De invloed van stress op het ongeboren kind

Meer en meer wordt er bekend over de invloed van stress tijdens de zwangerschap op het ongeboren kind. Waar men er 100 jaar geleden nog van overtuigd was dat de foetus veilig en wel in de baarmoeder was, geheel beschermd tegen alle invloeden van buitenaf, is inmiddels bekend dat de foetus wel degelijk heel veel meekrijgt van dat wat er gebeurt terwijl hij in de baarmoeder zit. Moeder en kind zijn tijdens de zwangerschap onlosmakelijk met elkaar verbonden. Alles wat moeder eet en drinkt komt bij de baby. Maar ook de indrukken en emoties die moeder opdoet en voelt, komen bij de baby. Deze emoties hebben invloed op de baby en zorgen voor een meer of minder welbevinden van het kind, zeker tijdens de eerste levensjaren.

Hoe komt stress van de moeder bij de ongeboren baby

Via de placenta! Elke emotie bij een mens veroorzaakt een hormonale verandering in het lichaam. Via de placenta krijgt de ongeboren baby deze hormoonwisseling mee.
In het geval van stress komt het hormoon cortisol vrij dat ervoor zorgt dat ons lichaam in de “actiestand” komt. De bloeddruk en hartslag gaan omhoog, de ademhaling gaat sneller, spieren spannen zich, de spijsvertering en het immuunsysteem worden afgeremd. Deze reactie is nuttig als er actie nodig is maar als de genoemde lichaamsprocessen langer aanhouden, hebben ze een ongunstig effect op de gezondheid van de baby:

Ontwikkeling en geboortegewicht

Bij een stressreactie van moeder is er een verminderde bloedstroom naar de baby. Bij langdurende stressreacties zorgt dit voor te weinig energie voor het kind wat de ontwikkeling en de groei van de baby in gevaar brengt. Door langdurende stress wordt het immuunsysteem van moeder ondermijnd. Moeder heeft haar energie zelf nodig om niet ziek te worden waardoor er minder energie beschikbaar is voor de baby. Hierdoor wordt de baby geboren met een lager geboortegewicht.

Gevoeligheid voor stress

Als moeder een hoger cortisolgehalte heeft zal er meer cortisol via de placenta bij de baby terecht komen. De overmaat aan cortisol in het bloed van de baby zorgt ervoor dat zijn stresssysteem in de war raakt. Hierdoor wordt de baby geboren met een hogere gevoeligheid voor stress; het kind is sneller overprikkeld dan leeftijdgenootjes.

Immuunsysteem

Het hogere cortisolgehalte in het bloed van de baby zorgt voor een verminderd immuunsysteem waardoor hij vatbaarder is voor ziekten.
Uit onderzoek van het Radboud ziekenhuis in Nijmegen is gebleken dat stress die te maken heeft met de zwangerschap, meer invloed heeft op de baby dan stress waar iedereen last van kan hebben. Denk bij zwangerschap gerelateerde stress aan:

• Angst voor de bevalling,
• Angst voor de gezondheid van de baby,
• Zwangerschapsklachten,
• Angst voor het ouderschap,
• Angst voor het leven na de geboorte van de baby (hoe moet het allemaal straks).

Geen stress is ook niet goed!

Alhoewel de langdurige stress een gevaar vormt voor de baby, zorgt te weinig stress voor kinderen die niet weerbaar zijn en niet weten hoe ze met stresssituaties om moeten gaan. Belangrijk is dus om, al tijdens de zwangerschap het kind (via de moeder) bloot te stellen aan de gewone, dagelijkse stress. Dit is alleen maar goed voor het kind. Pas als de stress de moeder teveel wordt of als zij veel zwangerschap gerelateerde stress heeft, is het nodig om maatregelen te nemen om de stress te verminderen.

Hoe herken je stress bij jezelf?

Het teveel aan cortisol in het lichaam zorgt ervoor dat de slaapcyclus verstoord raakt, het immuunsysteem vermindert en diverse hormoonprocessen in negatieve zin veranderen. Dit is te merken aan diverse symptomen: vaak is er sprake van meerdere lichamelijke klachten waaronder hoofdpijn, spierpijn, onrust en vermoeidheid. Bij buitenstaanders kan het opvallen dat iemand kortaf reageert, meer drinkt, eet en rookt en niet in staat is om dingen af te maken. Op emotioneel en cognitief gebied zijn er klachten zoals verhoogde prikkelbaarheid, nervositeit, verveling, vergeetachtigheid, concentratieproblemen en besluiteloosheid.
De overmaat aan cortisol zorgt er ook voor dat het hele stress systeem in de war raakt waardoor de gevoeligheid voor stress toeneemt en men eerder reageert op stressprikkels.

Meerdere van deze klachten zijn vergelijkbaar met de “normale” zwangerschapsklachten: de moeheid, het snel geïrriteerd zijn, vreemde of andere eetgewoontes, de slechte nachten, de vergeetachtigheid enz. Als je als zwangere vrouw je lichaam goed kent zal je zelf kunnen aanvoelen of de klachten met stress of met het zwanger zijn te maken hebben.