Decubitus/Doorligwond: symptomen, diagnose en behandeling

Als er open wonden in de huid ontstaan als gevolg van doorliggen is er sprake van decubitus. Doorligwonden komen voor in verschillende gradaties en treden vooral op bij mensen die weinig bewegen of verlamd zijn. De druk hindert dan de doorbloeding. Er kan dan weefsel doodgaan. Ouderen met een dunne huid lopen grotere kans op het ontwikkelen van doorligwonden.

Oorzaken

Decubitus kan door tal van oorzaken komen. Senioren zijn kwetsbaarder doordat de huid minder elastisch is. Patiënten met fors onder- of overgewicht lopen ook meer risico. Dat geldt ook voor patiënten met incontinentie, neurologische aandoeningen, infectie, circulatiestoornissen en een slecht voedingspatroon. Uitwendige factoren kunnen immobiliteit, verkeerd tillen (veroorzaakt wrijving), slechte hygiëne, strakke kleding en medicatie als bètablokkers (tegen vernauwing bloedvaten) en barbituraten (slaapmedicatie) zijn.

Symptomen

Decubituswonden hebben verschillende gradaties en zijn onderverdeeld in vier categorieën.

Symptomen bij categorie 1

• Complete huid met rode plekken, meestal bij botuitsteeksel
• Huid verkleurt
• Huid voelt warm aan
• Huid verhardt
• Oedeem
• Pijn

Bij mensen een getinte huid zijn deze plekken moeilijker op te merken.

Symptomen bij categorie 2

• Verlies van lederhuid
• Open wond
• Wond heeft rode of roze wondbodem
• Wond kan er ook uitzien als rode blaar

Symptomen bij categorie 3

• Verlies van volledige huidlaag
• Bot, pezen en spieren zijn niet zichtbaar

Symptomen bij categorie 4

• Huid en weefsellaag zijn verdwenen
• Bot, pezen en/of spieren liggen bloot
• Afstervende korst

Diagnose

Als er mogelijk sprake is van doorligwonden zal de huisarts nagaan op welke plekken die voorkomen. Ook moeten andere oorzaken worden uitgesloten, zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Daarna onderzoekt de huisarts in welke categorie de decubitus voorkomt. Dat doet hij onder meer door te kijken of er sprake is van roodheid, zwelling, afsterven van weefsel en de omvang en diepte van de wond. Ook wordt gekeken naar de mobiliteit van de patiënt en de hulpmiddelen en maatregelen die al zijn genomen om doorligwonden te voorkomen. Ook moet worden nagegaan of er sprake is van een infectie.

Behandeling

De behandeling van een doorligwond richt zich op het vochtig houden van de wond, het genezen van de infectie en het weghalen van afstervend weefsel en ontstekingsvocht. De behandeling is afhankelijk van het stadium waarin de wond zich bevindt. Het is belangrijk om de wond schoon te houden.

Gazen/Wondverband

Gazen moeten regelmatig worden vervangen. Als dat nodig is kunnen die met de douchekop worden geweekt. Wondranden kunnen worden behandeld met speciaal wondverband met zinkolie. De wondverzorging bij categorie 1 bestaat uit afwachten. Als er sprake is van een droge huid kan er indifferente zalf worden gebruikt. Bij categorie 2 (oppervlakkige huiddefecten en blaren) kunnen blaren worden behandeld met hydrofiele gazen. Hydrofiele gazen beschermen het blaardak. Als er sprake is van een wond volgt behandeling met paraffinegazen, afgedekt met hydrofielgazen of hydrocolloïdverband. Als er sprake is van ontstekingsvocht moeten er minimaal drie maal daags natte gazen worden gewisseld. Ook alginaten kunnen worden ingezet. Overigens dient ontstekingsvocht te worden verwijderd.

Behandeling van necrose

Wanneer afstervend weefsel loslaat kan dit met een schaar of scalpel worden weggehaald. Dat gebeurt tot het onderliggende weefsel begint te bloeden of pijn gaat doen. Bij de hiel moet extra opgelet worden, omdat bloedvaten kunnen worden beschadigd bij het verwijderen van necrose. Voordat afstervend weefsel wordt verwijderd kan de necrose eerst worden geweekt door het toepassen van drie of vier maal daags van natte gazen.

Behandeling van open en stinkende wonden

Bij open wonden en stinkende wonden kunnen paraffinegazen met hydrofielgazen uitkomst bieden. Onder deze gazen dienen in hypochloriet gedrenkte gazen te liggen. Zij moeten twee tot vier keer per dag worden vervangen. De gazen dienen te worden gebruikt tot de infectie is verdwenen. Bij pijn en koorts kan de huisarts flucloxacilline voorschrijven. De behandeling van de wond dient afgestemd te worden met bijvoorbeeld een verpleegkundige. Als de open wond na een paar weken nog niet herstelt, kan het zijn dat er chirurgisch moet worden ingegrepen. Zware necrose moet soms chirurgisch worden verwijderd om te voorkomen dat het bot wordt aangetast of dat er bloedvergiftiging optreedt. Koolstofverband helpt om de stank van necrose tegen te gaan.

Preventie

De patiënt kan zelf veel doen om doorligwonden te voorkomen. Als dat mogelijk is kan meer bewegen uitkomst bieden, net als een goede zit- en lighouding, goede lichaamshygiëne en het dragen van niet te strakke kleding. Ook hulpmiddelen kunnen helpen om decubitus te voorkomen. Er bestaan matrassen om de druk bij de patiënt te verminderen. Op plekken waar een doorligwond voorkomt wordt de drukwaarde dan beter verdeeld. En zitkussen zorgt voor een goede bloedcirculatie in de huid. Ook wordt de druk op de huid beter verdeeld.