IJzer & bloedarmoede

IJzer & bloedarmoede Bloedarmoede als gevolg van een tekort aan ijzer wordt ferriprieve anemie genoemd. Bloedarmoede is een frequent voorkomend verschijnsel. Onder meer tijdens zwangerschap, maar ook bij bv. zware langdurige training (sport) en door bloedverlies tijdens de menstruatie. IJzer-suppletie of ijzerpreparaten zijn nodig voor de vorming van hemoglobine in de rode bloedcellen. Wat is de invloed van ijzersuppletie en andere supplementen op bloedarmoede, hemoglobine en rode bloedcellen?

Bloedarmoede en ijzer

Bloedarmoede is een typische zwangerschapskwaal. Bloedarmoede is echter een vaak voorkomend verschijnsel, niet alleen bij zwangerschap. Het middel dat bij menigeen al jaren bekend is wegens een positieve werking bij bloedarmoede is ijzer. Daarnaast zijn er andere middelen c.q. supplementen die minder bekend, maar daarom niet onbelangrijker zijn.

Bloedarmoede en rode bloedcellen

Bloedarmoede wordt veroorzaakt door een te laag hemoglobinegehalte, een tekort aan circulerende rode bloedcellen of beide. Een tekort aan hemoglobine kan o.a. veroorzaakt worden door te weinig ijzer in de voeding. Een tekort aan circulerende rode bloedcellen kan o.a. veroorzaakt worden door bloedingen, als gevolg van een ongeluk of menstruatie. Het gevolg van dit tekort is dat er te weinig zuurstof in het bloed aanwezig is, waardoor de weefsels aan zuurstoftekort leiden. Dit kan o.a. de volgende klachten geven:
  • vermoeidheid
  • duizeligheid
  • bleek zien
  • wazig zien
  • kortademigheid
  • hartkloppingen.

De vorm van bloedarmoede als gevolg van een ijzertekort wordt ferriprieve anemie genoemd. Dit komt met name bij vrouwen frequent voor, ook als ze niet zwanger zijn. Met name als gevolg van bloedverlies tijdens de menstruatie verliest het lichaam veel rode bloedcellen c.q. hemoglobine. Maar ook is er bij een zware, langdurige training (bv. een topsporter) een grotere vraag naar zuurstof, hetgeen kan leiden tot symptomen van bloedarmoede.

Rode bloedlichaampjes hebben de eigenschap om zich in de longen aan zuurstof te binden en naar de weefsels te vervoeren. Naar schatting moeten dagelijks 100.000 tot 250.000 rode bloedlichaampjes per kubieke millimeter bloed opnieuw worden aangemaakt. Als deze productie onder het vereiste niveau blijft, dan is het bloed niet langer in staat om de weefsels optimaal van zuurstof te voorzien. In dit geval spreekt men dus van bloedarmoede. IJzer is de belangrijkste grondstof van de rode bloedlichaampjes. Maar buiten ijzer zijn er meerdere stoffen belangrijk om het bloed gezond te houden. Zoals bv. Vitamine B 12 en foliumzuur, die belangrijk zijn bij de productie van rode bloedlichaampjes. Wanneer het beenmerg onvoldoende van deze vitaminen bevat, gaat de productie van rode bloedlichaampjes achteruit. De bloedlichaampjes die wel worden gevormd, zijn dan vaak onvolwaardig. Ook dit kan op den duur tot bloedarmoede leiden.

Er zijn ook tal van kruiden die een gunstige werking hebben bij bloedarmoede. Zoals onder andere ginseng, mierikswortel en waterkers. Verder werken de volgende kruiden bevorderlijk bij bloedarmoede: aloë vera, paardestaart, smeerwortel en ui.

Rode bloedcellen zorgen behalve voor zuurstoftransport ook voor een goede afweer. Ze vormen klompjes cellen die in snel stromend bloed uit elkaar vallen, maar die in rustig stromend bloed in het midden van de bloedbaan meedrijven. Hierdoor worden de witte bloedlichaampjes die voor de afweer en het immuunsysteem zorgen, naar de wanden gedrukt. Op deze manier kunnen de witte bloedlichaampjes sneller reageren op signalen vanuit de verschillende weefsels. Door een grote hoeveelheid rode bloedcellen in het bloed wordt het immuunsysteem dus verbeterd, daar de witte bloedcellen hun werk efficiënter kunnen doen.

