Whiplash, onaantoonbare schade

Whiplash, onaantoonbare schade Een whiplash letsel is een zeer onaangenaam gevolg van een snelle, heftige slingerbeweging van het hoofd optredend door onder meer auto-botsingen, sportongevallen en ritjes in kermisattracties. Het klachtenbeeld is indrukwekkend en varieert van pijnen in de nek en in het achterhoofd tot duizeligheid, tintelingen en verlies van concentratie. Onderzoeken tonen meestal geen afwijkingen aan en de patiënt die soms na jaren nog met de problemen zit voelt zich terecht onbegrepen.

Plotselinge verrekking

Een whiplash is een plotselinge verrekking van de nek en ontstaat doordat het hoofd plotseling en met grote kracht naar voren, achteren of opzij wordt bewogen. Het is een overkoepelende term voor allerlei soorten letsels die hierdoor ontstaan, beschadigingen aan nekwervels, tussenwervelschijven, zenuwbanen, ligamenten en spierweefsel. Je zou het ook een nekverstuiking of nekkneuzing kunnen noemen. Artsen noemen het ook wel een acceleratie-deceleratie trauma. De naam zweepslag, eigenlijk de letterlijke vertaling, komt ook voor maar indiceert dat het enkel gaat om spieren, en dat hoeft niet zo te zijn. In een enkel geval kunnen er ook gebieden in de hersenstam, ruggenmerg en hersenzenuwen beschadigd raken dus een mild hersenletsel is niet uitgesloten.

Versnelling en vertraging

Het whiplash-syndroom is een toestand die vooral in de laatste eeuw werd erkend, doordat omstandigheden die eventueel tot een whiplash kunnen leiden zijn toegenomen. Het vaakst wordt het in verband gebracht met een auto-ongeluk (kop-staart botsing) waarbij iemand van achter wordt aangereden, het hoofd van de inzittende in eerste instantie achterover slaat en dan als de auto tot stilstand is gekomen, met een ruk naar voren slaat. Het komt ook voor bij zijdelingse en frontale aanrijdingen en botsingen. Natuurlijk zijn niet enkel auto's hiervoor verantwoordelijk. Het letsel kan ook ontstaan bij een motorongeluk of tijdens het sporten, denk aan een duik in een zwembad, skieën, karten, wielrennen, voetbal (kopbal!), bungeejumping en paardrijden, maar ook door misdrijven en bedrijfsongevallen zoals een vallend voorwerp op het hoofd of simpelweg van de trap vallen. Het kan je eveneens overkomen door een rit in een kermisattractie! Wat kenmerkend is dat er eerst versnelling optreedt en daarna een abrupte vertraging, zodat er een slingerbeweging van het hoofd ten opzichte van de romp ontstaat. De nek wordt blootgesteld aan G-krachten en die is daar niet voor gebouwd. Het overkomt jaarlijks vijftienduizend mensen.

G-krachten

De normale G kracht om ons heen is 1 G. Snel veranderende G-krachten (zwaartekrachtversnelling-kracht) zijn voor de mens duidelijk merkbaar, bijvoorbeeld in een auto in een bocht, in de lift en bij het opstijgen in een vliegtuig. In een achtbaan worden sensatiegevoelens juist door deze krachten opgewekt. Bij het afschieten omhoog worden de totale G-krachten groter en dit zorgt ervoor dat je in de stoel wordt gedrukt. Dit heet positieve G kracht. Bij een versnelling naar beneden bijvoorbeeld bij een snelle val, ontstaat er juist een afnemende G-kracht waardoor je iets uit je stoel wordt gelicht en een zwevend gevoel krijgt (uplift). Dit zijn G krachten die lager zijn dan +1 G. Maximaal toelaatbare negatieve G kracht is -3. Is de kracht sterker dan kun je bewusteloos raken. Bij de positieve G krachten ligt de grens op + 5 G en dit is het maximale waar een mens aan mag worden blootgesteld. 5 G wil zeggen dat de totale kracht op een lichaam vijf maal de kracht van de gewone zwaartekracht is en dit voelt alsof je vier keer je eigen gewicht 'draagt'. Daarbij moet de kracht ook nog verticaal op het lichaam werken en niet zijdelings. Van zijdelingse krachten kan een mens niet veel verdragen. Zijdelingse G krachten mogen daarom de 1,5 niet overschrijden. Doen ze dit wel dan word je door elkaar geschud en is de kans op een whiplash zeer groot.

