Het Lichaam: De Gal en galstenen

Gal is een dikke, bittere, geelgroene vloeistof, die in de lever gemaakt wordt en opgeslagen wordt in de galblaas. Ook als de productie normaal is, kunnen er in de galblaas dingen misgaan. Het meest bekende probleem zijn de galstenen. Omdat er voedsel aanwezig is wordt gal aan de dunne darm afgestaan voor het verbranden van vetten. Ook behoort het tot het afvalverwerkingsysteem van het lichaam, omdat het de overblijfselen van bloedcellen bevat. De lever produceert per dag ongeveer een liter gal. Behalve dat het voor 95% uit water bestaat, bevat het ook galzouten, minerale zouten, cholesterol en pigment. Pigment geeft gal zijn geelgroene kleur. Het wordt voortduren, in elke levercel, gemaakt.

Wanneer het uit de cellen komt, wordt het in kleine kanaaltjes, de caniculi, verzameld. Deze kanaaltjes komen weer uit op de galgangen die het, als het niet onmiddellijk nodig is voor de spijsvertering, naar de galblaas brengen. De galblaas is een opslagzak onder de lever. De galblaas kan ongeveer 0.4 liter gal opslaan. Wanneer voedsel in het duodenum komt (het eerste deel van de dunne darm), maakt het duodenum een hormoon. Dit hormoon gaat via het bloed naar de galblaas en zorgt ervoor dat de wanden zich samentrekken, zodat er gal naar buiten komt. Deze vrijgekomen gal gaat via de galbuis, door een nauwe opening, naar het duodenum.

Het werk van de gal

De minerale zouten in de gal neutraliseren de zuurgraad van het voedsel dat gedeeltelijk in de maag wordt verteerd. Galzuren en galzouten breken de vetten af, zodat de verteringsenzymen aan het werk kunnen gaan. Verder denkt men dat de galzouten ervoor zorgen dat verderop in de darm de verteerde vetten de darmwand kunnen passeren. Het lichaam gaat voorzichtig met de galzouten om. Na gebruik wordt 80 tot 90% terug gebracht naar de lever, waarna het gal weer opnieuw kan worden gebruikt.

De kleur

Gal dankt de kleur aan de aanwezigheid van pigment. Een van de taken van de lever is het afbreken van oude rode bloedcellen. Hierbij word het rode pigment in de cellen gesplitst en vormt het groene pigment, dat omgezet wordt in het geelbruine pigment. De groenige tint van de gal is afkomstig van overblijfselen van het biliverdine, het groene pigment. Behalve de kleur aan de gal geeft biliverdine ook kleur aan de ontlasting en stimuleert de darmwerking.

Galpigment is ook gedeeltelijk verantwoordelijk voor de kleur van urine. Wanneer er iets mis is met de lever of galblaas, blijft er te veel bilirubine (kleur van gal) in het bloed, waardoor de huid en het oog gelig kunnen zijn. Doordat er te weinig gal in de blaas komt, kan de ontlasting grijs zijn.

Galstenen

Ook als de galproductie normaal is, kunnen er in de galblaas dingen verkeerd gaan. Het meest voorkomende probleem zijn de galstenen. Dit zijn harde stukken van de chemische stof cholesterol die zich in de galblaas vormen. Er zijn drie soorten galstenen. De meest voorkomende en normale soort zijn de zogenaamde gemengde stenen, omdat ze bestaan uit een mengsel van het galpigment en cholesterol, afkomstig uit de afbraak van vetten. Er kunnen zich tot twaalf gakstenen tegelijk ontwikkelen.

De tweede soort zijn cholesterolstenen, die voornamelijk uit cholesterol bestaan. Er zijn er zelden meer dan 2 van en ze kunnen een diameter van 1.25 cm krijgen. Ze zijn daarmee groot genoeg om de galblaas te blokkeren.

De derde soort heten pigmentstenen, voornamelijk bestaande uit galpigment. Zij komen in grote hoeveelheden voor en zijn meestal klein. Ze ontstaan meestal als gevolg van een ziekte.