Ginseng, de plant

Panax ginseng is waarschijnlijk het kruid met de grootste gezondheidsreputatie. Door de grootschalige teelt, wisselende verwerking en massaal verbruik kan de kwaliteit van de producten in het gedrang komen. Het is dan ook nuttig om wat meer kennis te verkrijgen over afkomst en kwaliteit van deze Aziatische en andere ginsengsoorten.

Biotoop van ginseng

De Aziatische Ginseng is een langzaam groeiende vaste plant origineel afkomstig uit de bergbossen van het noordoosten van China, Korea, Nepal en het uiterste oosten van de Russische Federatie (Oost-Siberië).
De Panax vietnamensis ontdekt in Vietnam, is de meest zuidelijk gevonden ginseng-soort. In China is naar verluidt de Changbai
bergketen nog het enige gebied waar de wilde ginseng (berg ginseng) nog van nature voorkomt. Vandaar dat ze (tuin ginseng) nu uitgebreid verbouwd wordt in China, Korea, Japan en Rusland. Daar aangetoond is dat de wilde Ginseng meer werkzame stoffen bevatten dan de gecultiveerde wordt de wilde ginseng nog steeds geoogst en in toenemende mate bedreigd. In Rusland en China zijn ze nu beschermd en is het verboden ze te oogsten en te verhandelen.

De plant kan groeien in de schaduw (diep bos) of halfschaduw (licht bos) en vereist vochtig-warme grond. De gecultiveerde Ginseng wordt geteeld als onderbegroeiing in schaduwrijke bossen of in de schaduw van opgehangen matten in de open lucht.
De Panax quinquefolius (Amerikaanse ginseng) groei in Canada en de USA. Ook hier zijn de wilde speciës zeldzaam vandaar dat men in de bossen van Maine, Tennessee, Virginia en North Carolina Ginseng-programma's opgestart heeft om ze in hun natuurlijk habitat aan te planten en zo de druk op de nog resterende wilde ginseng te verminderen.

Beschrijving van ginseng

De Aziatische ginseng is een langzaam groeiende winterharde vaste plant tot ongeveer 0,8 m bij 0,7 m, terwijl de Amerikaanse ginseng kleiner is tot ongeveer 0,3 m bij 0,5 m in. De kale steel draagt op het einde een krans van drie tot vijf palmvormige fijn getande donkergroene bladeren. Vanaf het vierde jaar groeien van juni tot augustus geel-groene paraplu-vormige schermen met ongeveer 25 bloemen die gevolgd worden door kleine eetbare scharlakenrode bessen. De bloemen zijn hermafrodiet (hebben zowel mannelijke als vrouwelijke organen). De plant heeft een dikke (8 à 12cm), cilindrische bruin-gele tot lm lange penwortel, vaak opgesplitst aan het eind en met dunne lange uitlopers, de zogenaamde wortelharen. De rimpels rond de hals van de
wortel vertellen hoe oud de plant is. Dit is belangrijk omdat de ginsengwortel pas klaar is voor gebruik wanneer hij uitgegroeid is na vier tot zeven jaar. De wortel onttrekt tijdens de groei zoveel mineralen, vitaminen en voedingsstoffen uit de bodem dat er de eerst volgende 10 jaar geen ginseng meer kan worden verbouwd.

Oogst en verwerkingsvormen

Zowel de bladeren, bloemen, wortels als bessen kunnen gebruikt worden. De bessen blijken volgens recent gestart onderzoek veelbelovend te zijn voor ouderdomsdiabetes en overgewicht. De meeste Panax Ginseng producten zijn echter gemaakt van de gedroogde rijpe wortel, verzameld in de herfst. De commercieel geteelde wortels worden pas geoogst wanneer ze een gewicht halen van 60-100 gram wat rond het zevende levensjaar is. De wilde plant bereikt dit gewicht pas na meer dan 100 jaar.

Panax Ginseng twee vormen

De zogenaamde "witte ginseng" wordt gekweekt tot vier à zes jaar daarna geschild en gedroogd in de zon. Drogen in de zon bleekt de wortel naar een geel-witte kleur. Er wordt wel gedacht dat door het drogen echter bepaalde enzymen die in de wortel aanwezig zijn afgebroken worden en aldus minder therapeutische bestanddelen bevat.

De "rode ginseng" geoogst na zes jaar, is niet geschild en in stoom uitgehard, waardoor ze een glanzende roodbruine kleur krijgen. Door het stomen zou de biochemische samenstelling onveranderd blijven. De wortels worden ingedroogd tot 86% droogstof. Dit hoge droogstofgehalte beschermt de wortels tegen aantasting door bacteriën en schimmels, maakt het bewaren makkelijker en het transport goedkoper.Traditioneel worden ze vaak gemarineerd in een kruiden-drank en dan gebruikt als seksuele stimulans en voor de behandeling van erectiestoornissen.
's Werelds grootste fabriek van rode ginseng is de KGC Ginseng-Fabriek in Buyeo, waar de wortel voornamelijke verwerkt wordt tot poeder voor thee maar ook o.a. verwerkt in alcoholische dranken, capsules en zeep.