Klachten die verband houden met whiplash-letsel:

  • Nekpijn
  • Pijn in achterhoofd
  • Hoofdpijn
  • Pijn in schouders, armen en rug
  • Stijfheid van nek
  • Aangezichtspijn
  • Krachtverlies, prikkelingen en tintelingen in armen, handen en/of nek
  • Duizeligheid, evenwichtsproblemen
  • Concentratie- en geheugenklachten
  • Misselijkheid, braken
  • Persoonlijkheidsveranderingen
  • Slaapstoornissen
  • Oorsuizen
  • Stoornissen in het gezichtsvermogen
  • Overgevoeligheid voor geluid en licht

Chronische klachten bij whiplash

Klachten hoeven niet direct na het ongeluk te ontstaan, maar kunnen evengoed uren of dagen later merkbaar worden. Binnen zes maanden is zeventig procent van de slachtoffers klachtenvrij, maar bij het overige deel ontwikkelen zich chronische klachten die het dagelijks leven al of niet aanzienlijk kunnen beperken. Tien procent lijdt zelfs aan ernstige pijnklachten. Factoren die een vergrote kans geven op langdurige klachten zijn de impact van het ongeval, immers hoe harder de klap, hoe groter de kans dat de klachten langdurig worden. Wat ook meespeelt is of je het ongeluk hebt zien aankomen omdat daarbij de spieren eerst automatisch worden aangespannen, maar ook heel andere factoren kunnen een rol spelen, zoals lichamelijke conditie, leeftijd en lichaamsbouw. Een klein percentage heeft na een jaar nog steeds klachten.

Pijnstilling en nekkraag

Onderzoek haalt meestal niets uit, hoewel soms röntgen nodig is om grotere letsels uit te sluiten. Op röntgenfoto's zijn zwellingen en bloedingen helaas echter niet te zien. Bij neurologische klachten wordt ook een neurologisch onderzoek gedaan. De algemene behandeling voor whiplash bestaat uit pijnstilling en eventueel een halskraag die de nek stabiliseert. Het beste is om met deze behandeling direct te beginnen hoewel niet is bewezen dat het dragen van zo'n kraag effectief is en het gebruik is dus tamelijk omstreden. Het is in elk geval raadzaam in de eerste weken wat rust in acht te nemen, om geleidelijk weer actiever te worden. De nekkraag kan beter niet hele dagen worden gedragen en niet langer dan enkele weekjes. Indien na drie weken de klachten nog even erg zijn wordt meestal een therapeut ingeschakeld en als dat ook niets uithaalt volgt een verwijzing naar een specialist, dat of een neuroloog of een orthopeed zal zijn, afhankelijk van welke klachten op de voorgrond staan.

Tegenstrijdige adviezen

Zowel in het reguliere als in het alternatieve circuit worden verscheidene behandelingen voor whiplash aangeboden en soms kunnen deze behandelingen en therapieën baat geven, ondanks dat er geen wetenschappelijke onderbouwing voor bestaat. Uitkomsten hiervan zijn persoonsgebonden. In de medische wereld is op dit moment niet een volledige overeenstemming omtrent de behandeling van whiplash en dit leidt tot vele tegenstrijdige adviezen. Er is helaas nog niet een afdoende behandeling gevonden die voor iedereen zou werken. De patiënt met een whiplash bevindt zich hierdoor vaak in een soort niemandsland, want onderzoeken laten geen bewijzen voor letsel zien terwijl de klachten wel degelijk zo ingrijpend kunnen zijn dat werken bijvoorbeeld niet mogelijk is.

Verzekeringsmaatschappijen maken in verband met letselschade en schadevergoedingen gebruik van de moeilijke aantoonbaarheid van deze aandoening en hanteren de regel dat als er niets te vinden is, dat de klachten dan wel 'vaag' zijn en tussen de oren zitten. Van belang is een vroege diagnose van een arts met een bewijs op schrift dat er sprake is van een whiplash-trauma, ook al kan het precieze letsel niet tot in detail worden aangetoond.

