Eczeem: oorzaak, behandeling en preventie

Eczeem is een verzamelnaam voor diverse huidaandoeningen waarbij de huid ontstoken is. Veel eczeem vormen gaan gepaard met rode, jeukende, met blaasjes bedekte plekken op de huid. Er zijn verschillende soorten eczeem, waarvan constitutioneel eczeem, contacteczeem en seborroisch eczeem veel voorkomen. Bij eczeem is het belang de huid goed te verzorgen en eventueel een zalfje of crème van de huisarts te gebruiken.

• Wat is eczeem?
• Symptomen van eczeem
• Eczeem, hoe kom je er aan?
• Eczeem, hoe kom je er vanaf?

Wat is eczeem?

Eczeem, ook wel dermatitis genoemd, is een verzamelnaam voor een groot aantal en verschillende vormen van huidaandoeningen. Bij eczeem zijn de opperhuid en lederhuid ontstoken. De meeste vormen van eczeem worden gekenmerkt door rode, jeukende, met blaasjes bedekte plekken op de huid. Wanneer het eczeem langer aanwezig is, kan de huid wat verdikt zijn door het vele krabben. Eczeem is meestal geen eenmalig iets, het keert vaak met tussenpozen terug. Eczeem is een veelvoorkomende aandoening, bijna 25% van alle huidaandoeningen bij volwassenen betreft een vorm van eczeem. Eczeem an sich is niet erfelijk. Wel is de verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van eczeem erfelijk.

Soorten eczeem

In de praktijk wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten eczeem. De verschillende typen eczeem worden vooral onderscheiden op basis van hun kenmerkende uiterlijk en de oorzaak. Veelvoorkomende vormen van eczeem zijn constitutioneel eczeem, contacteczeem en seborroisch eczeem.

Constitutioneel eczeem
Constitutioneel eczeem is de meest voorkomende vorm van eczeem. Constitutioneel eczeem wordt ook wel aangeduid als endogeen eczeem, atopisch eczeem, allergisch eczeem, dauwworm en neurodermatitis. Deze vorm van eczeem komt voornamelijk bij kinderen voor en bevindt zich vooral in het gezicht, de knieholten, elleboogplooien, polsen en handen en bovenbenen. De oorzaak van constitutioneel eczeem is niet bekend. Veel mensen met constitutioneel hebben daarnaast ook last van allergische aandoeningen als astma of hooikoorts.

Contacteczeem
Contacteczeem is een eczeemvorm die ontstaan als reactie op huidcontact met bepaalde stoffen. Binnen contacteczeem wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen twee groepen: ortho-ergisch of irritatief eczeem en allergisch eczeem. Bij irritatief eczeem treeft de huidirritatie op door contact met meer of minder agressieve stoffen zoals zepen, schoonmaakmiddel en chemische stoffen. Bij allergisch eczeem treedt de huidirritatie op als gevolg van een allergie voor bepaalde stoffen, zoals nikkel of chroom. Bekende opwekkers van contacteczeem zijn make-up, bepaalde planten (zoals de berenklauw) en sieraden. Het eczeem beperkt zich meestal tot dat huiddeel dat in contact is geweest met de stof.

Seborroisch eczeem
Seborrisch eczeem is een vorm van huiduitslag, die zowel bij kinderen als volwassenen veelvuldig voorkomt. Bij kinderen komt deze eczeemvorm vaak op de hoofdhuid en billen voor, bij volwassenen betreft het doorgaans de hoofdhuid, het midden van het voorhoofd en de wenkbrauwen. De exacte oorzaak van seborroisch eczeem is onbekend, hoewel er wel een verband lijkt te bestaan met een toegenomen groei van een gist die van nature op de huid voorkomt. Stress en ziekte kunnen seborroisch eczeem doen uitlokken of toenemen. Seborroisch eczeem komt vaker voor in de herfst en winter.

