Flexitarisch eten biedt perspectief

Huisdieren zijn lief en daarom houden we van ze. Dieren in de vleesindustrie zijn minstens zo lief, toch eten we ze massaal op. Gelukkig worden meer mensen zich bewust van de enorme problemen die de vleesconsumptie geeft. Dit dankzij de trend uit Amerika: Flexitarisch eten. De oplossing voor iedereen die beseft dat het anders moet, maar stoppen met vlees eten moeilijk vindt. Wie flexitariër is, eet wel vlees, maar minder. En helpt daarmee de eigen gezondheid, natuur, milieu en dierenwelzijn.

Vleesindustrie

Elk jaar worden er maar liefst zestien biljoen dieren gedood voor de vleesindustrie. Onze veeteelt is voor ongeveer een vijfde verantwoordelijk voor de totale uitstoot van broeikasgassen (CO2). De consumptie van slechts één kilo rundvlees is te vergelijken met de CO2-uitstoot van 160 autokilometers, en er is net zo veel grond voor nodig als die van een grote achtertuin.
Elk jaar moet ook nog eens drie miljoen hectare bos wijken voor de consumptie van vlees. Een derde van de aardbodem (minus oceanen en zeeën) wordt gebruikt voor de teelt van al het benodigde veevoer of het grazen van dieren. De watervoorraden nodig voor de vleesproductie zijn onvoorstelbaar, zo is er voor een kilo rundvlees al vijftienduizend liter nodig. En dat is nog niet alles: Over de hele wereld draagt de vleesindustrie voor dertig procent bij aan het verlies van dieren- en plantensoorten.

Twee aardbollen

De verwachting is dat we in 2050 met negen miljard mensen op aarde leven. Arme landen worden rijker, waardoor ook zij geleidelijk meer vlees zullen gaan eten. Doen ze dat in dezelfde mate als wij, dan hebben we over een halve eeuw twee aardbollen nodig om dit te bolwerken. In Nederland alleen al laten diverse problemen in de vleesindustrie zien dat er iets grondig mis is. Miljoenen dieren werden gedood omdat Q-koorts, vogelgriep, MKZ, varkenspest en BSE grote risico's vormden. Ook de ernstige beperkingen in het gedrag van dieren, als gevolg van de opsluiting en manier van 'leven' vraagt om serieuze aandacht. De recente discussie in Nederland omtrent onverdoofd slachten geeft nu wel aan dat politici zijn gaan nadenken over de massale vleesconsumptie. De focus ligt nu nog op de wijze van slachten, maar de kern ligt natuurlijk veel dieper.

Wat is flexitarisme?

Als men minder vlees eet, boekt men op vele terreinen winst. De groep mensen die zich bewust is van de houdgreep waar de wereld in zit, is groeiend. Zij zijn 'flexitariërs'. Flexitarisme heet ook wel semi-vegetarisme, en is een trend die is overgewaaid uit Amerika. Een flexitariër volgt hoofdzakelijk een vegetarisch dieet, maar eet nog af en toe een stukje vlees of vis. In de praktijk is het minder 'streng', het komt het erop neer dat je een of meerdere dagen per week geen vlees gebruikt. In de VS werd hiervoor de basis gelegd, met de campagne Meat Free Monday. Dit is een initiatief van de marketing professional Sid Lerner, met de bedoeling om de mensen bewuster te maken van de effecten die vleesgebruik heeft op de eigen gezondheid, maar ook het milieu.

Cijfers

Intussen heeft Meatless Monday in diverse landen navolging gekregen en zijn vleesloze dagen, en 'veggiedagen' steeds vaker gemeengoed. Volgens de American Dietetic Association eet een kwart van de Amerikanen inmiddels semi-vegetarisch, in Nederland gaat het inmiddels om 3,5 miljoen mensen. Natuur en Milieu deed onderzoek naar ons eetgedrag, waaruit bleek dat 83% minimaal een keer per week een vleesloze dag heeft, 4% vegetarisch is, en 13% elke dag vlees eet. Er zijn verschuivingen gaande, omdat mensen zich geleidelijk meer bewust worden van de gevolgen van (te) veel vlees eten.

Is geen vlees eten wel gezond?

Vlees eten is niet per definitie ongezond. Het levert belangrijke stoffen zoals vitamine B, mineralen zoals calcium en ijzer, en eiwitten. Daarom wordt aanbevolen om toch elke dag zo'n honderd gram vlees, vis of vleesvervangers te eten. Maar wij Nederlanders eten veel te veel. Jaarlijks gaat er in ons land per persoon gemiddeld 45 kilo rundvlees, varkensvlees en kip naar binnen (dus geen vervangingen). Zo consumeren we 70% meer dierlijk vet en ruim 50% meer eiwitten dan noodzakelijk. Eet men minder vlees, dan is er ook minder risico om te (over)lijden aan hart- en vaatziekten, kanker, overgewicht en diabetes.

Flexitarisch, wel de lusten, niet de lasten

Vleesvervangers bieden voldoende variatie. Zo kun je vlees gemakkelijk vervangen door ander voedsel met veel proteïnen: erwten, zaden, noten, linzen, eieren of tofu zijn maar voorbeelden. Champignons en andere paddenstoelen, maar ook kaas, worden vaak beschouwd als vervanging. Helemaal vegetarisch dan? Dat kan, maar wie volledig vegetarisch eet kan een tekort aan ijzer, vitamine B12 of omega-3 vetzuren krijgen, waarvoor dan weer apart supplementen moeten worden genomen. Met een flexitarisch dieet echter, heb je de voordelen van een vegetarische leefstijl zonder de nadelige effecten van een geheel plantaardige voeding.

Voordelen flexitarisme

• Gezondheid: Minder kans op hart- en vaatziekten, kanker, overgewicht en diabetes.
• Milieu & natuur: Minder uitstoot van broeikasgassen, minder boskap, minder verlies van natuur, minder energie- en watergebruik, minder mestoverschot.
• Dierenwelzijn: Meer ruimte voor dieren, minder dierziektes en minder dierenleed.

Hoe pak je flexitarisch eten aan?

Bij de samenstelling van je menu ga je uit van een paar eenvoudige basisregels. Heb je de keus, eet dan liefst plantaardige vleesvervangers, bijv. in de vorm van burgers, worsten en balletjes. Niet lekker? Niet opgeven, maar andere soorten en merken proberen. De assortimenten in supermarkten zijn de laatste jaren flink uitgebreid. Als alternatief kun je 'vlees'producten nemen die gedeeltelijk dierlijk zijn (in de winkel aangeduid als 'deels dierlijk'). Minstens twintig procent van deze producten is vervangen door plantaardige alternatieven. Eet je toch vlees, neem dan duurzaam vlees (Biologisch of Milieukeur) en kies vaker voor vis en ei in plaats van vlees. Let bij eieren goed op welke je koopt: Met biologische eieren zit je goed. Kun je dat niet vinden? Let op het BLK keurmerk (Beter Leven Keurmerk). Eet je vis, let dan op het MSC keurmerk (Marine Stewardship Council). Tweemaal in de week (vette) vis eten is goed voor je lijf, en de milieubelasting van vis is niet te vergelijken met die van vlees.

'Think occasionally of the suffering of which you spare yourself the sight.' ~ Albert Schweitzer