Zomerquiz: brainjoggen voor dementerenden

Een zomerquiz is een manier om de zomer als het ware het zorgcentrum en het verpleeghuis in te halen. Ouderen met dementie, van wie er velen lijden aan de ziekte Alzheimer, kunnen zo ook zonder een echte vakantie, even een zomers vakantiegevoel krijgen. Dat is hard nodig want juist in dit seizoen is er veel familie van deze cliënten naar het buitenland afgereisd of in elk geval vaak wekenlang van huis. De vragen over de zomer kunnen prettige herinneringen oproepen aan vroegere uitstapjes, stedentrips of kampeervakanties uit betere tijden. Ook voor het zorgpersoneel, dat vaak juist nu extra hard aan het werk is, is het een laagdrempelige activiteit, die gemakkelijk en snel te organiseren is. Een quiz over de zomer: u heeft er weinig voor nodig: vragen en antwoorden, als het kan een vrolijk bloemetje op tafel, zomerkleding aan en liefst een zomerse traktatie bij de koffie of thee.

Een zomerquiz voor ouderen met dementie: een goed thema

Een quiz over de zomer is voor deze doelgroep een goede keus. Immers: alle ouderen die dementeren hebben zomers meegemaakt. Zij kunnen er dus allemaal aan meedoen. Zomers waren er ook in hun jonge jaren waaraan ze de meeste herinneringen bewaren. De zomer en de vakantie zijn over het algemeen positieve ervaringen: prettig dus om samen over te praten en te mijmeren.

Heeft u mensen die uit andere landen afkomstig zijn in de groep, dan moet u daar wat extra aandacht aan besteden. Waren hun zomers warmer? In de echte hete landen werd bijvoorbeeld vaak een siësta gehouden. Het kan het extra interessant maken als er mensen uit andere culturen bij zijn: zij hebben andere ervaringen, andere verhalen, waarover u met elkaar in gesprek kunt.

Roep een zomers gevoel op

Voor u aan de echte quiz begint, is het goed eerst de aandacht van de senioren met geheugenproblemen op het onderwerp te richten. Dat kunt u doen door erover te praten, maar beter nog door het thema te ondersteunen met iets dat op een andere manier de aandacht vestigt op het onderwerp van het vraag- en antwoordspel. Denk bijvoorbeeld aan een bos bloemen op de tafel. Of een cd met een zomers liedje erop, zoals; 'De paden op, de lanen in, vooruit met flinke pas...'. Of 'Door de bossen, door de heide, door het zomerdronken land...'. U vindt zulke liedjes vooral op de serie cd's van Duo Karst via www.dukarec.nl. Een alternatief is nog een gedicht of kort verhaal over de zomer aan de mensen voor te lezen.

Vragen over de zomer aan mensen met bijvoorbeeld Alzheimer

1. Wat is de kortste nacht van het jaar? 21 juni is de kortste nacht van het jaar.
2. Wat betekent de term 'Bouwvakkersvakantie'? De periode waarin alle bouwvakkers in Nederland verplicht tegelijkertijd vakantie hebben
3. Kunt u een ander woord voor zwempak noemen? Een ander woord voor zwempak is badpak.
4. Hoe heet volgens u een tweedelig badpak? Een bikini.
5. Wat is een ander woord voor zomervakantie? De Grote vakantie.
6. Kunt u een koude lekkernij noemen? IJs is een koude, zomerse lekkernij.
7. Wat zijn de verschijnselen die bij onweer horen? Donder, bliksem en eventueel nog een felle regenbui en blikseminslag.
8. Wat betekent het woord 'logies' in logies met ontbijt? Logies is verwant aan het woord logeren en betekent overnachten.
9. Wat heeft u nodig om een tent op te zetten? Een tent, scheerlijnen, haringen, een tenthamer, een grondzeil.
10. Wat is meestal voordeliger: een pension of een hotel? Een pension.
11. Hoeveel maanden duurt de zomer? De zomer duurt drie maanden.
12. Wat zijn volgens u de 'hondsdagen'? Broeierig, warm weer (tussen 19 juli en 18 augustus).
13. Noemt u eens goedkope manieren om op vakantie te gaan? Kamperen, logeren, trekken met de caravan, fietsen, wandelen, in pension.
14. Wat bekent 'pootje baden'? Met blote voeten in het water gaan, meestal gezegd wanneer men met blote voeten de zee in gaat.
15. Welke ingrediënten kunnen er in ijs zitten? Melk, water, room, suiker.

Quizvragen en herinneringen

Bij het spelen van deze quiz gaat het natuurlijk niet uitsluitend om het vragen stellen en het geven van het (juiste) antwoord.
Het is uiteraard de bedoeling dat de quiz tot kleine gesprekken leidt over de zomer. Als u vraagt naar de materialen die nodig zijn om een tent op te zetten, kunt u vragen naar kampeervakanties en (vaak hilarische) pogingen om een tent op te zetten. Als u vraagt naar de verschijnselen die bij onweer horen, kunt u bijvoorbeeld vragen of mensen bang waren of zijn voor onweer. Het voordeel van deze aanpak is dat de activiteit voor meer mensen geschikt is en minder eenzijdig is.

Pauzeren met mensen met dementie tijdens een activiteit

De pauze tijdens een activiteit met een groep mensen met bijvoorbeeld Alzheimer of fronto-temporale dementie, heeft meerdere functies die elk op zich waardevol zijn. Denk aan: even uitrusten, wat drinken, een mogelijkheid tot onderling contact, één op één contact en even naar het toilet gaan. Probeert u eens om de pauze aan te passen aan de activiteit.

Zomerse pauze in de quiz

Om te voorkomen dat een zomerquiz vooral een cerebrale activiteit wordt, is het goed een zomerse pauze in te lassen.
'Gedronken' moet er toch! Let u wel op mensen die slikproblemen hebben of op dieet zijn. Heerlijk is natuurlijk een ijsje, liefst in een schaaltje met een lepeltje. Dat eet gemakkelijk en voorkomt gemors en geknoei, waarover mensen zich vervelend zouden kunnen voelen. Een goed alternatief is aardbeien met of zonder suiker.

Een zonnige afsluiting

U doet er goed aan een activiteit voor ouderen die dementeren goed af te ronden en af te sluiten. Even samen vatten wat u heeft gedaan en bijvoorbeeld kort noemen welke leuke opmerkingen er langs kwamen. En nogmaals een liedje zingen zodat ook mensen die met de vragen niet zo goed uit de voeten konden, nog weer even aan bod komen. Meezingen of luisteren: het kan en mag alle twee. Veel ouderen met dementie zullen zich het liedje 'Slaap met open ramen', nog wel kunnen herinneren.

Lees verder

• Zomerverhalen en zomergedichten aan dementen voorlezen
• Reminisceer over de zomer met dementerende ouderen
• Zomerliedjes voor dementerende ouderen
• Herfstquiz of najaarsquiz bij dementie: oefen het geheugen!
• Winterquiz voor kinderen & dementen, hersengym voor beiden!