“I drive by the spot of my injury, because each time I do, the pain lessens, and it teaches me a lesson.” ~ Jarod Kintz
© 2008 - 2024 Astrid-d-g, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Whiplash en klachten op het werkWhiplash en klachten op het werkEen whiplash gaat gepaard met diverse klachten, waaronder met name nekklachten. Veel mensen ervaren na een whiplash dusd…
Whiplash en de verzekeringWhiplash en de verzekeringEen van de moeilijkste en meest complexe terreinen van de verzekeringsmaatschappijen is de afdeling letsel schade. Men h…

EHBO - VerslikkenHet is heel erg vervelend als iemand zich ergens in verslikt, of dat iemand stikt in een voorwerp of een stukje eten. De…
Artrose: nieuwe kraakbeentransplantatietechniekArtrose is een vervelende aandoening, die maar moeilijk te genezen of te voorkomen valt. Gelukkig is het lichtpuntje in…
Bronnen en referenties
Reacties

Arjan, 11-12-2012
Waar kan ik een mri dti aanvragen, kan ik in contact komen met Dr J Vos? Bij een whiplash is er niets objectief vast te stellen. De volgende visusklachten na whiplash zijn wel, meetbaar
1 fixatie disparatie is meetbaar prisma leesbril en prisma gewone bril voorgeschreven gekregen
2 ocular motorische storing is meetbaar
3 ocular tilt reaction is meetbaar
4 accomodatie parese is meetbaar
whiplash is zogezegd niet meetbaar horen deze visusklachten dan bij een whiplash
of is dit een vorm van hersenschade? Onzichtbaar voor gewone MRI
Zijn deze visusklachten het gevolg van een aantal beschadigde hersenzenuwen en is dit mogelijk te zien op een MRI DTI scan? Reactie infoteur, 12-12-2012
Hi Arjan, InfoNu is een artikelensite. Wat betreft zeer specifieke medische dossiers kan ik natuurlijk geen enkele uitspraak doen. Ik raad je aan om contact op te nemen met je behandelend specialist zodat je je vragen aan hem kunt voorleggen. Grt, A.

Dr J. Vos Neuroloog N. P., 13-04-2011
Ik raad u aan een artikel te raadplegen in het Tijdschrift voor Vergoeding Personenschade van maart 2011 en op internet te zoeken met de term diffusion tensor imaging (DTI) en mild traumatic brain injury dan vindt u tientallen artikelen waarin met de genoemde MRI-techniek afwijkingen in de hersenen zijn aangetoond na een whiplash of hersenschudding. Reactie infoteur, 18-04-2011
Geachte dr. Vos, dank voor deze interessante toevoeging. Een sprong voorwaarts als whiplash kan worden aangetoond, maar de kans is m.i. groot dat een onderzoeksuitslag enkel een bijdrage levert aan 'dossiervulling'. De patient en arts hebben een soort bewijs van schade, maar daarmee zijn de klachten nog niet verholpen. Mvg, A.

Jacqueline, 07-06-2010
Hoi, na 6 maanden fysio te hebben gehad en geen enkele vermindering van mijn klachten. Was ik na twee sessies cranio sacraal therapie volledig van al mijn whiplash klachten af! En wordt ook nog vergoed door de zorgverzekering! Gelukkig maar, want een werkgever doet inderaad niet zoveel met "onaantoonbare" klachten… Reactie infoteur, 08-06-2010
Hi Jacqueline, een goed nieuws bericht heeft deze site broodnodig, dus dank voor je toevoeging! Hier help je veel mensen mee. Groetjes, A.

Hartman, 11-03-2010
Astrid, je schreef: "Datzelfde geldt voor de fysiotherapie waar mensen - ja laten we het maar eerlijk zeggen - zelden beter van worden." Die mensen met aanhoudende klachten, waarvoor volgens voorzitter Forensische Neurologie dhr. E v.d. Doel, 6 (ZES) maanden na datum ongeval voor aanhoudende /toenemende klachten GEEN SUBSTRAAT MEER te vinden is, voor die groep (verkeers-/whiplash)slachtoffers is de CBO-richtlijn NIET opgesteld en vallen dus buiten de behandelings- c.q. vervolgonderzoeksboot, al dan niet onderbouwd middels internationale medische wetenschap.

