Koude douche gezond? Of is koud douchen juist slecht?

Een koude douche wordt in het spraakgebruik vaak gezien als een tegenvaller. Maar in werkelijkheid is koud douchen juist heel gezond. Al in de negentiende eeuw werden heet en koud waterbaden door alternatieve artsen aan hun patiënten aanbevolen, en in sommige culturen wordt een duik in koud water gezien als een heilzame traditie. Ook uit modern wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er door je lichaam regelmatig bloot te stellen aan koud water verschillende voordelen te behalen zijn. Koud douchen is onder andere goed voor het immuunsysteem, bloedcirculatie, lymfeklieren, temperatuur regulatie, gewichtsverlies en de huid. De beste manier om deze voordelen te behalen, is elke ochtend of avond een koude douche te nemen.

Immuunsysteem

Als je lichaam blootgesteld wordt aan lage temperaturen, warmt je lichaam automatisch op, omdat de temperatuur gelijk moet blijven. Dit zorgt ervoor dat het immuunsysteem wordt geprikkeld. Denk aan het inenten tegen een ziekte; het lichaam krijgt een kleine hoeveelheid stress, zodat er witte bloedcellen worden aangemaakt die je later beschermen tegen de ziekte. Uit Duits onderzoek blijkt dat mensen die regelmatig een koude douche nemen op lange termijn beter bestand zijn tegen verkoudheid en griep.

Bloedcirculatie

Ook is het nemen van een koude douche goed voor de bloedcirculatie, omdat er vasoconstrictie plaatsvindt, oftewel vaatvernauwing. De kou zorgt er simpelweg voor dat de aders vernauwen waardoor de bloeddruk verhoogd wordt. Dit proces zorgt er dus voor dat het bloed efficiënter gebruikt kan worden. Het omgekeerde effect is zichtbaar bij het nemen van een warme douche, als de aders verwijden (vasodilatatie).

Afvallen en metabolisme

Koud douchen kan op lange termijn zorgen voor gewichtsverlies. Dit komt doordat bruin vet wordt aangemaakt bij blootstelling aan lage temperaturen. Bruin vet, is in tegenstelling tot wit vet (dat wordt opgeslagen) verantwoordelijk voor het verbranden van glucose, wat bestaat uit calorieën en opgeslagen wit vet. Door dit proces zal je op lange termijn dus afvallen. Een toename van bruin vet en een goede bloedcirculatie zorgen voor een verhoogd metabolisme (stofwisseling) zodat alle chemische processen in je lichaam sneller worden uitgevoerd. Denk bijvoorbeeld aan het herstel van spiercellen na het sporten. Deze efficiëntie zorgt namelijk voor een fitter lichaam. Er zijn zelfs topsporters die vlak na een inspanning een koud bad nemen.

Temperatuur

Er is gebleken dat een koude douche helpt bij het neutraliseren van de temperatuur en de hoeveelheid zweet dat een mens produceert. Bij mensen die abnormaal veel zweten werkt zo’n douche heel goed. Ook ben je beter bestand tegen kou buiten de douche, doordat je lichaam de temperatuur efficiënter neutraliseert.

Gezonde huid

Koud douchen helpt niet alleen bij het tegengaan van een droge huid, maar zorgt er ook voor dat je spieren en bloedvaten zich samentrekken waardoor je huid strak en gezond blijft. Het helpt ook bij het tegengaan van cellulite (sinaasappelhuid).

Lymfesysteem

Het lymfesysteem in het lichaam van de mens helpt bij het wegvoeren van het afval uit de cellen van het lichaam en beschermt je tegen ziektes. Er ontstaat pas beweging in de lymfevaten als de spieren zich samentrekken. Bij mensen die weinig sporten zijn de lymfevaten dus minder actief, waardoor lymfe (de stof die wordt afgevoerd) niet snel in beweging komt. Een koude douche zorgt er voor dat de spieren zich samentrekken en dus voor meer beweging in de lymfevaten.

De koude douche als beleving

Een koude douche is niet alleen goed voor de fysieke gezondheid, maar ook mentaal geeft dit je nieuwe energie. In Rusland geldt het ‘wakzwemmen’ als een sportieve winterse uitdaging, en in ons land is die oer-beleving overgenomen in de Nieuwjaarsduik op 1 januari in de Noordzee. Het credo van ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’ lijkt daarmee met een rituele reiniging en verjonging verbonden. Het nemen van zo’n koude duik wordt gezien als een uitdaging. Na het nemen van zo’n duik krijg je nieuwe positieve energie, precies zoals bij een koude douche. Ook leer je kalm te blijven bij een stressvolle situatie.

Koud douchen in de praktijk

Als het zo gezond is, waarom neemt dan niet iedereen een koude douche? Juist de onverwachtse, koude prikkels blijken voor veel mensen een belemmering omdat ze associaties met angstige rillingen oproepen. Daarom is het voor beginners aan te raden om de overgang van warm naar koud langzaam te laten verlopen. Het is de bedoeling dat je met warm en koud water doucht; zo kun je bijvoorbeeld 3 minuten warm douchen en 1-2 minuten koud. Een warme douche is 37 tot 40 graden en een koude douche maximaal 20 graden. Voor mensen met een slecht hart is het aan te raden om niet te koud te douchen en te stoppen bij een te hoge hartslag. Je kunt zowel ‘s morgens als ‘s avonds zo’n douche nemen. Volgens sommige ervaringsdeskundigen slaap je beter als je vlak voor het slapen een koude douche neemt. Je mag natuurlijk zelf wat experimenteren, maar sluit wel altijd af met een koude douche, op die manier sluiten je poriën goed. In het begin moet je door de zure appel heen bijten, maar de voordelen van een koude douche zijn zeker de moeite waard.