Symptomen van eczeem

De exacte symptomen van eczeem zijn afhankelijk van de eczeemvorm:

• Constitutioneel eczeem: jeukende huiduitslag met roodheid, schilfering en soms blaasjes en kloven, meestal in de huidplooien
• Contacteczeem: huidreactie in die delen van de huid die aan bepaalde stoffen zijn blootgesteld, roodheid, schilfering, blaasjes, kloofjes en jeuk
• Seborroisch eczeem: schilferende plekjes, de huid is vaak wat rood en vettig

Eczeem, hoe kom je er aan?

Constitutioneel eczeem heeft een erfelijke factor: de kans dat iemand constitutioneel eczeem ontwikkelt is vele malen hoger wanneer een van beide ouders vergelijkbare klachten heeft of heeft gehad. Contacteczeem ontstaat nadat de huid is blootgesteld aan bepaalde allergie-opwekkende of irriterende stoffen. De oorzaak van seborroisch eczeem is tot op heden niet bekend, hoewel de klachten in verband gebracht worden met een toegenomen groei van een gist die zich van nature op de huid bevindt.

Eczeem, hoe kom je er vanaf?

Wat kun je zelf doen?

• Er zijn een aantal tips die kunnen helpen bij het voorkomen en behandelen van eczeem:
• Ga niet te vaak in bad: lange, hete baden of douches spoelen het beschermende laagje van de huid, waardoor deze uitdroogt en geïrriteerd raakt. Gebruik zo min mogelijk zeep, omdat deze de huid uit kan drogen. Dep de huid na het bad of de douche voorzichtig droog en smeer je in met een vochtinbrengende crème.
• Vochtinbrengende crème: een eczeemhuid is vaak uitgedroogd, breng daarom regelmatig een vochtinbrengende crème aan om het vochtniveau van je huid op peil te houden.
• Denk ook aan voedselallergie: een overgevoeligheid voor melk, tarwe en andere voedingsproducten kunnen eczeem uitlokken. Houd een voedingsdagboek bij en laat één specifieke voedingsstof gedurende enkele weken weg om het effect te bekijken.
• Blijf medicijnen gebruiken: veel mensen stoppen na enkele dagen met het smeren van een speciale eczeem crème, meestal omdat het eczeem verdwenen lijkt. Het medicijn heeft dan echter nog niet zijn volledige werking kunnen uitoefenen, waardoor het eczeem snel weer terug kan komen. Houd je daarom aan de gebruiksduur zoals beschreven in de bijsluiter.
• Houdt nagels kort: om te voorkomen dat je je helemaal open krabt, is het verstandig je nagels zo kort mogelijk te houden. Krabben verhoogt de kans op infecties, waarmee je verder van huis bent.
• Vermijd crèmes met alcohol: alcohol droogt de huid uit.

Bij contacteczeem is het zaak uit te zoeken welke stoffen het eczeem veroorzaken en deze stoffen in het vervolg te vermijden. Draag bijvoorbeeld alleen nikkel-vrije oorbellen wanneer je allergisch blijkt voor nikkel en draag handschoenen wanneer je met irriterende schoonmaakmiddelen werkt. Het is daarnaast verstandig de huid goed vet te houden met een zalf of crème.

Wat kan de dokter doen?

Wanneer het eczeem niet verdwijnt met bovenstaande tips, is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. Deze kan je adviseren ten aanzien van het gebruik van fijne zalfjes en crèmes. Indien nodig kan hij een ontstekingsremmend middel voorschrijven. Vaak bevatten dergelijke zalven hydrocortison of triamcinolon. Wanneer je er in het geval van contacteczeem niet goed achter kunt komen wat het contacteczeem veroorzaakt, kan een plakproef gedaan worden. Bij een plakproef worden stoffen waarvan bekend is dat zij regelmatig allergische reacties veroorzaken een voor een in verdunde vorm op een klein schijfje op je huid aangebracht. Na 48 uur worden de schijfjes verwijderd en kan men bekijken of en waar er een allergische huidreactie opgetreden is.

Bij een hardnekkig seborrisch eczeem kan de huisarts je een crème of lotion met imidazol voorschrijven. Deze stof doodt gisten en schimmels. Een andere mogelijkheid is een corticosteroïden crème.