Zie ook de 2005-richtlijn KNGF inzake klachten die behoren tot WAD 3 en 4 (en subgroep WAD 2?) "Afbakening whiplash" (pagina 3). NB: meeste klachten openbaren zich pas NA 6 maanden, waarvoor fysiotherapie NIET geïndiceerd is!
http://www.inbalanspmc.nl/pdf/Richtlijn%20Whiplash.pdf Reactie infoteur, 16-03-2010
Hi Hartman, erkenning alsmede het beleid bij whiplash staat nog in de kinderschoenen. De fysiotherapeut speelt m.i. hoofdzakelijk de rol van psycholoog. Dit bevestigt die link van inbalanspmc ook indirect:
"In de eerste drie weken na een whiplash observeert en ondersteunt de fysiotherapeut het natuurlijke beloop van de gevolgen van whiplash. Vanaf drie tot zes weken speelt de fysiotherapeut indien nodig in op de wijze waarop de patiënt omgaat met de klacht. De fysiotherapeut maakt daarbij gebruik van gedragsgeoriënteerde principes, waarin het bewegend functioneren centraal staat. De attitude van de fysiotherapeut kan hierbij van invloed zijn op het herstel. Het te veel aandacht geven aan pijnklachten en het weinig stimuleren van activiteiten kunnen het het herstel ongunstig beinvloeden."
Het komt dus eerst aan op observatie, dan op 'het ermee omgaan', het stimuleren van wat nog wel kan, en als klap op de vuurpijl de 'attitude' van de hulpverlener. Of dit met recht een adequate behandeling genoemd mag worden? Het riekt eerder naar psycho-prietpraat die profiteert van het placebo-effect: 'Hoe aardiger de therapeut hoe beter je je voelt… '. Verbeteringen zijn m.i. toe te schrijven aan de factor tijd, aanhoudende klachten hebben omvangrijker oorzaken waarbij herstel ook langer duurt. De fysiotherapie kan enkel 'ondersteunen' en dat is een breed begrip waar iedereen een andere draai aan geeft. Groet, A.

Hartman, 08-03-2010
Astrid, je schreef (terecht): Van belang is een vroege diagnose van een arts met een bewijs op schrift dat er sprake is van een whiplash-trauma, ook al kan het precieze letsel niet tot in detail worden aangetoond.

Huisarts krijgt kennelijk opdracht (met goedkeuren KNGF?) whiplash te bestrijden (Lees: negeren), zonder met belangrijke (G-kracht) details rekening te houden (lees: 'bewijs op schrift!). Dit artikel is uit 2004 en zoals wel meer tegenwoordig gebaseerd op een 'wetenschappelijk' proefschrift… kan zo de prullenbak in.
http://www.volkskrant.nl/binnenland/article185160.ece/Huisarts_bestrijdt_whiplash_beter_dan_fysiotherapeut Reactie infoteur, 09-03-2010
Hi Hartman, weer een bewijs van falende 'wetenschap'. Veel onderzoeken en vooral de eruit volgende conclusies zijn uitermate dubieus. Groepen 'test'personen zijn vaak erg klein, of helemaal uitgeselecteerd. Een letsel dat nauwelijks te omschrijven valt, kan niet door louter het volgen van de herstelprocessen in kaart worden gebracht, m.b.t. welke behandeling beter zou zijn. Huisartsen zoeken het meer in pijnstilling als ondersteuning van een natuurlijk herstel, maar ik kan dat nauwelijks een behandeling noemen. Datzelfde geldt voor de fysiotherapie waar mensen - ja laten we het maar eerlijk zeggen - zelden beter van worden. Groetjes, A.

Hartman, 07-01-2010
Inzake mede-opstellers CBO-richtlijn 'whiplash' WAD 1 en 2:

In de kernredactie zit verder dr. mw Verhagen verbonden aan de Erasmusuniversiteit. Wat haar betreft is WL niets anders dan "flink door je enkel gaan".
Zie ook: http://www.trouw.nl/krantenarchief/2005/06/21/2236837/Een_whiplash_is_meestal_snel_over.html

Zie ook: http://www.fysioforum.nl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?1596 Reactie infoteur, 09-01-2010
Hi Verhagen, tja. Misschien weet de betreffende arts niet dat een enkel simpeler in elkaar zit dan een heel hoofd. Zeker wat referred pijnpatronen betreft, maar neem alleen al de lijst klachten ten gevolge van whiplashletsel, die in geen vergelijk staat met een enkelblessure. Te denken valt aan ernstige chronische klachten zoals duizeligheid, concentratiestoornissen, slaapproblemen en oorsuizen. Ik heb nog nooit gezien dat iemand met een verstuikte enkel die klachten heeft. Mevrouw zet whiplash weg als 'mode' en als een ziekte die door internetters en doemdenkers in stand blijft of verergert. Zou ze dat ook van andere ziekten zeggen? Je ziet het steeds vaker (zou het een hype zijn) dat een arts 'tegen' internet is omdat dit medium KENNIS onder patienten vergroot. Precies dat is haar probleem. En deze dokter is dan ook nog eens onderzoeker…
Dank voor de waardevolle toevoegingen! A.

