Tandfractuur, tand afgebroken

Wanneer een kies of tand afbreekt spreken we van een tandfractuur. Vaak is een ongeval hiervan de oorzaak, maar soms ook breekt de tand of kies af wanneer we op iets kauwen of afbijten. Bij ruim een derde van de personen zal ooit een tandfractuur ontstaan. Soms breekt de kroon, soms alleen een voortand. Ook de wortel kan afbreken. Een wortelkanaalbehandeling is soms nodig nadat tand of kies is afgebroken.

Oorzaak afgebroken tand of kies

De meest voorkomende oorzaak voor een afgebroken tand of kies is een val op klap tegen de tand, waardoor deze afbreekt. Daarnaast zijn er ook veel mensen die een kies breken wanneer ze op een dropje, een stuk stokbrood of chips kauwen of op iets anders. Het breken van de kies of tand gebeurt niet zomaar. Voorafgaande hieraan is er sprake geweest van een barst in de tand of kies. Met het ouder worden kan dit ontstaan als gevolg van slijtage, maar ook het bekende kaakklemmen of het schuren van tanden of kiezen langs elkaar heen kan een barst veroorzaken. Een barst is niet altijd door de tandarts op te merken, zelfs niet op een röntgenfoto. Wanneer de tandarts dit wel opmerkt zal deze de barst zo snel mogelijk herstellen.

Val op de voortanden

Vooral kinderen vallen nogal eens op hun voortanden, waarbij de tanden in de bovenkaak vaak schade oplopen. De meest voorkomende schade is een inwendige bloeding in de voortand, waardoor deze bruin kleurt, of een afgebroken voortand. Wanneer er heel snel gehandeld wordt, kan geprobeerd worden het afgebroken stuk er weer op te zetten. Vaak gaat dit goed. Wanneer dit niet mogelijk is wordt de tand afgedekt, vooral wanneer de zenuw bijna bloot ligt of zelfs al bloot ligt. Het snel terug opzetten is vooral van belang voor de zenuw. Wanneer het stuk weer afbreekt of verloren is gegaan kan er een kroon bovenop gezet worden. Restauratie kan ook geschieden middels een vulling. Soms is een wortelkanaalbehandeling (zenuwbehandeling) nodig.

Merk je het afbreken van een kies?

De meeste mensen merken het wel wanneer hun kies afbreekt. Meestal gebeurt dit tijdens het afbijten of kauwen op voedsel. Plots merkt men een stuk kies in de mondholte op, of er ontstaat een pijn. Soms wordt er niks opgemerkt van het afbreken van de kies of tand. Dit is vooral het geval wanneer het een klein stukje betreft. Het stukje wordt dan met het voedsel mee ingeslikt. Dit kan niet heel veel kwaad, in de meeste gevallen verlaat het stukje op natuurlijke wijze het lichaam zonder schade aan te richten. Vaak is dit ook niet meer terug te vinden in de ontlasting. Bij kinderen gaat het nog vaker onopgemerkt. Het kind zal het soms niet merken wanneer er iets ontbreekt in de mond, vooral niet bij een klein gedeelte. Alleen wanneer er pijn ontstaat zal het kind dit duidelijk maken.

Afgebroken stuk bewaren

Een stuk afgebroken tand of kies moet er zo snel mogelijk weer aangezet worden, al is het om de zenuw te redden. Bewaar het afgebroken stuk bij voorkeur onder de tong. Het speeksel zorgt ervoor dat het stukje goed bewaard blijft en herbruikbaar is. In andere gevallen kan het afgebroken stuk ook in melk bewaard worden. Voor kinderen is het soms lastig een stukje tand of kies onder de tong te bewaren. Laat kleine kinderen ook liever niet het stuk tand of kies onder de tong bewaren. De kans dat het stukje wordt ingeslikt is vele malen groter dan bij een volwassene.

Voor veel ouders is het de vraag of een afgebroken melktand ook weer gezet moet worden. In de meeste gevallen zal de tandarts niks doen aan een afgebroken melktand. Kinderen wisselen hun melkgebit rond hun zesde jaar voor een blijvend gebit. Hoewel het misschien niet mooi uitziet, zal het kind gewoon met de afgebroken melktand kunnen blijven rondlopen en zal er gewacht worden op de wisseling van de tand. In sommige gevallen zal de tandarts wel besluiten de tand wat bij te slijpen. Sommige breuken laten scherpe randen achter, die voor schade aan het tandvlees of de tong kunnen zorgen. De achtergeblevenen tand of kies wordt dan mooi glad geslepen.

Botbrug

Wanneer de wortel gebroken is, kan er tussen beiden breukdelen een zogenaamde botbrug ontstaan. Er is sprake van een plaatselijke ontsteking die uitloop in een brug dat bestaat uit ontstekingsweefsel. Het ontstoken weefsel, de botbrug, kan som goed verwijderd worden. Dit gebeurt tezamen met het worteldeel dat het diepst ligt. Er zal dan een deel van de wortel ontbreken. Hoe dieper de breuk bij de wortelpunt ligt, hoe beter de prognose. Bij diep gelegen wortelbreuken kan de wortel normaal blijven functioneren en verliest de tand of kies geen houvast.