IJzer en absorptie

IJzer is een mineraal dat nodig is voor de vorming van hemoglobine. Hemoglobine, dat in de rode bloedcellen zit, zorgt voor het zuurstoftransport naar de verschillende weefsels. Slechts een klein gedeelte van het ijzer uit de voeding wordt maar geabsorbeerd. IJzer komt voor in verschillende scheikundige vormen, waarbij ook de soepelheid qua absorptie varieert. Een goede absorptie c.q. opname van ijzer vindt plaats door:
  • ijzer in de vorm van gluconaat
  • de mineralen koper en mangaan (helpen bij de absorptie)

De absorptie van plantaardig ijzer gaat moeizaam. Dit is dan ook de reden dat vegetariërs een groter risico lopen om een ijzerdeficiëntie te krijgen. De opname van plantaardig ijzer in de bloedbaan wordt bevorderd door vitamine C. Het is dus beter om ijzer samen met een sinaasappel of vitamine C preparaat in te nemen, of tijdens de maaltijd. Calcium is af te raden, daar gelijktijdige inname van calcium een reductie in de ijzerabsorptie veroorzaakt. Een glas melk bij het eten zal dus de ijzeropname verlagen. Zoals hierboven al is opgemerkt, helpen de mineralen koper en mangaan ijzer te absorberen.

IJzer en dosering

Voor verschillende doelgroepen geldt een andere aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). De ADH ijzer is voor:
  • adolescenten en vruchtbare vrouwen 15 mg
  • zwangere vrouwen 15 tot 20 mg
  • mannen boven 50 jaar 9 mg
  • vrouwen boven 50 jaar 8 mg.

Het verschil in dosering bij zwangere vrouwen, maar ook bij ouderen t.o.v. jongeren is duidelijk te zien. Ook is er een duidelijk verschil van dosering bij mannen of vrouwen. Er hoeft geen angst te zijn voor een te hoge dosering. Bij een dosering van ijzer van 100 mg per dag, ontstaan waarschijnlijk pas toxische effecten.

IJzeropslag

Twee eiwitten, namelijk transferrine en ferritine zorgen voor het transport en de opslag van ijzer in het lichaam. Het ferritinegehalte geeft een benadering van de mate van ijzeropslag in het lichaam. Verschillende enzymen kunnen het proces in gang zetten, waarbij ijzer van het ferritine wordt vrij gemaakt. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer het hemoglobine gehalte laag is en er ijzer nodig is om dit op te vangen. Het opgeslagen ferritine dient dus eigenlijk als een soort reserve leverancier of achtervanger.

Zwangerschap lactatie

Tijdens de zwangerschap wordt er een grote aanslag gepleegd op de ijzerreserves van de moeder. Voor de foetus wordt bloed aangemaakt, waar ijzer voor nodig is. In de lactatieperiode is er extra hemoglobine nodig voor de melkproductie. Over de vraag of ijzersuppletie invloed heeft op het geboortegewicht of eventuele complicaties tijdens de zwangerschap is niet erg veel bekend. Wel zijn er aanwijzingen dat een goede ijzervoorziening van de moeder voordelige effecten heeft op de ijzerconcentraties in het bloed van de baby gedurende het eerste levensjaar, daar ze een reserve kunnen opbouwen.

IJzersuppletie, -supplementen

  • Vitamine C is zoals hierboven al gezegd, belangrijk voor de bevordering van de opname van ijzer, vooral wanneer het gelijktijdig wordt ingenomen. Het is aan te raden om vruchten te eten na het nemen van een ijzersupplement of ijzerhoudende voeding. Calciumrijke voedingsmiddelen zoals melkproducten zijn af te raden, daar calcium de opname van ijzer remt.
  • IJzersuppletie is vooral belangrijk bij zwangere en lacterende vrouwen. Maar ook voor vrouwen die veel bloed verliezen tijdens de menstruatie, sporters die zwaar trainen en uiteraard mensen met bloedarmoede
  • Kruiden die een bevorderende werking hebben zijn Ginseng, Mierikswortel, Waterkers, Aloë Vera, Paardestaart, Smeerwortel en Ui (voor een nadere uiteenzetting over deze kruiden, zie de links hierboven)
  • Vitamine B 12 en Foliumzuur zijn eveneens belangrijk bij bloedarmoede (productie rode bloedlichaampjes)
  • Een ijzersupplement of andere supplementen die geen gist, suiker, lactose, conserveermiddelen, synthetische kleur- geur- en smaakstoffen bevatten en hypoallergeen zijn, verdienen de voorkeur.
© 2007 - 2024 Jvd, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tips om bloedarmoede aan te pakkenTips om bloedarmoede aan te pakkenAnemie oftewel bloedarmoede houdt in dat er te weinig rode bloedcellen of te weinig goedwerkende bloedcellen aanwezig zi…
IJzergebreksanemieIJzergebreksanemieEen ijzergebreksanemie of ferriprive anemie is een vorm van bloedarmoede. Elke bloedcel bevat ongeveer 34 procent hemogl…
Anemie (bloedarmoede)Anemie (bloedarmoede)Anemie, ook wel bloedarmoede genoemd, is een aandoening waarbij er sprake is van een te laag hemoglobinegehalte in het b…
IJzer en bloedarmoede (anemie) – de cijfersIJzer en bloedarmoede (anemie) – de cijfersBij bloedarmoede is het hemoglobinegehalte (Hb) gedaald en/of het aantal rode bloedlichaampjes verminderd. In sommige ge…

