Hongerstaking: de gevolgen

Af en toe bereikt een hongerstaker het nieuws. Vaak gaat het om mensen in een afhankelijke positie, zoals vluchtelingen of gedetineerden. Een hongerstaking duurt meestal kort, maar in sommige gevallen duurt het zo lang dat het toch ernstige problemen leidt. Veel mensen zijn onbekend met deze problematiek en angstig voor de gevolgen van een dergelijke actie. Dit artikel gaat met name in op de lichamelijke gevolgen van een hongerstaking. Ook wordt er ingegaan op het herstel in de periode erna.

De eerste week

De hongerstaking wordt goed verdragen in de eerste week. Men heeft in het begin last van hongerpijn en maagkramp. Dit verdwijnt vaak na een paar dagen, waardoor men zich redelijk goed voelt. Het bloedsuikergehalte daalt 0.6 tot 0.8 mmol/l, maar blijft dan stabiel. Als er genoeg wordt gedronken is er weinig risico. Men kan zelfs nog aan lichaamsbeweging doen.

De eerste maand

Na de eerste week is het gewicht al aanzienlijk afgenomen van de hongerstaker. Ook staan er dan een aantal andere veranderingen op de voorgrond. Orthostatische hypotensie (lage bloeddruk) en bardycardie (trage hartslag) veroorzaken duizeligheid en hoofdpijn. Vermoeidheid en spierpijn bij geringe inspanning verminderen de mobiliteit. Men krijgt problemen met de concentratie, waardoor lezen onmogelijk wordt. Daarnaast daalt de lichaamstemperatuur door de verlaagde stofwisseling. Buikpijn kan optreden en soms krijgt iemand de hik. Communiceren wordt moeilijk omdat praten erg vermoeiend wordt. Men fluistert vaak alleen nog maar korte zinnen. Na drie weken is er soms al een ziekenhuisopname nodig.

Na de eerste maand

De hongerstaker gaat zich nu echt ziek voelen. Het keerpunt treedt bijna steeds op rond de 40ste dag. Het algemene ziektegevoel kan gepaard gaan met gehoorsverlies, dubbelzien, misselijkheid, braken, slechter zien, bloedingen in spijsverteringskanaal. Er is geen geestelijke achteruitgang, wel concentratiezwakte, apathie en psychische labiliteit.

Terminale fase

Deze is gekenmerkt door stemmingswisselingen. Hongerstakers kunnen zelfs euforisch worden. Daarna treedt verwardheid op, coma en dan overlijden. Deze fase kan binnen enkele uren doorlopen zijn.

De duur tot overlijden

In de literatuur wordt een periode variërend van 42-79 dagen beschreven voor de dood intreedt. Als grens kan men 60 dagen aanhouden, als er zich geen complicaties voordoen en men in normale conditie was. Hongerstakers met een vetvoorraad hebben hierbij een voordeel ten opzichte van magere mensen. De vetvoorraad wordt namelijk aangesproken als de glucose opgeslagen in de lever op is geraakt.

Dorststaking

Bovengenoemde beschrijvingen gelden alleen bij voedselweigering. Weigert iemand ook te drinken, dan is de situatie veel ernstiger. Dit kan niet langer dan een enkele dagen, hooguit een week, worden volgehouden. Er is sprake van snelle lichamelijke achteruitgang en het is erg moeilijk om dit vol te houden. Het lichaam schreeuwt om vocht en een dorststaking is veel meer een marteling vergeleken met de hongerstaking.

Herstel na een hongerstaking

Het herstel van een hongerstaking kan lang duren. Bij een periode van drie weken, moet men op een herstelperiode van drie maanden rekenen. Men moet erg voorzichtig zijn met voedselinname. Als dit te snel gaat (refeeding syndrome) kan zelfs de dood tot gevolg zijn. Er kan namelijk oedeem ontstaan en een verminderde spier-, long- of hartfunctie. De hoeveelheid voedsel moet dus langzaam worden opgebouwd.