🤢 Casus: plotseling ziek van blowen
- Wat is het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom?
- Onbekend mechanisme
- Opmerkelijke douche- en badgewoonten
- Eerste onderzoek over CHS
- Symptomen: buikpijn, misselijkheid en braken
- Oorzaak cannabinoïd-hyperemesis
- Oorzaak vooralsnog onbekend
- Hypothalamus
- Onderzoek en diagnose
- Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
- Vervolgonderzoek
- Differentiaaldiagnose van periodiek hevig braken
- Behandeling cannabinoïd-hyperemesis
- Stoppen met cannabisgebruik
- Warm bad of douche stopt de klachten
- Prognose
- Preventie
🤢 Casus: plotseling ziek van blowen
Jeroen (24) blowde al sinds zijn zestiende bijna dagelijks. Het was voor hem een manier om te ontspannen, te slapen, om z’n hoofd even stil te krijgen. Lange tijd leek er niks aan de hand. Totdat hij opeens steeds vaker misselijk wakker werd. Soms met overgeven erbij – zonder reden. Eerst dacht hij aan een buikgriep of stress. Maar de aanvallen kwamen terug, heftiger, langduriger, en uiteindelijk was hij drie keer in één maand op de huisartsenpost beland vanwege aanhoudend braken.De arts kon weinig doen, behalve een infuus en een verwijzing naar de internist. Na bloedonderzoek en een scan (om bijvoorbeeld een maagzweer of galstenen uit te sluiten) kwam de specialist met iets wat Jeroen nog nooit had gehoord: Cannabinoïd-hyperemesis-syndroom (CHS). Een zeldzame reactie op langdurig en frequent cannabisgebruik, waarbij het lichaam plots extreem heftig reageert met misselijkheid, buikpijn en braken. Ironisch genoeg gebruiken veel mensen cannabis juist tégen misselijkheid – maar bij CHS keert het zich als een boemerang tegen je.
Wat hem verbaasde: de enige ‘behandeling’ was direct stoppen met blowen. Geen medicijn, geen speciale kuur. Alleen abstinentie hielp. Jeroen kreeg begeleiding via de verslavingszorg, want stoppen bleek makkelijker gezegd dan gedaan. De eerste weken waren zwaar: onrust, slapeloosheid, hunkering. Maar: het braken stopte. De krampen verdwenen. En voor het eerst in maanden kon hij weer normaal eten zonder angst voor wat er daarna kwam.
Nu is hij een jaar verder. Nog steeds clean, nog steeds af en toe strijd in z’n hoofd, maar hij weet waarvoor hij het doet. “Je lichaam fluistert lang, en dan schreeuwt het ineens,” zegt hij. “Ik heb die schreeuw gehoord. En ik heb geluisterd.” Voor hem is CHS niet alleen een diagnose, maar een waarschuwing geweest – en een keerpunt.
Cannabinoïd-hyperemesis-syndroom kenmerkt zich door misselijkheid en braken / Bron: Istock.com/CentralITAllianceWat is het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom?
Onbekend mechanisme
Het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom (CHS) wordt gekenmerkt door chronisch cannabisgebruik (langdurig blowen), cyclische episodes van misselijkheid en braken, en het vaak nemen van warme baden. CHS vindt plaats door een onbekend mechanisme. Cannabis staat erom bekend dat het een anti-emeticum is; een geneesmiddel dat voorgeschreven kan worden tegen braken en/of misselijkheid. Ondanks de anti-emetische eigenschappen van marihuana, zijn er steeds meer aanwijzingen voor de paradoxale effecten op het maag-darmkanaal en het centrale zenuwstelsel (CZS). Tetrahydrocannabinol, cannabidiol en cannabigerol zijn drie cannabinoïden die in de cannabisplant worden aangetroffen met tegenovergestelde effecten op de braakrespons.Opmerkelijke douche- en badgewoonten
Mensen met CHS demonstreren vaak het aangeleerde gedrag van frequent warm baden, dat een tijdelijke stopzetting van misselijkheid, braken en buikpijn veroorzaakt. De opmerkelijke douche- en badgewoonten vormen een belangrijke aanwijzing voor de aanwezigheid van CHS.Eerste onderzoek over CHS
De eerste wetenschappelijke publicatie over het fenomeen was in 2004, toen Australische onderzoekers een overeenkomst opmerkten bij patiënten die cyclische braaksymptomen vertoonden: chronisch cannabisgebruik. Bij zeven van de tien proefpersonen die stopten met cannabisgebruik losten de symptomen van cyclisch braken op; de andere drie deelnemers wilden niet stoppen met cannabis en hun symptomen bleven bestaan.²
Buikpijn / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.comSymptomen: buikpijn, misselijkheid en braken
De meeste patiënten met het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom zijn jongvolwassenen met een lange geschiedenis van cannabisgebruik. De aandoening wordt voorafgegaan door een jarenlang cannabisgebruik, ook wel 'chronisch cannabisgebruik' genoemd. Het gaat bij CHS om terugkerende episodes van excessief braken, afgewisseld met periodes waarin je geheel klachtenvrij bent. De fase met episodes van overmatig braken worden vooraf gegaan door een prodromale fase van enkele maanden. In deze voorfase heb je gedurende één tot meerdere dagen per week last van misselijkheid, al dan niet in combinatie met braken. Dan volgt de fase van cyclisch braken in episodes van enkele dagen tot weken. Deze fase begint en eindigt abrupt. Deze fase kent de volgende typische verschijnselen:- Stereotiep onophoudelijk braken, vaak zonder voorafgaande tekenen.
