Heupgewricht vervanging op jongere leeftijd

De meeste heupgewricht vervanging gebeurt bij mensen die al wat ouder zijn. Daardoor zijn de gedragslijnen, die aangegeven worden voor de eerste weken na de operatie, vaak gebaseerd op ouderen. Toch zijn er ook veel jongere mensen die een nieuwe heup nodig hebben, meestal veroorzaakt door een ongeluk. Het kan zijn dat na een ongeluk de jongere in eerste instantie weer met zijn eigen heup op de been geholpen wordt, omdat men het liefst heupgewricht vervanging zo lang mogelijk uitstelt. De jongere, die door het ongeluk vaak een afwijking aan het gewricht overhoudt, gaat na verloop van tijd steeds meer last krijgen van dit gewricht en dus steeds moeilijker lopen.

Ontwikkelingen

Een aantal orthopeden is dan ook de mening toegedaan dat men zo lang mogelijk moet wachten met het plaatsen van een heupprothese omdat een prothese maar een klein aantal keren opnieuw geplaatst kan worden.
Gelukkig staat de ontwikkeling op dit gebied niet stil, en de techniek is inmiddels zo ver dat een heupprothese, afhankelijk van het gebruik wel tot zo’n 20 en soms zelfs 25 jaar mee kan gaan. Ook kan een heupprothese tot zo’n 3 keer geplaatst worden, hoewel dit steeds moeilijker wordt naarmate een prothese vaker geplaatst is en naarmate de patiënt ouder wordt. Hoe ouder de patiënt, hoe brozer de botten ook worden. Dat betekent dat ook het risico op complicaties toeneemt. Door nieuwe ontwikkelingen geven de meeste orthopeden inmiddels wat sneller aan dat een heupgewricht vervangen kan worden dan vroeger.

Kikker in kookpan

Wanneer zo’n heupgewricht na verloop van jaren steeds slechter wordt, gaat de patiënt steeds meer zijn grenzen verleggen. Iedere keer levert hij weer in op mobiliteit en verlegt hij zijn pijngrens. Dit kan best ver gaan, totdat de situatie echt onhoudbaar wordt en ook het werken niet meer gaat. Het is vergelijkbaar met de kikker in de kookpan: wordt hij in kokend water gegooid dan springt hij er gelijk weer uit, maar wordt hij met het water mee opgewarmd, dan blijft hij gewoon zitten. Dit zie je ook vaak bij mensen met een slechte heup. Wanneer ze van de een op de andere dag zoveel immobiliteit en pijn zouden hebben, zouden ze er meteen wat aan laten doen. Maar iemand die er al heel lang mee loopt, gaat daar erg lang mee door.
Toch is het nog maar de vraag of je de 80 wel haalt, je leeft nu en moet nu vaak een gezin onderhouden en werken. Het is dus raadzaam op tijd aan de bel te trekken en met de orthopeed te overleggen of het al verstandig is de heup te vervangen.

Keuze van ziekenhuis

Wanneer het nu zo ver is dat er inderdaad overgegaan moet worden tot het plaatsen van een heupprothese, dan kan er voor verschillende ziekenhuizen gekozen worden. Elk ziekenhuis heeft zijn eigen techniek om een heupprothese te plaatsen (bijvoorbeeld met of zonder cement) en er is ook een keuze in verschillende soorten heupgewrichten.
De afweging is enerzijds om naar een van de grotere ziekenhuizen te gaan zoals bijvoorbeeld het UMCG of het Radboud ziekenhuis in Nijmegen. Nijmegen is gespecialiseerd in orthopedie en verricht veel onderzoek. Na een aantal jaar kan een prothese wat los gaan zitten en in Nijmegen hebben ze daar een methode voor ontwikkeld: het herstellen van het botbed met behulp van botsnippers. De afdeling heeft hier internationale bekendheid mee verworven. Ook andere technieken m.b.t heupgewricht vervanging worden daar ontwikkeld.
Bij universitaire ziekenhuizen worden vaker de nieuwste technieken ontwikkeld. Wel zijn er meestal een aantal chirurgen in opleiding, en de kans bestaat dat de operatie uitgevoerd wordt door zo'n arts in opleiding. Dit vindt niet iedereen wenselijk, hoewel een arts in opleiding vaak al jarenlange ervaring heeft alvorens te specialiseren, en zeer goed begeleidt wordt bij alles wat hij of zij doet.
Bij de streekziekenhuizen, zoals bijvoorbeeld het Bethesda in Hoogeveen of het Wilhelmina ziekenhuis in Assen, is die kans kleiner. Deze ziekenhuizen doen jaarlijks zoveel gewricht vervangende operaties dat ook daar een grote ervaring aanwezig is in dit soort operaties. Het is aan te raden op je gevoel af te gaan, de een voelt zich thuis bij een ziekenhuis bij hem of haar in de buurt, de ander wil graag naar een ziekenhuis dat voorop loopt bij de nieuwste ontwikkelingen. Ook kan een gesprek met een orthopeed de doorslag geven, men moet vertrouwen hebben in de arts die de operatie gaat uitvoeren. Maar welke keuze ook gemaakt wordt, in elk ziekenhuis is er grote aandacht voor gezondheid en welzijn van de patiënten en worden operaties nauwkeurig uitgevoerd volgens de richtlijnen.

