Duivelsklauw voor de gewrichten

Duivelsklauw, Harpagophytum procumbens, is een plant uit de woestijngebieden van Namibië, Botswana en het noorden van Zuid-Afrika. De plant wordt ook wel naar zijn herkomst vernoemd, nl 'bitterwortel van Namibië' of naar de hoofdstad van Namibië 'de wortel van Windhoek". Op het eerste gezicht is het een zeer aantrekkelijke plant, met op de grond liggende uitlopers, die in het voorjaar met schitterende rood-paarse bloemen bedekt zijn en doen denken aan de bloemen van vingerhoedskruid. Dit fraaie uiterlijk is echter zeer bedrieglijk. Na de bloei ontstaan er snel verhoutende vruchten met gemene weerhaken, die zich als een ‘duivelsklauw’ vasthechten aan alles wat in de buurt komt. Deze vruchten zien er uit als een grote stekelige spin, die zich met zijn weerhaken kan vastgrijpen in de wol van schapen, waaraan de wat minder gebruikelijke naam van de Duivelsklauw te danken is, "wolspin'. Aangezien het een kruipende plant is komen de stekelige vruchten behalve in de wol ook vaak tussen de hoeven van schapen en geiten terecht, waardoor de dieren als 'duivels" in het rond springen om de pijnlijke stekels kwijt te raken. Deze moeilijk te verwijderen weerhaken kunnen ernstige verwondingen, abcessen en zware ontstekingen veroorzaken.
Ondergronds heeft de plant een lange dikke penwortel, die tot anderhalve meter diep de grond ingroeit en zich aan het uiteinde vertakt in twee zijwortels, die haaks op de hoofdwortel groeien. Deze zijwortels hebben knolachtige uitwassen, die de werkzame stoffen bevatten.

Traditioneel gebruik van Duivelsklauw

Duivelsklauw is de naam die inheemse stammen van Namibië en Zuid-Afrika aan de plant hebben gegeven, vanwege de scherpe weerhaken die hun vee zo ernstig kunnen verwonden. Volgens overlevering zou de slechte reputatie die de plant heeft aanleiding geweest zijn voor de plaatselijke medicijnmannen om te onderzoeken of de plant ook therapeutische waarde heeft. Deze medicijnmannen, die getraind zijn in een denkwijze dat goed en kwaad vaak in hetzelfde verenigd zijn, en zich dus aangetrokken voelen tot alles wat zowel goed als kwaad doet, redeneerden:
'Deze plant heeft een opmerkelijke kracht, zij werkt op vreemde wijze op dieren, misschien kan de plant sommige kwalen van ons genezen.' Afkooksels van de wortels werden voorgeschreven aan sommige van hun patiënten zonder al te opzienbarende resultaten. Maar ze groeven dieper; de wortel ging ruim een meter de grond in en aan het uiteinde groeiden twee zijwortels. De knollen die aan deze zijwortels groeien werden in dunne schijfjes gesneden en gedroogd in de zon. Het aftreksel van deze schijfjes bleek kostbare pijnstillende krachten te bevatten. Vast staat in ieder geval dat het een ontdekking van de plaatselijke bevolking is dat alleen de zijwortels geneeskrachtige werking bezitten. Dat er met de Duivelsklauw zulke buitengewone resultaten te bereiken zijn bij pijnbestrijding is bij de inheemse bevolking reeds zo'n 250 jaar bekend. Naast pijnbestrijding gebruiken de inheemse stammen de plant ook voor lever-, gal-, nier- en blaasaandoeningen, als bitterstofplant.

Duivelsklauw werd in Europa geïntroduceerd door de franse apotheker Georges Sens-Olive, die ook een toxicologische studie van de plant heeft gemaakt. Snel na de introduktie is Duivelsklauw onder de franse fytotherapeuten uitgegroeid tot het middel van eerste keuze bij de behandeling van gewrichtspïjn en rheumatische aandoeningen in het algemeen.

Artritis en artrose

Nadat Georges Sens-Olive in Frankrijk bekendheid gaf aan de anekdotische verhalen uit Namibië dat Duivelsklauw zo'n goede pijnstillende werking vertoonde, vooral bij gewrichtspijnen, bleek al snel in de praktijk dat deze verhalen grond van waarheid bevatten. Dit is voor verschillende onderzoekers aanleiding geweest om Duivelsklauw nader klinisch te onderzoeken. Thans wordt Duivelsklauw in de fytotherapie tot het absolute hoofdmiddel beschouwd bij de behandeling van chronische degeneratieve reumatische aandoeningen.
Tot de pioniers bij het onderzoek naar de werking van Duivelsklauw behoren o.a. Dr. Belaiche uit Frankrijk, specialist op het gebied van fytotherapie en aromatherapie, en R. Kampf uit Duitsland, die beiden de goede werkzaamheid konden vaststellen. Bij de Duitse klinische studies uit de zeventiger jaren bleek dat de plant ontstekingwerende eigenschappen heeft, die volgens het onderzoek vergeleken konden worden met die van fenylbutazon en cortison. De pijnstillende werking van Duivelsklauw werd eveneens in dit onderzoek vastgesteld, tezamen met een cholesterolverlagende werking en een vermindering van de hoeveelheid urinezuren in het bloed. Dit laatste is vooral van belang voor patiënten met jicht-klachten en degenen die teveel vlees nuttigen, waardoor het urinezuurpeil stijgt en dus de kans op gewrichtspijn toeneemt.

Duivelsklauw, geen wondermiddel maar wel een waardevolle aanvulling op andere reumamiddelen.