- Het braken houdt urenlang aan en wordt afgewisseld met korte periodes met enige verlichting
- Dit kan gepaard gaan met met misselijkheid, zweten, koliekachtige buikpijn en een verhoogd gevoel van dorst (polydipsie).
- Dit leidt onvermijdelijk tot algehele uitputting en uitdroging (dehydratie), met ziekenhuisopname tot gevolg.
- Er kan in deze periode gewichtsverlies tot 10 kg optreden.
Oorzaak cannabinoïd-hyperemesis
Oorzaak vooralsnog onbekend
De oorzaak is anno 2025 nog niet opgehelderd, ofschoon het wel duidelijk is dat chronisch cannabisgebruik aan de basis ligt. Bij het stoppen met het gebruik van cannabis verdwijnen de klachten meteen, terwijl een terugkeer van cyclisch braken en misselijkheid te verwachten is binnen enkele weken tot maanden als het cannabisgebruik wordt hervat.Hypothalamus
Men vermoedt dat een afwijking in het limbische systeem in de hersenstam betrokken is bij de totstandkoming van de klachten.³ Het chronische cannabisgebruik werkt op de functie van de hypothalamus in; het betreft dat deel in de hersenstam die onder meer instaat voor de regeling van de lichaamstemperatuur. Het is nog onverklaard waarom slechts een klein deel van de chronische cannabisgebruikers last krijgt van annabinoïd-hyperemesis.Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts stelt vragen over de klachten die je ervaart en neemt je medische voorgeschiedenis in ogenschouw. Daarna volgt lichamelijk onderzoek. De opmerkelijke douche- en badgewoonten in combinatie met cannabisgebruik, vormen de sterkste aanwijzing voor het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom.Vervolgonderzoek
Vervolgonderzoek kan nodig zijn teneinde andere aandoeningen uit te sluiten. Dit onderzoek kan bestaan uit:- bloedonderzoek
- CT-scan van de buik
- CT-scan van het hoofd
- gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag en slokdarm)
- röntgenfoto van de buik
- urineonderzoek
- zwangerschapstest
Differentiaaldiagnose van periodiek hevig braken
- Infecties: recidiverende gastro-enteritis (in de volksmond 'buikgriep' genoemd).
- Metabool/endocrien: ziekte van Addison; hyperemesis gravidarum (extreme misselijkheid en braken tijdens zwangerschap); hypercalciëmie (te veel calcium in bloed).
- Neurologisch: migraine; hersenschudding of commotio cerebri; tumor.
- Oncologisch: maligniteit (kwaadaardige tumor) van het spijsverteringskanaal.
- Intoxicaties: chemotherapie; alcohol.
- Psychiatrisch: anorexia nervosa; boulimia nervosa; psychogeen braken.
- Overig: cyclisch-brakensyndroom.
Behandeling cannabinoïd-hyperemesis
Stoppen met cannabisgebruik
De behandeling is even simpel als effectief: stoppen met het gebruik van cannabis. Na uitleg over de aandoening en de rol van cannabis hierin, zijn mensen veelal erg gemotiveerd om definitief te stoppen. Staken van het gebruik resulteert in het verdwijnen van de klachten, waaronder het dwangmatig baden, met een verbetering van de algemene en psychische conditie. De misselijkheid houdt op, de eetlust komt terug, het lichaamsgewicht wordt hersteld en het bad- en doucheregime wordt weer normaal.Warm bad of douche stopt de klachten
Wanneer je stopt met cannabisgebruik verdwijnen de symptomen en bij herstarten van gebruik keren de klachten na enkele weken tot maanden meestal terug. Typisch is dat het braken kan worden onderbroken door baden in warm water of het nemen van een warme douche. Dit leidt tot dwangmatig warm baden, aangezien de warmte van het baden het enige middel is dat verlichting van de klachten geeft.Prognose
Het risico op een recidief is hoog bij het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom. Dus als je stopt met roken om je symptomen te elimineren, is de kans dat het weer optreedt groot als je je chronische gebruik weer hervat.Preventie
Door chronisch cannabisgebruik te vermijden, kan het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom voorkomen worden.Noten:
[OLIST]Link between marijuana use and cannabinoid hyperemesis, www.news-medical.net (voor de laatste keer geraadpleegd op 9 november 2012)
J H Allen, G M de Moore, R Heddle, and J C Twartz. Cannabinoid hyperemesis: cyclical hyperemesis in association with chronic cannabis abuse. Gut. 2004 Nov; 53(11): 1566–1570.
G.E. Boeckxstaens. Cannabinoïdhyperemesis met als bijzonder verschijnsel dwangmatig warm baden. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149:1468-71[/OLIST]