Aanlooptraject

Wanneer er besloten wordt zich te laten opereren voor de vervanging van het heupgewricht, dan duurt het na dit besluit over het algemeen nog een aantal weken voordat de operatie wordt uitgevoerd. Er worden wat dingen van tevoren geregeld zoals bloedafname en een gesprek met de apotheker en anesthesist. De aankomende patiënten krijgen allerlei informatie over de do’s en don’ts voor en na de operatie. Voor de operatie mag je bijvoorbeeld geen wondjes aan je benen en schaamstreek hebben. Na een heupoperatie mogen bepaalde bewegingen eerst niet uitgevoerd worden omdat dan de kans bestaat dat de heup uit de kom schiet.

Een nieuwe heup

Na de operatie krijgt de patiënt een infuus met o.a. morfine, die hij zelf kan regelen. Natuurlijk zit hier wel een beveiliging op tegen overmatig gebruik.
De volgende dag moet men meteen al even het bed uit, en zodra het infuus verwijderd is, worden krukken verstrekt. De fysiotherapeut verschijnt aan het bed, en die richt zich met name op vaardigheden om de zelfredzaamheid te bevorderen, zodat de patiënt zich straks thuis kan redden. Dit omvat o.a. advies over hoe met krukken te lopen en bijvoorbeeld het aanleren van traplopen. Na gemiddeld 5 dagen mag de patiënt naar huis en begint de revalidatie met de eigen fysiotherapeut. Die gaat werken aan de looppatronen, de aansterking en beheersing van de spieren enz.
6 weken na de operatie is er een controle bij de chirurg, waarbij ook foto’s gemaakt worden, en nog een controle na 12 weken. De volgende afspraak is dan pas na 10 maanden.

Weer thuis

De eerste dagen is het mogelijk dat de patiënt last heeft van fikse bloeduitstortingen in het been, dat helemaal paars kan verkleuren. Ook zakt het vocht naar beneden, dus het is raadzaam om het been omhoog te houden wanneer in ruststand. Tussendoor is het wenselijk vaak korte stukjes te lopen of oefeningen te doen.
De eerste 6 weken na de operatie moet de patiënt nog heel voorzichtig zijn om ervoor te zorgen dat de heup niet uit de kom schiet. De spieren hebben namelijk flink te lijden gehad van de operatie, en voor het herstel daarvan staat 6 weken. De spierlaag die over de heup loopt houdt namelijk de heup op zijn plaats en dus in de kom. Het been mag niet naar binnen bewogen worden, niet verder dan 90 graden buigen en niet verdraaid worden. Er moet 6 weken met twee krukken gelopen worden, dit in verband met een slechte balans, maar ook als waarschuwing voor de buitenwereld. Daarna gaat men in principe (in overleg met de fysiotherapeut) over op 1 kruk. Na nog eens 6 weken kan die in principe weggelegd worden. Dit zijn natuurlijk standaard richtlijnen, en veel van de richtlijnen zijn ook gericht op de gemiddelde patiënt, die bij heupgewrichtsvervanging over het algemeen al wat ouder is. Het kan dus zijn dat iemand die jonger is veel sneller revalideert dan gemiddeld. Dat is helemaal afhankelijk van de toestand vóór de operatie.

Uiteindelijk traject

Iemand die al bejaard is zal wat sneller tevreden zijn met wat hij weer kan na de heupgewricht vervanging dan iemand die bijvoorbeeld veertig is. Een bejaarde is vaak al blij als hij zijn dagelijkse dingen weer kan doen en een klein wandelingetje bijvoorbeeld kan maken. Iemand die jonger is heeft veel meer wensen en zal dus normaal gesproken een veel langer revalidatietraject ingaan. Het is dan ook verstandig om in dat geval onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut verder te revalideren, bijvoorbeeld in een sportschool. Daar kunnen oefeningen op maat gedaan worden die bij de huidige situatie passen. Al met al wegen de laatste loodjes het zwaarst en het kan wel een jaar duren voordat de patiënt zijn uiteindelijke mogelijkheden bereikt heeft.