Het Eigen Initiatief Model

Het eigen initiatief model is een methodiek om de zelfstandigheid van mensen met een licht verstandelijke beperking te bevorderen. Het gaat om het 'leren leren' en zelf nadenken. Vaak zijn jongeren met een LVB onzeker, ze weten dat ze anders zijn, daarom is het heel goed om de bevestiging te krijgen toch iets zelf te kunnen en niet altijd hulp te hoeven inschakelen. In dit artikel wordt het EIM omschreven, de toepassing er van en de competenties die voor een hulpverlener nodig zijn om het EIM toe te kunnen passen.

Het EIM

Het EIM is een model voor mensen met een verstandelijke beperking. Het richt zich op de versterking van de vaardigheden van de mensen, zodat zij op alle mogelijke levensgebieden meer zelf verantwoordelijkheid kunnen dragen. Het kernpunt van dit model is de ontwikkeling van het denken. Dat betekent: Als iemand meer nadenkt over dat wat hij doet, ontwikkelt hij een groter denkvermogen voor het eigen handelen. Door dit aspect worden de gehele ontwikkelingskansen van mensen met een lichte verstandelijke beperking verhoogd.

Hierbij wordt door het model de nadruk op de zelfstandigheid van de mens gelegd. Er wordt meer recht verleend aan dat wat de cliënt zelf kan bedenken, waarmee de cliënt zich tegen een afhankelijkheidspositie afzet. Binnen dit model wordt het ‘leren leren’ centraal gesteld. Dat betekent dat de cliënten in de praktijk niet altijd bezig zijn met het uitvoeren van concrete taken, maar zijn zij bezig met het leren van dingen die hiervoor nodig zijn. Hierbij is het voor de cliënt vooral belangrijk te stil te staan en na te denken voordat hij begint. Het is voor mensen met een lichte verstandelijke beperking belangrijk om te leren stil te staan bij de vragen: Wat ga ik doen en wat wil ik? Wat is nodig en hoe ga ik het doen? Het is belangrijk dat zij een overzicht scheppen over dat wat zij willen bereiken en hoe zij dit doel willen bereiken (Timmer, 2011).

Daarnaast is het van belang dat zij altijd weer stil staan om te bedenken of het nog lukt en goed gaat. Zij moeten bedenken of ze misschien nog iets missen en of er nog meer gedaan moet worden. Aan het eind moet er stil worden gestaan bij de vragen: Hoe is het gegaan? Heb ik bereikt wat ik wilde bereiken en doe ik het de volgende keer op dezelfde manier? Stil staan en zichzelf bewust maken van concreet handelen, stap voor stap, is een belangrijk leerpunt voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Hierbij leren zij iedere keer opnieuw te doen wat zij zelf kunnen en leren ze wat zij zelf willen.

Als dit proces vaak wordt geoefend en doorgevoerd vindt er generalisatie plaats. Dat betekent dat er op andere momenten dezelfde denkprocessen en handelingsvaardigheden ontstaan. Tijdens dit leerproces is het altijd belangrijk dat de cliënt een goede begeleiding heeft. De taak van de begeleider is om alledaagse situaties veilig te maken, zodat de cliënt zich veilig genoeg voelt om zelf stappen uit te proberen en daardoor verder te ontwikkelen. De begeleider is dus iemand die ruimte biedt, maar ook grenzen stelt. EIM is namelijk niet vrijblijvend. EIM werkt met concrete doelen, welke klein en overzichtelijk moeten zijn. Hierbij is het belangrijk dit altijd op de doelen, persoonlijke wensen en toekomstplannen van de cliënt te betrekken (Timmer, 2011).

Kritiekpunten van het EIM

Er zijn een een paar discussiepunten/kritiekpunten over het EIM. Sommige mensen overschatten het EIM en gebruiken het voor doelgroepen waarvoor het niet bedoeld is. Deze methode is puur en alleen ontwikkeld voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Het kan ook gebeuren dat mensen de methode verkeerd interpreteren, het gebruiken als: begeleiden met de handen op de rug. Dan wordt er te veel verwacht van de cliënt en worden doelen gesteld die niet reëel zijn (Timmer, 2011).

Welke competenties zijn benodigd voor het toepassen van het EIM?

Samenwerken

De medewerkers moeten goed kunnen samenwerken. Als iedere cliënt op zijn individuele niveau wordt benaderd is het van belang dat de collega’s van elkaar weten wat de ander heeft gedaan of wil doen. Zij moeten het eens zijn over doelen die met de cliënt worden besproken. Zeker is ook van belang dat informatie en tussenstanden aan elkaar worden doorgegeven, zodat altijd aan de nieuwste ontwikkelingsstand kan gewerkt worden. Wanneer de collega’s niet van elkaars werken weten kunnen daardoor snel problemen of misverstanden ontstaan, waardoor de ontwikkeling van de cliënt negatief beïnvloed wordt.

Leidinggeven

Verder is het van belang dat de hulpverlener een passende manier van leiding geven ontwikkelt. De cliënt zelf en zijn beslissingen staan centraal, maar dat betekent niet dat de hulpverlener niet indirect toch leiding aan de cliënt geeft. Hij moet een juiste manier vinden om de cliënt zelf te laten beslissen en oplossingen te vinden, maar moet hij deze wel in de juiste richting sturen. Dat gebeurt door een goede manier van coaching en begeleiding. Hiervoor zijn vooral gesprekken belangrijk waarin de hulpverlener de juiste vragen kiest om de cliënt zelf in richting van passende beslissingen te sturen.

Anticiperen

Heel belangrijk is de competentie anticiperen voor de hulpverlener. De cliënt zelf en zijn ontwikkelingsniveau staan centraal, dus moet de hulpverlener zich altijd op het individuele ontwikkelingsniveau en zijn veranderingen van iedere cliënt aanpassen. Hierbij is het voor de hulpverlener van belang dat hij zich goed kan inleven in nieuwe situaties en hier binnen zeker kan handelen. Voor de cliënt is het belangrijk dat hij altijd een hulpverlener achter zich heeft, die op de hoogte is van zijn ontwikkelingsniveau en daardoor passende ondersteuning kan bieden. De hulpverlener heeft hiervoor flexibiliteit, een professionele houding, zekerheid in eigen handelen en empathie nodig.