De Iceman

Een uitzonderlijk geval is de internationaal bekende Nederlander Wim Hof (ook wel de Iceman genoemd), die om kan gaan met extreme vormen van kou. Al van jongs af aan voelde hij zich 'aangetrokken tot de kou'. Het is dan ook opvallend dat hij de gezondheidsvoordelen van koud water al begreep voordat er wetenschappelijk onderzoek naar werd gedaan. Hij leert mensen om hun ademhaling te beheersen tijdens een koude situatie. Dit geldt dus ook voor het nemen van een koude douche. Twee weken koud afdouchen zou volgens Wim Hof de hartslag met twintig slagen verlagen en al direct effect hebben op het zenuwstelsel en het immuunsysteem.

© 2013 - 2025 Stomaat, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Bronnen en referenties

Inleidingsfoto: Tookapic, Pixabay
Naturalnews, www.naturalnews.nl, bezocht op 28-07-2013
Wikipedia, www.wikipedia.com, bezocht op 28-07-2013
Healthfree, www.healthfree.com, bezocht op 28-07-2013
http://www.npo.nl/ntr-academie/05-01-2014/NPS_1237304, bezocht op 04-02-2015

Reacties

Truus, 18-02-2017
Ik heb 3 weken geleden griep gehad, waarvan ik nog steeds niet goed ben hersteld. Ik blijf maar hoesten en ik kreeg er weer andere klachten bij (keelpijn). Is het beter om eerst helemaal te herstellen en dan pas te beginnen met koud douchen of helpt het me juist om goed te herstellen van dit gekwakkel?Reactie infoteur, 20-02-2017
Eerst herstellen lijkt mij de beste keuze. Het afweersysteem heeft hard moeten werken na de infectie, waarbij het griepvirus is bestreden. Er is een sterk vermoeden dat koud douchen het immuunsysteem dusdanig versterkt dat het lichaam sneller kan reageren op een infectie, maar als herstelmiddel tijdens ziekte is een koude douche niet bruikbaar.

M. Meisters, 23-03-2016
Ik heb het koud douchen een jaar geleden ontdekt en vind het heerlijk. Bij mij zijn de aanhechtingen van spieren en pezen aan de botten niet goed. Ik heb dus snel last van pijnlijke spieren. Nu wordt mij door oa mijn arts afgeraden om koud te douchen omdat dit niet goed zou zijn voor mijn spieren. Wat is Uw mening hierover? Ik kan hierover geen informatie vinden.Reactie infoteur, 30-03-2016
Lang werd gedacht dat kou net als een hoge luchtvochtigheid en een lage luchtdruk reumatische klachten alleen versterkt. Zo ervaren mensen met artritis meer pijn op een koude dag. Toch wijzen recente onderzoeken uit dat sommige patiënten met spier- en peesklachten zelfs (tijdelijk) baat kunnen hebben bij 'thermotherapie', waarbij het lichaam kort wordt blootgesteld aan kou of warmte. Wellicht zit hier ook het idee achter dat tijdelijke stress het lichaam op lange termijn versterkt. Er is echter nog weinig wetenschappelijk bewijs voor deze theorie.
Of koud douchen voor u het gewenste resultaat zal opleveren is moeilijk te zeggen. Natuurlijk kunt u zelf experimenteren en aanvoelen of de klachten verergeren na een koude douche. Uiteraard is het aan uw huisarts om verder advies te geven over uw specifieke situatie.

Jan, 07-07-2015
Ik vind het juist in de zomer wat moeilijker. Ik denk dat het komt door een groter temperatuurverschil. In de winter is het verschil tussen de watertemperatuur en de omgeving veel kleiner.Reactie infoteur, 07-07-2015
Beste Jan,
De ervaring die jij beschrijft, komt inderdaad door een groter temperatuurverschil in de zomer. Dit temperatuurverschil wordt waargenomen door thermosensoren in de huid. Deze registreren niet letterlijk de omgevingstemperatuur, maar sturen impulsen (elektrische signalen) naar de hersenen als het lichaam warmte afstaat aan de omgeving. In de winter is de temperatuur van de huid al lager dan in de zomer en hoeven de thermosensoren minder signalen door te sturen. Omdat de huid in de zomer meer warmte afgeeft, versturen de thermosensoren meer impulsen, en voel je een plotselinge kou als je de koude douche net hebt aangezet. Hierdoor zou je denken dat koud douchen dan moeilijker is. Toch is dit niet het geval. Het lichaam hoeft in de zomer minder hard te werken om een gezonde lichaamstemperatuur te handhaven. Je zult daarom kunnen voelen dat de hartslag na een paar minuten koud douchen in de winter sneller is dan na een paar minuten koud douchen in de zomer.

Robert Langkamp, 25-04-2015
Ik douche al bijna vijf jaar koud en het voelt echt heerlijk. In de wintermaanden is het wat moeilijker, maar dat went ook weer. Inmiddels kan ik me al na een paar seconden onder het koude water ontspannen voelen. Dat bruin vet helpt bij het afvallen wist ik niet, maar volgens mij moet je een soort balans vinden, want als je te veel afvalt ben je weer minder goed bestand tegen het koude water.Reactie infoteur, 25-04-2015
Goed bezig! Het klopt inderdaad dat een (kleine) vetlaag beschermt tegen de kou. Toch hoeft afvallen niet te betekenen dat je minder goed bestand bent tegen de kou. Ten eerste zorgt koud douchen ervoor dat de bloedsomloop beter verloopt, waardoor het lichaam zich sneller op kan warmen. Ten tweede speelt ook de spiermassa een rol. Een vergrote spiermassa kan namelijk ook beschermen tijdens de kou. Als je dus gewend raakt aan koud douchen en de spiermassa onderhoud, kan dat alleen maar positief zijn.