Hartman, 07-01-2010
Feiten en mythen over whiplashletsel
Lezing Prof Dr Michael D. Freeman, Amersfoort, maandag 14 april 2008
Aanbevelingen:
? Juristen, artsen en verzekeraars dienen te weten dat het whiplashletsel geen klacht is die verdwijnt
als je geld geeft.
? Artsen moeten leren om de oorzaak van whiplash klachten zo nauwkeurig mogelijk te diagnosticeren.
? Artsen dienen tekenen van centrale sensitizatie (verlaging van pijn- en reflexdrempels) te documenteren vanaf de crash tot tenminste twee weken na het letsel
? Toon aan dat medisch adviseurs van verzekeraars?junk science? gebruiken om het bestaan van een whiplashletsel te ontkennen en daardoor hun eigen zak spekken (?doctor?s secondary gain?). Reactie infoteur, 09-01-2010
Dit zijn interessante punten die u inbrengt, vooral het mogelijk voorkomen van financiele motieven van verzekeraars. A.

Hartman, 07-01-2010
Inzake 'tegenstrijdige adviezen':

Citaat: "Tot groot voordeel van de verzekeringsmaatschappijen verklaren (te) veel "deskundige"dat de patient niets mankeerd, omdat zij niets op hun gebied konden vaststellen. Het is waar, afwijkingen ten gevolge van een zweepslagongeluk kunnen door chirurgen, orthopeden, internisten, neurologen en anderen niet worden vastgesteld. Hieruit te concluderen dat er dan ook "niets" is, is een grote fout en duidt op arrogantie van de onderzoeker die meent beter te kunnen oordelen dan het slachtoffer over de dingen waaraan deze lijdt. Helaas neemt het aantal artsen dat niet meer kan voelen, horen, ruiken en zien toe. Zij steunen veel meer op de gegevens uit laboratoria, die met de computer verwerkt worden.
En die geven hier geen antwoord". Jongkees, L.B.W., "het post-whiplash-sydroom", Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 1991, 667 Reactie infoteur, 09-01-2010
Hi, ja. Artsen werken andersom. Ze hebben een pakket diagnoses klaarliggen die met bepaalde onderzoeken kunnen worden uitgesloten c.q. aangetoond. Komt een patient met het whiplash-syndroom, dan gaan als de klachten aanhouden, de bekende onderzoeken van start waarna zoals te verwachten is, niets wordt gevonden. Op dat moment vertrouwt de arts niet langer op de patient, maar op wat hij ooit geleerd heeft in zijn studie en de uitslagen van onderzoeken. Hier ligt een enorme kloof tussen enerzijds de klachten en anderszijds de mogelijkheden van onderzoek. Whiplash is een van die ziektebeelden/condities die de beperking van medische kennis aan het licht brengt. Groetjes, A.

Hartman, 07-01-2010
Het probleem is meer objectief bestudeerd sinds werd aangetoond dat het hoofd een versnelling kan ondergaan van 10 G bij een aanrijding van achter tegen slechts 25km/p.u.
Het langer dan 6 maanden persisteren van symptomen bij 75% van de patienten, onafhankelijk van het feit dat er een medico-legaal aspect was of niet, de aanwezigheid van belangrijke symptomen bij tenminste 45% van de gevallen meer dan 2 jaar na consolidatie van de fysieke schade en de vaststelling dat polygetraumatiseerde patienten met whiplash-letsel vooral over dit laatste letsel blijven klagen, pleit formeel tegen de gangbare opinie over renteneurose en simulatie. Veeleer betreft het een ernstig lijden van de weke delen.
Symptomen: nekpijn 85 %
Hoofdpijn 43%
Vertigo 40%
Psygologische stoornissen 30%

Bron: Jongkees, L.B.W., "het post-whiplash-sydroom", Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 1991, 667 Reactie infoteur, 09-01-2010
Hi Hartman, dank voor deze toevoeging. Groet, A.

Gecer, 14-12-2009
Ik ben zelfstandig ondernemer heb oon ongeval nu zit ik zonder inkomsten wie kan mij tips geven wat ik moet doen? Reactie infoteur, 18-12-2009
Hi Gecer, het hangt ervan af hoe je verzekerd bent. Kijk eens op: http://financieel.infonu.nl/verzekering/25282-verzekeringen-van-wieg-tot-graf.html
Neem voorts contact op met je verzekeringsondernemer. Beterschap, A.

Astrid-d-g (270 artikelen)
Laatste update: 07-06-2015
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.