Hormonen - Hormoonproblemen & tipsHormonen - Hormoonproblemen & tipsHormoonproblemen, hormoonaandoeningen en hormoonstoornissen kunnen van grote invloed zijn op tal van functies. Diverse h…
Immuunsysteem & tipsImmuunsysteem & tipsOns lichaam wordt via het immuunsysteem tegen schadelijke stoffen beschermd als bacteriën, virussen, parasieten, schimme…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Qimono, Pixabay
  • Gilstar, M. Kruidenvademecum. Kosmos
  • Busscher, M. Farmaceutische en Homeopathische middelen
  • Bisset, H. Herbal drugs and phytopharmaceuticals
  • Orthovisie - Diverse artikelen
Reacties

Mevr Scholman, 30-07-2008
Welke zijn ijzerhoudende voedingstoffen? Reactie infoteur, 23-08-2008
@ mevr. Scholman, naast de bekende spinazie… zie onder het kopje IJzersuppletie Supplementen
Groeten van Sila (auteur artikel)

Harmen, 03-12-2007
Erg goede en uitgebreide informatie, niet alleen de kwaal zelf, maar ook middelen die je kunt gebruiken om het te verhelpen, dat vind ik erg goed. Reactie infoteur, 23-08-2008
@ Ella, @ Tineke en @ Harmen, bedankt voor jullie positieve reacties, leuk!
Groetjes van Sila (auteur artikel)

Willem van Velden, 06-09-2007
Goed en duidelijk geschreven Reactie infoteur, 23-08-2008
Willem, dank je wel, fijn om te horen!
Groetjes van Sila (auteur artikel)

Dennis, 03-09-2007
Er wordt in dit artikel nogal wat aangenomen wat nog nooit is bewezen of zelfs niet waar is. Dat vitamine C bervorderend werkt voor de opname van ijzer is slechts een aanname en geen feit. Ik denk zelf dat er zeker een kern van waarheid in zit, maar ik vindt het slordig dat er in dit artikel gewoon maar even vanuit gegaan wordt dat dit een feit is. Dit is overigens enkel zo met Non-heem ijzer. Jawel, er zijn twee soorten ijzer. Heem-ijzer (in vlees, vis e.d.) en Non-heem ijzer (vooral in plantaardige producten). Ook het verhaal van Calcium klopt door deze zelfde rede niet. Vegetariers kunnen makkelijk een glas melk nemen bij het eten, want calcium heeft enkel een remend effect op de opname van heem-ijzer. Als deze site zichzelf opvat als serieuze informatiebron, raadt ik aan in het vervolg iets betere research te doen voordat het een artikel als deze publiceerd. Tip: op voedingscentrum staat al een hoop verheldering. Reactie infoteur, 13-09-2007
@Dennis, een andere visie, gebaseerd op ander onderzoek (in dit geval de orthomoleculaire benadering), is iets anders dan geen goede research. Ik ervaar jouw opmerking dan ook als een ongefundeerde insinuatie c.q. jouw onterechte interpretatie, daar er wel degelijk goede research (en praktijkervaring) aan dit artikel voorafgegaan is. De visie van de natuurgeneeswijze is soms een andere dan die van b.v. het voedingscentrum, waar jij naar verwijst. Het voedingscentrum heeft buiten goede informatie, soms ook een eenzijdige (lees subjectieve, conservatief reguliere) en logge visie c.q. benadering. (Zo hebben ze b.v. de schijf van 5 of de 'snoep verstandig eet een appel campagne' lang vastgehouden, terwijl dit al langer achterhaald was).
Wel ben ik met je eens dat er niet te snel of makkelijk gezegd moet en mag worden dat bepaalde voedingsstoffen, vitamines of supplementen 'wondermiddelen' zijn die alles op kunnen lossen (zo ook de reguliere middelen niet). Zeker bij ernstige aandoeningen of ziektes niet (zoals b.v. kanker). Mijn benadering t.a.v. de natuurgeneeswijze i.c. de orthomoleculaire visie is dan ook kritisch (mede daar ik zelf wetenschapper ben). Diverse beweringen heb ik dan ook weggelaten (hetgeen jij niet kunt weten, want wat er niet staat of geschrapt is, kun je niet lezen). Tevens herformuleer of formuleer ik veel voorzichtiger c.q. zorgvuldiger in termen van lijkt… blijkt. etc. dan in de rapportage van onderzoeksbevindingen wordt gedaan (zou je toch eens moeten lezen).

Mocht je hier verder nog op willen reageren, dan verzoek ik je om dit via de optie contact te doen (bovenaan artikel of sila.infoteur pagina), daar het niet de bedoeling is om op deze plaats te lang in te gaan op visieverschillen of uitvoerige discussies hieromtrent.
Groet van Sila (auteur van het artikel)

Jvd (613 artikelen)
Laatste update: 09-12-2008
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.